Rauwolfia żmijowa, zgrzyn żmijowy[4] (Rauvolfia serpentina) – roślina z rodziny toinowatych, występująca w Azji południowej i południowo-wschodniej, od Indii do Chin. Zawiera znaczne ilości aktywnych alkaloidów i z tego względu stanowi surowiec zielarski.

Rauwolfia żmijowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

toinowate

Rodzaj

rauwolfia

Gatunek

rauwolfia żmijowa

Nazwa systematyczna
Rauvolfia serpentina (L.) Bentham ex Kurz
Forest Fl. Burma 2: 171 1877[3]

Występowanie edytuj

Lasy górskie, na wysokości od 800 do 1500 m n.p.m. w Chinach, Indiach, Indonezji, Malezji, Tajlandii, Sri Lanki i Birmy. W Chinach rośnie w lasach południowego Junnanu. Uprawiana w południowym Guangdongu, Kuangsi i Hajnanie[5].

Morfologia edytuj

Pokrój
Krzew o wysokości do 1 m. Pędy z sokiem mlecznym[4], zazwyczaj nierozgałęzione, smukłe, żółtawe[5]. Wyrastają z kłączarosnącego poziomo o długości do 40 cm[4].
Liście
Naprzeciwległe lub zebrane na szczycie pędów po 3-5 w okółku[5][4]. Blaszka liściowa eliptyczna lub odwrotnie jajowata, od 7-17 cm długa, 2-9 cm szeroka; żyłkowanie: 7-15 par[5].
Kwiaty
Zebrane w baldachokształtne kwiatostany. Kielich drobny, 5-ząbkowy, dzwonkowaty, barwy różowej. Korona z 5 rozpostartymi płatkami zrośniętymi poniżej w rurkę o długości 15 mm. Rurka w połowie rozdęta i w gardzieli owłosiona[4]. Pręcików jest 5 i są one przyrośnięte do rurki korony. Słupek pojedynczy z długą szyjką, zakończony walcowatym znamieniem[4].
Owoce
Dwa zrośnięte, spłaszczone pestkowce, które po dojrzeniu są ciemnoczerwone[4].

Zastosowanie edytuj

Roślina lecznicza. Kłącza i korzenie używane jako środek uspokajający, wyrabia się z nich serpasil[4]. Kora, liście i korzenie tradycyjnie wykorzystywano jako antidotum przeciwko ukąszeniem węży i skorpionów[5]

Zawiera związki takie jak: rezerpina, johimbina, ajmalina.

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
  3. Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-06-01].
  4. a b c d e f g h Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 306-307. ISBN 83-09-00256-4.
  5. a b c d e Rauvolfia serpentina. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2013-07-12]. (ang.).