Rakiszki

	Rakiszki; Rokiškis
	Rakiszki; Rokiškis
	; Kościół w Rakiszkach
	Herb
Państwo	Litwa
Okręg	poniewieski
Burmistrz	Arvydas Dagys
Populacja (2005); • liczba ludności	; 16 118
Nr kierunkowy	458
Kod pocztowy	LT-42136
	Położenie na mapie Litwy Rakiszki
	55°58′N 25°35′E/55,966667 25,583333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Rakiszki (lit. Rokiškis wymowa ⁱ) - miasto na północy Litwy w Auksztocie położone w okręgu poniewieskim, 60 km na północ od Uciany. 15,7 tys. mieszkańców (2007).

HistoriaEdytuj

Pałac w Rakiszkach wybudowany przez Ignacego Tyzenhauza

Pierwsza wzmianka o dworze stojącym w Rakiszkach pochodzi z 1499 roku. Kościół i parafia rakiska wzmiankowane są po raz pierwszy w 1500. Do 1547 r. dobra ziemskie były królewszczyzną, którą Zygmunt II August nadał kniaziom Kroszyńskim. W XVIII w. przeszły w ręce Tyzenhauzów - ostatni z tego rodu to Rajnold Tyzenhauz, po nim dobra odziedziczyła jego siostra Maria Przezdziecka^[1] i w rękach tej rodziny Rakiszki znajdowały do II wojny światowej. Pałac w stylu włoskim z 1801 r. wybudowany przez Ignacego Tyzenhauza, przebudowany w 1905 r. przez Jana Przezdzieckiego w stylu polskiego baroku^[1]. Dzięki tym właścicielom miasto bardzo rozwinęło się w XIX i XX wieku: zbudowano hale targowe, szpital, browar, młyn, szkołę i cegielnia. Tyzenhauzowie ufundowali kościół pw. św. Mateusza. Konstanty Tyzenhauz, mieszkający w Rakiszkach zoolog zgromadził na początku XIX w. zbiory przyrodnicze, które przekazał później Uniwersytetowi Wileńskiemu.

Rakiszki były siedzibą gminy w powiecie nowoaleksandrowskim, obejmującej 172 wsi. Należały do nich zaścianki Łaszupiewis^[2] i Łobokiszki^[3].

Do rozwoju miasta znacznie przyczyniła się też przechodząca nieopodal linia kolejowa Dyneburg-Lipawa, którą zbudowano w 1873.

Obecnie miasto jest znane na Litwie dzięki działającej od lat 20. fabryce serów Rokiškio sūris.

HerbEdytuj

Obecny herb miasta pochodzi z 1993. Pole z lichtarzem symbolizuje pierwszych właścicieli miasta: Kroszyńskich; byk symbolizuje Tyzenhauzów, a fleur-de-lis — Przeździeckich. Ostatnie pole przedstawia organy z kościoła pw. św. Mateusza.

ZabytkiEdytuj

Pałac klasycystyczny wybudował w 1801 r. Ignacy Tyzenhauz, w 1905 r. Jan Przeździecki gruntownie go przebudował nadając mu wygląd neorenesansowy. Przed I wojną światową w pałacu zgromadzono cenne zbiory sztuki, które ewakuowane do Kijowa w 1915 r. uległy rozproszeniu. Częściowo zachował się wystrój wnętrz. W roku 1939 od września do grudnia zakwaterowani tu byli polscy oficerowie internowani na Litwie. Obecnie w pałacu jest muzeum krajoznawcze założone w 1940 r. posiadające ponad 60 tys. eksponatów.
Zameczek - stoi w parku nad stawem, najprawdopodobniej przebudowana część XVII-wiecznego zamku Kroszyńskich.
W zespole pałacowym zachowało się kilka zabudowań gospodarczych, a nad rzeką Laukupą^[4] (Laukupe) browar i młyn parowy.
Park o pow. 28 ha, tzw. regularny założony w XVIII w. otacza zespół pałacowy. Na terenie parku skansen architektury ludowej z okolic Rakiszek.
Kościół katolicki, neogotycki, fundacji Rajnolda Tyzenhauza, wybudowany w latach 1868-85. Odnowiony w 1975 r. Wieżo-dzwonnica wysokości 60 m. Elementy wyposażenia wnętrza sprowadzono z całej Europy (ołtarz - Paryż, organy - Niemcy, dzwon - Strasburg, witraże - Wiedeń, meble - Belgia). W podziemiach krypta grobowa Tyzenhauzów. Obok kościoła okrągła kaplica z 1883 r.
Hale targowe z początku XIX w. fundacji Tyzenhauzów.
Zabytkowy układ przestrzenny miasta z końca XVIII w. Oś długości 1 km tworzy pałac z kościołem.

Miasto partnerskie Pabianice (Polska)

PrzypisyEdytuj

↑ ^a ^b Antoni Urbański Memento kresowe, Warszawa, 1929, s. 136
↑ Łaszupiewis, zaśc. gm. Rakiszki, 6 w., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 258 .
↑ Łobokiszki, zaśc. gm. Rakiszki, 14 w., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 267 .
↑ Łankupa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 585 .

Miasta partnerskieEdytuj

Pabianice Polska

Linki zewnętrzneEdytuj

Pałac w Rakiszkach
Rakiszki, 5.) wś, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 502 .
Oszaka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 424 .

[Palace-1] Antoni Urbański Memento kresowe, Warszawa, 1929, s. 136

[2] Łaszupiewis, zaśc. gm. Rakiszki, 6 w., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 258 .

[3] Łobokiszki, zaśc. gm. Rakiszki, 14 w., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 267 .

[4] Łankupa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 585 .

[1]

[2]

[3]

[4]