Rafael Moneo
José Rafael Moneo Vallés (ur. 9 maja 1937 w Tudeli) – hiszpański architekt, laureat wielu prestiżowych nagród międzynarodowych, m.in. Nagrody Pritzkera w 1996, a w 2001 nagrody Miesa van der Rohe. Członek Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda.
Rafael Moneo (2011) | |
Imię i nazwisko |
José Rafael Moneo Vallés |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
9 maja 1937 |
Narodowość |
Hiszpania |
Dziedzina sztuki |
Architektura |
Ważne dzieła | |
Młodość
edytujMatka Joségo Rafaela Moneo Vallésa pochodziła z AragoniI, zaś ojciec z Tudeli i pracował przez całe życie jako inżynier przemysłowy. Początkowo Rafaela interesowała głównie filozofia i malarstwo, jednak z czasem postanowił pójść w ślady ojca i zaczął się zajmować architekturą. W 1954 opuścił Tudelę i rozpoczął studia architektoniczne na madryckim uniwersytecie. Wielce szanował swojego profesora historii architektury, Leopoldo Torres Balbás, który miał na niego istotny wpływ. W czasie studiów pracował u architekta Francisco Javier Sáenz de Oiza. “Chciałem zostać architektem w takim samym stylu jak Oiza z całym jego entuzjazmem kierującym nim w pracy.” W 1961 ukończył studia. Po ukończeniu studiów udał się do Hellebaeck w Danii, aby pracować u Jørna Utzona przy projekcie Opery w Sydney w Australii, a po ukończeniu pracy zwiedził całą Skandynawię. Po powrocie do Madrytu wygrał konkurs na pobyt w Akademii Hiszpańskiej w Rzymie. Spędził w tym mieście dwa lata, ze swoją świeżo poślubioną żoną Belén Feduchi (córką architekta Luisa Feduchiego). „Było wspaniale być z nią w Rzymie, z osobą która dzieliła mój entuzjazm do architektury bez bycia architektem. Ten czas był fundamentalny dla mojej kariery. Pozwolił mi studiować, podróżować, odwiedzać szkoły, poznać takie osoby jak Zevie, Tafuri, Portoghesi i innych, ale przede wszystkim poznać istotę tego miasta, mającego znaczący wkład do mojej edukacji jako architekta. Życie w Akademii pozwoliło mi na zawarcie wielkich przyjaźni z muzykami, malarzami i rzeźbiarzami.” W 1965 uzyskał stopień doktorski i założył własne biuro.
Kariera
edytujW 1966 rozpoczął pracę na Uniwersytecie Technicznym w Madrycie na Wydziale Architektury i rozpoczął pisać artykuły. W 1976 Moneo został zaproszony na stypendium do Instytutu Architektury i Urbanistyki oraz aby uczyć w Cooper Union School of Architecture w Nowym Jorku. W ciągu następnych lat bywał wizytującym profesorem na Uniwersytetach Princeton i Harvardzie, oraz w Lozannie w Szwajcarii. W 1980 został dziekanem Szkoły Architektury w Madrycie na okres pięciu lat, a następnie (1984–1990) dziekanem i profesorem w Szkole Wzornictwa na Uniwersytecie Harvarda. Od 1991 aktywność naukowa Moneo został poszerzona do szeregu sympozjów i wykładów w instytutach Uniwersytetu Chicagowskiego, Columbia, w Princeton, Yale, Tulane’a, Rhode Island School of Design; w Anglii Architectural Association School i Royal Institute of British Architects w Londynie oraz w Uniwersyteckiej Szkole Architektury w Cambridge; w Japonii na Uniwersytecie Nihon; Academii Sztuki Współczesnej w Wiedniu w Austrii; w Royal Academy w Kopenhadzie w Danii; w Muzeum w Luwrze w Paryżu we Francji oraz Uniwersytecie Pontificia w Santiago w Chile.
Moneo jest członkiem American Academy of Arts and Sciences i Akademii Świętego Łukasza w Rzymie. Jest członkiem honorowym Amerykańskiego Instytutu Architektury (American Institute of Architects) i Królewskiego Instytutu Brytyjskich Architektów (Royal Institute of British Architects).
Architektura Moneo cechuje się poszukiwaniem relacji przestrzennych, proporcji, problematyką rastra, daleka jest natomiast od funkcjonalizmu.
W 2007 odwiedził Kraków, a w 2009 był jurorem konkursu na gmach Muzeum Historii Polski w Warszawie[1].
Główne dzieła
edytuj- 1965-68 Fabryka transformatorów Diestre w Saragossie
- 1973-81 Urząd Gminy Logroño
- 1980-86 Muzeum Sztuki Rzymskiej w Meridzie
- 1980-88 Oddział Banku Hiszpanii w Jaén
- 1983-92 Siedziba Towarzystwa Architektów w Tarragonie
- 1984-92 Dworzec kolejowy Atocha w Madrycie
- 1987-92 Terminal lotniska w San Pablo w Sewilli
- 1988-97 Audytorium koncertowe wBarcelonie
- 1989-92 Fundacja Mirò w Palma di Maiorca
- 1989-92 Restauracja Pałacu Villahermosa na Muzeum Thyssen-Bornemisza w Madrycie
- 1990-93 Muzeum Sztuki im. Davisa w Wellesley, Wellesley College, Massachusetts (USA) Foto
- 1990-99 Kursaal – centrum kongresowe w San Sebastian
- 1991 Hotel z biurami na Potsdamer Platz w Berlinie (D)
- 1991-98 Muzeum Sztuki Współczesnej i Architektury w Sztokholmie (S)
- 1991-98 Ratusz w Murcji
- 1992-00 Muzeum Sztuki Współczesnej w Houston (USA)
- 1996 Archiwum Navarry w Pampelunie
- 1996-00 Katedra Our Lady of the Angels w Los Angeles (USA)
- 1997 Przebudowa rejonu souks w Bejrucie (Liban)
- 2001 Muzeum Nauk w Valladolid
- 2004-08 Biblioteka uniwersytecka w Bilbao
- 2008 Muzeum Chase w Providence, Rhode Island (USA)
Nagrody
edytuj- 1996 Nagroda Pritzkera
- 1992 Złoty Medal za osiągnięcia w sztuce od rządu hiszpańskiego
- 1993 Doktorat Honoris Causa od Leuven University
- 1993 Nagroda Pamiątkowa Arnolda W. Brunnera od Amerykańskie Akademii Sztuki
- 1993 Nagroda Księżniczki Viany od Rządu Prowincji Nawarry
- 1993 Nagroda Schocka od Fundacji Schocka i Królewskiej Akademii Szatuki w Sztokholmie (Schock Prize in the Visual Arts)
- 1994 a Laurea ad Honorem od Szkoły Architektury w Wenecji
- 2001 Nagroda Miesa van der Rohe
Galeria fotografii
edytuj-
Muzeum Sztuki Rzymskiej w Meridzie, 1980-85
-
Muzeum Sztuki Rzymskiej w Meridzie, 1980-85
-
Muzeum Sztuki Rzymskiej w Meridzie, 1980-85
-
Dworzec Atocha w Madrycie, 1985-88
-
Dworzec Atocha w Madrycie, 1985-88
-
Dworzec Atocha w Madrycie, 1985-88
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Kursaal sala kongresowa w San Sebastian, 1990-99
-
Audytorium koncertowe, Barcelona, 1987-99
-
Our Lady of the Angels, Los Angeles, 1996–2002
-
Szpital O’Donnell, Madryt, 1996−2003
-
Rozbudowa Muzeum Prado w Madrycie, 2007
-
Rozbudowa Muzeum Prado w Madrycie, 2007
Przypisy
edytuj- ↑ Pokazać historię Polski w muzeum - lipiec 2009. Muzeum Historii Polski. [dostęp 2011-04-14].
Linki zewnętrzne
edytuj- Nagroda Pritzkera – Rafael Moneo. pritzkerprize.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)].
- ISNI: 0000000078284147
- VIAF: 95770804
- ULAN: 500014641
- LCCN: n78008629
- GND: 119048000
- LIBRIS: ljx18kt40zn0zsp
- BnF: 135254752
- SUDOC: 06701058X
- SBN: VEAV032145
- NKC: xx0144955
- BNE: XX920864
- NTA: 191604224
- CiNii: DA02817419
- PLWABN: 9810664199505606
- NUKAT: n2009109501
- J9U: 987007603511005171
- CANTIC: a10458074
- CONOR: 87743587
- KRNLK: KAC200804369