Rezerwat przyrody Kadzielnia
Rezerwat przyrody Kadzielnia – ścisły[2][3] rezerwat przyrody nieożywionej znajdujący się na terenie miasta Kielce w województwie świętokrzyskim[1] (między ulicami: Krakowska, Gagarina, Al. Legionów i Pakosz[2]). Obejmuje on Skałkę Geologów, czyli najwyższą część wzgórza Kadzielnia (295 m n.p.m.) należącego do Pasma Kadzielniańskiego przebiegającego w południowej i zachodniej części Kielc[2][3].
- Powierzchnia: 0,60 ha (jeden z najmniejszych rezerwatów w Polsce), planowane powiększenie do 2,4 ha
- Data utworzenia: 26 stycznia 1962
- Dokument powołujący: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 stycznia 1962 r. (M.P. nr 30, poz. 134)
- Numer ewidencyjny WKP: 030
- Charakter rezerwatu: ścisły
- Cel ochrony: zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych grupy skał wapiennych o malowniczym kształtowaniu, z żyłami kalcytu i stanowiskiem rzadkich roślin, szczególnie ze względu na niezwykle cenne znaleziska paleontologiczne[1].
 Widok na Kadzielnię | |
| rezerwat przyrody nieożywionej | |
| Typ rezerwatu |
geologiczny i glebowy[1] |
|---|---|
| Podtyp rezerwatu |
stanowisk paleontologicznych[1] |
| Państwo | |
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
26 stycznia 1962 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
0,60 ha |
| Ochrona | |
Położenie na mapie Kielc  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
 50°51′41″N 20°37′01″E/50,861389 20,616944
| |
Skalne wzgórze Kadzielni zbudowane jest z wapieni górnodewońskich, głównie franu, a w wyższej części także famenu. Występują tu liczne skamieniałości koralowców, stromatoporoidów, trylobitów, łodzikowatych i innych zwierząt morskich sprzed 350 mln lat. Do cenniejszych znalezisk paleontologicznych należą ryby pancerne.
Można tu zaobserwować liczne zjawiska tektoniczne, mineralizacyjne i krasowe. Zachodzące w przeszłości procesy tektoniczne doprowadziły tu do powstania spękań, w których wykrystalizowały liczne minerały, w tym żyły kalcytu, skupiska barytu oraz rud ołowiu (galeny) i miedzi. Do zjawisk krasowych należą m.in. różne formy lapiazu, jaskinie i leje krasowe. W Skałce Geologów, na skutek dawnej eksploatacji, został wypreparowany przekrój jednego z takich lejów, wypełnionego wtórnie młodszymi osadami, głównie iłami i piaskami. Wyróżnia się on czerwoną i żółtawą barwą na tle szarych skał wapiennych[4]. Spośród kilkunastu niewielkich jaskiń, znajdujących się na terenie rezerwatu, w Skałce Geologów, najdłuższymi są: Jaskinia Jeleniowska, Jaskinia Zawaliskowa, Jaskinia Urwista na Kadzielni, Komin Geologów i Jaskinia za Filarem[2][5].
Tuż obok rezerwatu, we wschodniej ścianie wyrobiska kamieniołomu, znajduje się udostępniona do zwiedzania w 2012 roku Podziemna Trasa Turystyczna, na którą składają się połączone jaskinie: Odkrywców, Prochownia oraz Szczelina na Kadzielni[3]. Skały porasta charakterystyczna roślinność naskalna, m.in. rojnik pospolity.
Rezerwat wraz z pozostałą częścią dawnego kamieniołomu wchodzi w skład Geoparku Kielce[3] i leży w granicach Kieleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[6].
Przez rezerwat przechodzi 
czerwony szlak miejski prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca Kielc. Można tu także dojść miejskimi szlakami spacerowymi koloru niebieskiego i zielonego, które zaczynają się na Placu Artystów[3].
Rezerwat „Kadzielnia” został także wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.334 z 25.05.1946 i z 15.02.1967)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Rezerwat przyrody Kadzielnia. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-05-08].
- ↑ a b c d Rezerwat "Kadzielnia" / Rezerwaty przyrody / Turystyka / Oficjalna strona Miasta Kielce [online], www.um.kielce.pl [dostęp 2017-11-28].
- ↑ a b c d e Park i rezerwat Kadzielnia. [w:] Geopark Kielce [on-line]. [dostęp 2019-05-08].
- ↑ Mirosław J. Barański. Wiosenna Kadzielnia. „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. R. XXXVIII (e-212 (408)), s. 22-24, czerwiec 2024. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
- ↑ Na podstawie interaktywnej mapy na stronie Geoserwisu
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 16 [dostęp 2015-10-27].