Rdest szczawiolistny

Rdest szczawiolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	rdestowate
Rodzaj	Persicaria
Gatunek	rdest szczawiolistny
	Nazwa systematyczna
	Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre; Fl. Auvergne ed. 2: 519 1800
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rdest szczawiolistny (Persicaria lapathifolia) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Występuje na rozległych obszarach półkuli północnej na południu sięgając do południowego Meksyku w Ameryce Północnej, Etiopii w Afryce oraz Azji południowo-wschodniej i Nowej Gwinei. Jako gatunek introdukowany rośnie w Ameryce Południowej, w południowej Afryce i w Nowej Zelandii^[5]. W Polsce jest gatunkiem pospolitym na całym obszarze^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina zielna osiągająca od 10 do 100 cm wysokości, o łodydze wzniesionej, podnoszącej się lub lekko płożącej^[6]^[7], czasem korzeniącej się w węzłach^[7], zwykle w nich zgrubiała^[6]^[7]. Łodyga naga, rzadko owłosiona lub też ogruczolona, czasem czerwono nabiegła^[6]^[7].
Liście: O bardzo zróżnicowanym kształcie – od wąskolancetowatych, przez lancetowate do jajowatych i niemal okrągłych, na wierzchołku zaostrzonych, u nasady zbiegających, z bardzo krótkim ogonkiem. Na wierzchu blaszki liściowej w części centralnej często obecna jest ciemna plama. Blaszka liściowa naga lub owłosiona. U nasady ogonka znajduje się błoniasta, dość luźna gatka, z której górnej krawędzi wyrastają krótkie włoski do 0,5–0,8 mm długości^[6].
Kwiaty: Zebrane w gęsty, walcowaty kwiatostan długości od 1,5 do 4,5 cm. Tworzą go zbite skrętki, na których rozwija się od 1 do 3 kwiatów. Skrętki wsparte są błoniastymi przysadkami, poza tym każda szypułka kwiatowa (podobnej długości jak okwiat) wsparta jest także błoniastą gatką. Różne elementy kwiatostanu pokryte są żółtymi gruczołkami. Okwiat ma 2 do 4 mm długości i kolor od różowego do zielonkawego i białego. Pręcików zwykle jest 6. Słupek z dwiema szyjkami^[6].
Owoce: Soczewkowate orzeszki długości od 1,8 do 3,5 mm, błyszczące, o barwie od jasnobrązowej do czarnej^[6].
Gatunki podobne: W Europie Środkowej gęste, walcowate kwiatostany ma także rdest plamisty P. maculosa. Różni się on dłuższymi włoskami na górnej krawędzi gatki (od 1 do 3 mm) oraz nagim, pozbawionym gruczołków kwiatostanem^[6]. Walcowate kwiatostany ma także rdest ziemnowodny P. amphibia, ale różni się m.in. zaokrągloną lub sercowatą, a nie zwężającą się nasadą blaszki liściowej, a także wyrastaniem ogonka liściowego z górnej połowy gatki, a nie w dolnej^[8].

Systematyka edytuj

Jeden z ok. 60 gatunków z sekcji Persicaria z rodzaju Persicaria^[9]. Dawniej wraz z całą tą grupą gatunków włączany był w ramach sekcji Persicaria do rodzaju rdest Polygonum (stąd nazwa zwyczajowa)^[6], ale w takim ujęciu rodzaj ten był parafiletyczny (rośliny z rodzaju Persicaria są bliżej spokrewnione z gryką Fagopyrum niż z Polygonum sensu stricto)^[9].

Gatunek ten jest bardzo zmienny morfologicznie i opisano w jego obrębie ponad 20 taksonów wewnątrzgatunkowych, przy czym ich ranga taksonomiczna jest dyskusyjna i zasadność wyróżniania przynajmniej części podgatunków jest kwestionowana na podstawie szczegółowych analiz morfometrycznych i allozymów^[7]. Jest też uznawany za gatunek zbiorowy, w obrębie którego wyróżnia się szereg drobnych gatunków^[8].

Podgatunki wyróżniane w Europie Środkowej^[6]^[8]:

subsp. lapathifolia (syn. P. nodosum Pers.) – liście nagie lub skąpo owłosione; ponad 4 razy dłuższe niż szersze; owoc ok. 2 mm długości; różne siedliska – brzegi wód, pola, tereny ruderalne;
subsp. pallidum (With.) Fries. (syn. P. tomentosum Schrank) – liście gęsto, filcowato owłosione, zwłaszcza od spodu; ponad 4 razy dłuższe niż szersze; owoc ok. 3–3,5 mm długości; zazwyczaj spotykany w uprawach, rzadziej na terenach ruderalnych;
subsp. brittingeri (Opiz.) Rech. (syn. P. brittingeri Opiz) – liście owłosione, zwłaszcza w dole łodygi; eliptyczne do okrągławych; owoc ok. 2–2,5 mm długości; kwiatostany zwykle nieco rozluźnione, wąsko walcowate; w odróżnieniu od ww. okwiat w czasie owocowania z wyraźnymi żyłkami; zazwyczaj spotykany na brzegach rzek.

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca (rzadziej wcześniej) do października^[7]. Rośliny te występują w miejscach wilgotnych na brzegach rzek, jako chwasty w uprawach na polach i w ogrodach oraz na siedliskach ruderalnych^[6]^[7].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-23] (ang.).
↑ Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2020-12-23].
↑ Persicaria lapathifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 124-125. ISBN 83-85444-06-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Persicaria lapathifolia (Linnaeus) Gray. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-23].
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 110-111. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b Gabriele Galasso, Enrico Banfi, Fabrizio De Mattia, Fabrizio Grassi, Sergio Sgorbati, Massimo Labra. Molecular phylogeny of Polygonum L. s.l. (Polygonoideae, Polygonaceae), focusing on European taxa: preliminary results and systematic considerations based on rbcL plastidial sequence data. „Atti Soc. it. Sci. nat. Museo civ. Stor. nat. Milano”. 150 (I), s. 113–148, 2009. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-23] (ang.).

[tpl-3] Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2020-12-23].

[iucn-4] Persicaria lapathifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[powo-5] Persicaria lapathifolia (L.) Delarbre. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-23].

[jasiewicz-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 124-125. ISBN 83-85444-06-8.

[america-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Persicaria lapathifolia (Linnaeus) Gray. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-23].

[klucz-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 110-111. ISBN 83-01-14342-8.

[galasso-9] Gabriele Galasso, Enrico Banfi, Fabrizio De Mattia, Fabrizio Grassi, Sergio Sgorbati, Massimo Labra. Molecular phylogeny of Polygonum L. s.l. (Polygonoideae, Polygonaceae), focusing on European taxa: preliminary results and systematic considerations based on rbcL plastidial sequence data. „Atti Soc. it. Sci. nat. Museo civ. Stor. nat. Milano”. 150 (I), s. 113–148, 2009. (ang.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]