Wikipedia

Szakłak

(Przekierowano z Rhamnus)

Szakłak (Rhamnus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny szakłakowatych. Liczy ok. 125[4]–150 gatunków[5]. Występują głównie na półkuli północnej[4], osiągając największe zróżnicowanie we wschodniej Azji i Ameryce Północnej, tylko kilka gatunków rośnie w Europie i Afryce[5], we florze Polski występuje tylko jeden gatunek – szakłak pospolity R. cathartica[6].

Szakłak
Ilustracja
Szakłak pospolity
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

szakłakowate

Rodzaj

szakłak

Nazwa systematyczna
Rhamnus L.
Sp. Pl. 193. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Rhamnus catharticus L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Morfologia edytuj

 
Kwiaty szakłaka pospolitego
 
Rhamnus utilis
Pokrój
Krzewy lub małe drzewa do 6 m wysokości, czasem płożące[7][4]. U wielu gatunków występują ciernie[4].
Liście
Zimozielone lub opadające na zimę, naprzeciwległe lub skrętoległe. Pojedyncze, często o piłkowanych brzegach, rzadko całobrzegie. Przylistki zwykle szybko opadające, rzadko trwałe[4].
Kwiaty
Niepozorne, jedno- lub obupłciowe, wyrastające w gronach w kątach liści. Działek 4 lub 5, zrośniętych u nasady kubeczkowato. Płatki zredukowane, czasem zupełnie ich brak. Pręcików 4 lub 5, przyrośniętych do działek. Zalążnia górna z 2 lub 3 owocolistków. Szyjka słupka trójdzielna[4].
Owoce
Niewielkie, mięsiste pestkowce[5], zwykle czarne, rzadziej czerwone. Zawierają 2–4 nasiona[4].

Biologia edytuj

Kwiaty zapylane są przez muchówki i błonkówki[4]. Owoce chętnie zjadane przez ptaki, które przyczyniają się do rozsiewania nasion[7].

Systematyka edytuj

 
Rhamnus imeretina
 
Rhamnus lycioides
 
Rhamnus pumila
 
Rhamnus crenulata
Synonimy[3][8]

Cervispina C. G. Ludwig, Oreoherzogia W. Vent, Oreorhamnus Ridl.

Pozycja systematyczna

Rodzaj należący do plemienia Rhamneae, podrodziny Rhamnaceae, rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae)[8][2]. Rodzaj blisko spokrewniony z kruszyną (Frangula), który to takson bywa tu włączany w randze podrodzaju[5].

Wykaz gatunków[9]
Mieszańce międzygatunkowe[9]

Zastosowanie edytuj

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Z niektórych produkuje się barwniki. Niektóre są wykorzystywane do produkcji lekarstw (szczególnie przeczyszczających).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
  4. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and Shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 343. ISBN 0-333-73003-8.
  5. ↑ a b c d Rhamnus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-02-17]. (pol.).
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 147, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. ↑ a b Genus Rhamnus L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-30].
  9. ↑ a b Rhamnus. The Plant List. [dostęp 2014-09-27]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szakłak&oldid=72986256”