Rejowiec

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Rejowiec – miasto w Polsce, położone w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Rejowiec.

Rejowiec
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Pałac Ossolińskich (Urząd Miasta)
Herb
Herb
Państwo  Polska
Województwo  lubelskie
Powiat chełmski
Gmina Rejowiec
Prawa miejskie 1547–1870
2017–obecnie
Burmistrz Tadeusz Górski
Powierzchnia 6,5 km²
Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość
2068[1]
318,2 os./km²
Strefa numeracyjna (+48) 82
Kod pocztowy 22-360
Tablice rejestracyjne LCH
Położenie na mapie gminy Rejowiec
Mapa konturowa gminy Rejowiec, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rejowiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rejowiec”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rejowiec”
Położenie na mapie powiatu chełmskiego
Mapa konturowa powiatu chełmskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Rejowiec”
Ziemia51°05′40″N 23°16′59″E/51,094444 23,283056
TERC (TERYT) 0603154
SIMC 0105667
Urząd miejski
ul. J. Dąbrowskiego 1
22-360 Rejowiec
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Leży w historycznej ziemi chełmskiej[2]. Od 1547 do 12 stycznia 1870 r. Rejowiec był miastem[3]; odzyskał status miasta 1 stycznia 2017 roku[4]. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Rejowiec liczył 2068 mieszkańców[1]. Obok miejscowości przepływa struga Rejka, dopływ Wieprza.

HistoriaEdytuj

 
Neogotycki kościół parafialny św. Jozafata Kuncewicza

Wieś Sawczyn wraz z częścią dóbr Kobyle, Rybie oraz Siennica, jako posag Zofii Kościeniówny trafił w ręce Mikołaja Reja (prawdopodobnie w 1542). W roku 1547 Mikołaj Rej uzyskał od króla Zygmunta I Starego przywilej lokacyjny i prawo używania nazwy Rejowiec (od nazwiska założyciela miasta). Miasto otrzymało też prawo organizowania dwóch jarmarków. Dla założyciela miasta sprzedaż parcel żydowskim osadnikom stanowiła ważne źródło dochodu. Z inicjatywy Reja powstał tu również silny ośrodek kalwinizmu. Miejscowy zbór kalwiński przetrwał do 1700. Być może w Rejowcu zmarł Mikołaj Rej, który został pochowany w ufundowanym przez siebie zborze kalwińskim w Oksie[5][6][7]. W rękach spadkobierców Mikołaja Reja Rejowiec pozostawał do końca XVII wieku. Potem właścicielami miejscowości byli m.in. hetman Wacław Rzewuski, Boreccy, Studzińscy, Zalescy, Ossolińscy, Woronieccy. Józef Kajetan Ossoliński – jako właściciel Rejowca wybudował tu w 1796 cerkiew unicką pw. św. Michała Archanioła i pałac dla swej córki Konstancji przyszłej dziedziczki Rejowca. W I. połowie XIX w. Ossolińscy odnowili w stylu klasycystycznym swój pałac. W XIX w. za sprawą Józefa Budnego – właściciela miasta, w Rejowcu zaczął rozwijać się przemysł. Powstała cukrownia i gorzelnia (istniejące do dziś) oraz młyny. Z inicjatywy Budnego w latach 1906–1907 zbudowano kościół w stylu neogotyckim pw. św. Jozafata. W XIX wieku liczba ludności szybko wzrastała w związku z rozwojem przemysłu: w 1810 448 mieszkańców, a w 1886 – 1710 osób (w tym roku powstała gmina Rejowiec). Rejowiec utracił prawa miejskie w ramach represji caratu po upadku powstania styczniowego. W 1921 miejscowość liczyła 2596 mieszkańców.

W okresie II wojny światowej Niemcy utworzyli w Rejowcu getto dla Żydów miejscowych, a także czeskich, węgierskich i niemieckich. W 1943 getto zlikwidowano, a jego mieszkańców wywieziono do obozu koncentracyjnego na Majdanku. W czasie wojny w okolicach Rejowca działał silny ruchu oporu. 27 marca 1944 roku partyzanci z oddziału Armii Ludowej E. Gronczewskiego „Przepiórki” porwali tu na ulicy SS-mana. Rejowiec został wyzwolony przez oddziały radzieckie 23 lipca 1944 roku[8]. Po wojnie Rejowiec zamieszkiwało 1400 osób. Ten znaczny spadek liczby ludności był skutkiem wymordowania przez Niemców ludności żydowskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie chełmskim. Od 1 stycznia 2006 wchodzi w skład powiatu chełmskiego (przedtem krasnostawskiego). W 2016 r. w Rejowcu odbyły się konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich, w których wzięło udział 69,41% uprawnionych (3755 osób z 5410), spośród których 89,8% opowiedziało się za nadaniem statusu miasta[9]. Miejscowość jest siedzibą gminy Rejowiec. Znajduje się w odległości 14 km na zachód od Chełma i 5 km na południowy wschód od Rejowca Fabrycznego.

ZabytkiEdytuj

  • Pałac Ossolińskich (I połowa XIX w., klasycystyczno-eklektyczny)
  • Cmentarz żydowski
  • Klasycystyczna cerkiew unicka (obecnie Kościół św. Michała Archanioła) z dzwonnicą, z końca XVIII w.
  • Neogotycki kościół pw. św. Jozafata z lat 1906–1907
  • Zespół pałacowo-parkowy w Rejowcu – pałac klasycystyczny, wybudowany w 2 ćw. XIX w., najprawdopodobniej rozbudowany w partii skrzydeł bocznych na przeł. XIX – XX w. Pełnił rolę rezydencji możnych rodów szlacheckich i arystokratycznych, m.in. Ks. Woronieckich, hr. Łubieńskich, w ostatnim okresie (do 1944) należał do Budnych – przedstawicieli nowej burżuazji przemysłowej. W bezpośrednim otoczeniu pałacu znajduje się XIX w. park angielski, przekształcony w XX w., silnie zredukowany po II wojnie światowej. W skład zespołu wchodzą obecnie: pałac, oficyna pałacowa, zapewne z XVIII w., przekształcona w XIX i XX w. oraz czworak wzniesiony równocześnie z pałacem. Położony jest na niewielkiej wyniosłości terenu, oddzielony od osady rozległymi łąkami. Budynek pałacu to wolno stojący, składający się z korpusu głównego i dwóch, skośnie przylegających do niego skrzydeł bocznych, murowany z cegły, otynkowany. Korpus główny zwrócony jest frontem na płn.-wsch. Założony na rzucie zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjny, nie podpiwniczony, z czworoboczną jednokondygnacyjną wieżą ustawioną centralnie. Na osi od frontu korpusu portyk i trójboczny ryzalit od południa. Wnętrze dwutraktowe i trójdzielne w parterze, z hallem i ośmioboczną salą na osi północ – południe. Piętro na planie krzyża równoramiennego, którego ramię południowe zwiększone jest o głębokość trójbocznego ryzalitu. Skrzydła boczne, biegnące w kierunku płd.-wsch. i płd.-zach. położone są na rzucie nieregularnym, utworzonym przez dwa przylegające do siebie prostokąty, nierównej długości. Narożnik płd.-zach. skrzydła zachodniego zakończony jest półkoliście, w skrzydle wschodnim natomiast, wrażenie półkolistości osiągnięte jest przez kolumnadę, która w narożniku płd.-wsch. przechodzi półkoliście do głębokości traktu tylnego. Oba skrzydła flankowane są wieżyczkami o przekroju koła. W układzie przestrzenno-kompozycyjnym parku zachowano „istniejącą osiowość założenia z płd.- zachodu na płn.- wschód”. Od strony płn.-wsch. znajdował się główny dziedziniec pałacowy z okrągłym lub owalnym gazonem pośrodku. Aleja dojazdowa prowadziła od wsch. przez neogotycką bramę wjazdową, bezpośrednio na teren dziedzińca. Zespół pałacowy zaliczany jest do III grupy zabytków architektury.

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Szlaki turystyczneEdytuj

GaleriaEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  2. ↑ Jerzy Ternes: Sejmik chełmski za Wazów (1587–1668). Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2004, s. 128. ​ISBN 83-87833-55-X​
  3. ↑ Postanowienie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim z dnia 19 (31) grudnia 1869 r. o przemianowaniu na osady niektórych miast w gubernji lubelskiej (Dz. pr. t. 69, s. 465)
  4. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1134)
  5. ↑ Żywot i sprawy poćciwego ślachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic, [w:] Mikołaj Rej, Wybór pism, Ossolineum 2006, s. 517.
  6. ↑ A. Kochan, Mikołaja Reja żywot i sprawy, [w:] Mikołaj Rej, Wybór pism, Ossolineum 2006, s. XI.
  7. ↑ J. Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w jędrzejowskim, Mariówka 1930, s. 322.
  8. ↑ Konstanty Prożogo, Chełm i okolice, Warszawa: Sport i Turystyka, 1981, s. 100, ISBN 83-217-2335-7, OCLC 830201162.
  9. ↑ Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (2016-07-11)
  10. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-25].

BibliografiaEdytuj

  • Iwona Burdzanowska, Na początek Rejowiec i Wojsławice w: dodatek lubelski GW z dnia 17-18 lipca 2010

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rejowiec&oldid=62588378”