Raróg indyjski
Raróg indyjski[3] (Falco jugger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae). Występuje na subkontynencie indyjskim od dalekiego południowego wschodu Iranu, południowo-wschodniego Afganistanu, Pakistanu przez Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz i północno-zachodnią Mjanmę. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.
| Falco jugger[1] | |
| J.E. Gray, 1834 | |
 Młody osobnik dorosły | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
raróg indyjski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Morfologia edytuj
Z wyglądu przypomina raroga górskiego, ale całość upierzenia jest ciemniejsza i ptak ma czerniawe pióra w nogawicach. Mierzy 39–46 cm długości i 88–107 cm rozpiętości skrzydeł. Ogon ma średnią długość 16–21 cm. Dorosłe ptaki od góry są ciemnobrązowe. Środkowa część ogona ma ciemną szarobrązową barwę. Głowa i szyja ma rudoczerwony kolor. Nad oczami przebiega jaśniejszy pasek. Podgardle i przednia część piersi przybiera białawy odcień. Nakrapianie widać na brzuchu, bokach ciała i nogawicach. Osobniki młodociane mają prawie w całości ciemną dolną część ciała, a u ptaków pierwszorocznych nie w pełni jeszcze dojrzałych nadal pozostają ciemne pióra na brzuchu. Poza tym głowa – policzki i okolice oczu oraz szyja są jeszcze u nich brązowe. Nogi są szaro-zielone.
Systematyka edytuj
Gatunek jest blisko związany z grupą sokołów, zwaną Hierofalco. Ujawnia się tu w widoczny sposób rozprzestrzeniające się krzyżowanie (tworzenie mieszańców) i niecałkowite oddzielenie linii ewolucyjnej. Jeszcze bardziej obraz pozycji systematycznej mogą zagmatwać analizy sekwencji DNA na szeroką skalę. Dane otrzymane z badań molekularnych na małych próbkach mogą nie przynieść wiarygodnych wyników, które by doprowadziły do przekonujących wniosków. Proces radiacji gatunkowej tej grupy sokołów rozpoczął się prawdopodobnie w interglacjale eemskim na początku późnego plejstocenu, zaledwie 130 000 – 115 000 lat temu. Raróg indyjski reprezentuje linię, która wywodzi się ze wschodniej Afryki. Wywędrował on na obecne tereny występowania przez Półwysep Arabski, który w tamtych czasach posiadał bardziej wilgotny klimat niż obecnie[4].
Nie wyróżnia się podgatunków[5][6].
Ekologia edytuj
Rarogi indyjskie zasiedlają suche, otwarte lasy, równiny, pola uprawne, zarośla i półpustynie. Obecne mogą być też w miastach, pod warunkiem, że tamtejsza roślinność nie jest zbyt gęsta. Spotyka się go zwykle na wysokościach do 1000 metrów, a wyjątkowo do 1980 metrów n.p.m.
Zwykle wykorzystuje stare gniazda wron, sępów lub innych jastrzębiowatych umieszczone na drzewach, klifach lub budynkach. W zniesieniu zwykle 3 lub 4 jaja, które są jaśniejsze i bardziej różowe niż jaja sokoła wędrownego[6].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje raroga indyjskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na 10–20 tysięcy dorosłych osobników[2].
Na obszarach występowania to najpospolitszy z sokołów, ale liczebność populacji spadła znacznie w ostatnim czasie i obecnie nigdzie nie jest to prawdopodobnie ptak liczny. Głównymi zagrożeniami dla ptaka są wzmożone użycie pestycydów i stosowanie sideł do łapania tych drapieżników.
Przypisy edytuj
- ↑ Falco jugger, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Falco jugger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].
- ↑ Helbig et al. (1994), Wink et al. (1998), Wink et al. (2004), Nittinger et al. (2005)
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
- ↑ a b Species account: Laggar Falcon Falco jugger. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Species factsheet: Falco jugger. BirdLife International. [dostęp 2019-11-18]. (ang.).
- Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene. In: Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (eds.): Raptor conservation today: 593–599. PDF fulltext
- F. Nittinger i inni, Out of Africa? Phylogenetic relationships between Falco biarmicus and the other hierofalcons (Aves: Falconidae), „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”, 43 (4), 2005, s. 321–331, DOI: 10.1111/j.1439-0469.2005.00326.x, ISSN 1439-0469 (ang.).
- Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes). In: Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (eds.): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF fulltext
- Wink, Michael; Sauer-Gürth, Hedi; Ellis, David & Kenward, Robert (2004): Phylogenetic relationships in the Hierofalco complex (Saker-, Gyr-, Lanner-, Laggar Falcon). In: Chancellor, R.D. & Meyburg, B.-U. (eds.): Raptors Worldwide: 499–504. WWGBP, Berlin. PDF fulltext
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).