Ray Kroc

amerykański biznesmen czeskiego pochodzenia

Raymond Albert „Ray” Kroc (ur. 5 października 1902 w Oak Park, zm. 14 stycznia 1984 w San Diego) – amerykański biznesmen czeskiego pochodzenia. Założyciel McDonald's Corporation, która powstała po przejęciu restauracji McDonald's założonej przez braci Richarda i Maurice'a McDonaldów. Znany był jako „Hamburger King”.

Raymond Albert „Ray” Kroc
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 października 1902
Oak Park

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1984
San Diego

Zawód, zajęcie

biznesmen

Narodowość

Amerykanin

Wczesne lata edytuj

Urodził się 5 października 1902 r. w Oak Park. Jego rodzicami byli Rose Mary z domu Hrach (1881–1959) oraz urodzony w Czechach Alois „Louis” Kroc (1879–1937)[1]. Po emigracji do Ameryki, Alois w latach 20 XX w. dorobił się na spekulacjach ziemskich. Utracił on jednak całą fortunę w wyniku kryzysu wywołanego przez tzw. czarny czwartek w 1929 r.[2]

Ray większość swojego dzieciństwa spędził w Oak Park. Jako piętnastolatek, podczas I wojny światowej, skłamał co do swojego wieku, dzięki czemu został kierowcą ambulansu Czerwonego Krzyża. Jednym z członków korpusu w którym służył był Walt Disney[3]. W czasie Wielkiego Kryzysu Raymond pracował jako m.in.: sprzedawca papierowych kubków, agent nieruchomości na Florydzie czy też pianista w zespołach muzycznych[4]. Niedługo potem został sprzedawcą w firmie Lily-Tulip Cup Company, awansując na stanowisko kierownika sprzedaży na Środkowym Zachodzie. Tam też poznał Earla Princa – właściciela firmy Prince Castle, producenta m.in.: „multimikserów”, zdolnych do jednoczesnego wytwarzania pięciu porcji koktajli mlecznych[5].

Rozwój i przejęcie sieci McDonald's edytuj

W latach 40. Kroc opuścił firmę Lily-Tulip, aby skupić się na sprzedaży „multimikserów” od Prince Castle w całym kraju[6]. Ta zaczęła jednak gwałtownie spadać, z powodu m.in.: pojawienia się na rynku konkurencji ze strony tańszych produktów od firmy Hamilton Beach. Podczas swojej pracy Kroc zachwycił się restauracją w San Bernardino w Kalifornii, założoną przez braci Richarda i Maurice'a McDonaldów, która zamówiła u niego osiem „multimikserów”. Będący pod dużym wrażeniem Raymond odwiedził ich osobiście w 1954 r. Odkrył, że ich sukces opiera się na jakości i szybkości obsługi i jest on oparty na wprowadzonym w 1948 r. w lokalu „Speedee Service System”. Dodatkowo pracę ułatwiało ograniczone przez braci menu, koncentrując się tylko na kilku pozycjach – hamburgerach, frytkach i napojach[7]. Chcąc wykorzystać sukces Richarda i Maurice'a, Kroc zawarł z nimi umowę, i stał się ich agentem ds. franczyzy.

Raymond przed otwarciem swojego pierwszego lokalu poszukiwał różnych miejsc do otwarcia swojej restauracji. 20 października 1954 r. napisał on nawet list do Walta Disneya[8], w którym wskazywał:

"Dear Walt, I feel somewhat presumptuous addressing you in this way yet I feel sure you would not want me to address you any other way. My name is Ray A. Kroc… I look over the Company A picture we had taken at Sound Beach, Conn., many times and recall a lot of pleasant memories…I have very recently taken over the national franchise of the McDonald’s system. I would like to inquire if there may be an opportunity for a McDonald’s in your Disneyland Development."[8]

Walt odpowiedział listem, w którym poinformował Kroca, że jego prośba została przesłana do wiceprezesa odpowiedzialnego za koncesje w Disneylandzie. Jak twierdził Raymond, nigdy nie otrzymał on odpowiedzi od wspomnianego wiceprezesa[9]. Postanowił więc poszukać innego miejsca. 15 kwietnia 1955 r. w Des Plaines, w stanie Illinois, otworzył on pierwszą restaurację McDonald's System, Inc.[10], która odniosła podobny sukces jak lokal w Kalifornii.

Kroc był autorem szeregu innowacyjnych zmian w modelu franczyzy usług gastronomicznych, takich jak np.: sprzedaży franczyzy jedynie na jeden lokal, a nie jak było wówczas powszechne sprzedaży większych obszarów franczyzowych. Pozwalało mu to na kontrolowanie, czy dany franczyzobiorca przestrzega zasad jakości i jednolitości obsługi, jaka miała obowiązywać we wszystkich lokalach McDonald's.[11] Posiłki serwowane w lokalach miały mieć ściśle ustaloną, zestandaryzowaną zawartość, a restauracjom nie wolno było w żaden sposób odbiegać od tych specyfikacji. Dodatkowo w obawie przed włamaniami oraz niepożądanymi gośćmi, restauracje były zakładane na terenach podmiejskich, a ponadto w żadnej z nich nie wolno było używać automatów do papierosów lub gier typu pinball[12]. Metody te przyniosły sukces, i już w 1958 r. sieć sprzedała stumilionowego burgera[7].

W latach 60. XX wieku zaczęły pojawiać się sieci nowych fast foodów, które wzorowały swój model działania na sieci McDonald's. Kroc był sfrustrowany dążeniem braci McDonald do utrzymania niewielkiej liczby restauracji, oraz brakiem zgody na wprowadzenie dalszych zmian w sieci. Dodatkowo pierwotna wersja umowy przewidywała pozyskiwanie przez korporację McDonald's 1,9% zysków franczyzobiorcy, z której to sumy 0,5% trafiało bezpośrednio do Dicka i Maca McDonaldów, co nie pozwalało na stabilny rozwój sieci[13]. Skłócony już wówczas z nimi Raymond miał zapytać, ile trzeba będzie im zapłacić, żeby odeszli i oddali mu prawa do marki Mcdonald's. W odpowiedzi usłyszał kwotę 2,7 miliona dolarów- milion dolarów dla każdego z nich i 700 000 dolarów na uregulowanie kwestii podatkowych. Kwotę tę udało mu się spłacić m.in. dzięki pomocy jego współpracownika Harry'ego Sonneborna, który pomógł mu w 1956 r. założyć Franchise Realty Corporation[13][14]. W 1965 r. sieć liczyła sobie już blisko 700 restauracji, rozlokowanych w 44 stanach[14], a 21 kwietnia tego roku Mcdonald's, jako pierwsza sieć fast-foodów w historii, zadebiutował na giełdzie[15].

Życie prywatne i śmierć edytuj

Kroc przeszedł na emeryturę przestając prowadzić McDonald's w 1973 roku. Był trzykrotnie żonaty z: Ethel Fleming (1922-1961) z którą miał córkę Marilyn[16], Jane Dobbins Green (1963-1968) oraz Joan Kroc (1969–1984). Dwa pierwsze małżeństwa zakończyły się rozwodem. Był republikaninem. Wsparł m.in. kampanię wyborczą Richarda Nixona kwotą 255 000 dolarów[17]. Był również właścicielem klubu baseballowego San Diego Padres.

Zmarł w wieku 81 lat 14 stycznia 1984 roku w szpitalu w San Diego w Kalifornii. Przyczyną śmierci była niewydolność serca. Został pochowany na El Camino Memorial Park w Sorrento Valley, San Diego[2].

Przypisy edytuj

  1. Chicago Tribune from Chicago, Illinois on January 7, 1959 · 40, Newspapers.com [dostęp 2022-04-14] (ang.).
  2. a b Lisa Napoli, Ray and Joan: The Man Who Made the Mcdonald's Fortune and the Woman Who Gave It All Away., 2016, strona 28.
  3. Jake Goldberg, McDisney: The history of two unlikely forces, Attractions Magazine, 9 czerwca 2020 [dostęp 2022-04-14] (ang.).
  4. Inc Encyclopaedia Britannica, The Encylopædia Britannica guide to the 100 most influential Americans., [Chicago]: Encyclopaedia Britannica, 2008, strona 342, ISBN 978-1-59339-857-6, OCLC 310423052 [dostęp 2022-04-14].
  5. Neil Snyder, Vision, Values, and Courage : Leadership for Quality Management., Riverside: Free Press, 2010, strona 133, ISBN 978-1-4516-0252-4, OCLC 1000452818 [dostęp 2022-04-15].
  6. Biography com Editors, Ray Kroc, Biography [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  7. a b Our History: Ray Kroc & The McDonald's Brothers | McDonald's, www.mcdonalds.com [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  8. a b WDW Chronicles: When Mickey Mouse Met Ronald McDonald, AllEars.Net [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  9. Disney and McDonald's, www.mouseplanet.com [dostęp 2022-04-15].
  10. McDonald’s History, corporate.mcdonalds.com [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  11. John F. Love, McDonald's : behind the arches, wyd. Rev. ed, New York: Bantam Books, 1995, strony 57-60, ISBN 0-553-34759-4, OCLC 32242159 [dostęp 2022-04-15].
  12. Cut-Throat Facts About Ray Kroc And The History Of McDonald’s, Factinate, 12 czerwca 2018 [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  13. a b The true origin story behind McDonald's - Marketplace, „Marketplace”, 9 lutego 2017 [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  14. a b Długa droga do bułki z kotletem, focus.pl [dostęp 2022-04-15] (pol.).
  15. Stock Information, corporate.mcdonalds.com [dostęp 2022-04-15] (ang.).
  16. James E. Tillotson, Fast Food-Ray Kroc and the Dawning of the Age of McDonald's, „Nutrition Today”, 43 (3), 2008, s. 107–113, DOI10.1097/01.nt.0000303325.99437.38, ISSN 0029-666X [dostęp 2022-04-15].
  17. Ralph Novak, The Mc Donald's Man: What Ray Kroc Hath Wrought Around the World, PEOPLE.com, 19 maja 1975 [dostęp 2022-04-15] (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj