Wikipedia

Abu Bakr Muhammad ibn Zakarijja ar-Razi

perski lekarz, alchemik i filozof
(Przekierowano z Rhazes)

Abu Bakr Muhammad ibn Zakarijja ar-Razi, znany również jako Rhazes (ur. 865 w Ar-Rajju, Persja, zm. 925 w Ar-Rajju) – perski lekarz, alchemik i filozof. Był jednym z najwybitniejszych lekarzy średniowiecznego świata islamu, autorem licznych dzieł medycznych, tłumaczonych także na łacinę.

Abu Bakr Muhammad ibn Zakarijja ar-Razi
Ilustracja
Europejskie przedstawienie lekarza ar-Raziego w Recueil des traités de medecine (1250-1260) Gerarda z Kremony
Data i miejsce urodzenia

865
Ar-Rajj, Persja

Data i miejsce śmierci

925
Ar-Rajj, Persja

Zawód, zajęcie

lekarz, alchemik, filozof

Życiorys edytuj

Przed rozpoczęciem studiów w dziedzinie medycyny praktykował jako alchemik. Początkowo kształcił się i pracował na stanowisku głównego lekarza w szpitalu w Ar-Rajju, następnie w Bagdadzie, gdzie spędził większą część życia. Jak wielu ówczesnych uczonych, pracował i studiował pod mecenatem pomniejszych władców, którzy zapewniali mu także utrzymanie na swoich dworach. W swoich dziełach i poglądach powoływał na Sokratesa w dziedzinie filozofii i Hipokratesa w dziedzinie medycyny. Rhazes pozostawił po sobie ok. 100 prac z różnych dziedzin nauki: filozofii, teologii, medycyny, matematyki, alchemii i in.

Pod koniec życia stracił wzrok na skutek jaskry[1]. Zgodnie z jednym, dość niepewnym przekazem Ibn Juljula, choroba była wynikiem urazu jakiego Rhazes doznał od uderzenia rządcy miasta, niezadowolonego z jego działalności alchemicznej[2]

Medycyna edytuj

Wiedzę medyczną gromadził ze źródeł greckich, arabskich i indyjskich. Jako pierwszy zastosował gips w celu unieruchomienia kończyny w przypadku złamania.

Najsłynniejsze jego dzieło to 9-tomowe Al-Kitab al-hawi (Wszechstronna księga o medycynie), napisane dla władcy Ar-Rajju Mansura Ibn Ishaka, Znane w Europie z łacińskiego przekładu z XIII w. pt. Liber Continens, stanowi podsumowanie greckiej, syryjskiej, arabskiej i hinduskiej wiedzy medycznej. Uznawane jest za największe dzieło medyczne średniowiecza[3]. W tym dziele głosił pogląd, że nie należy ślepo naśladować Hipokratesa i Galenosa, lecz budować naukę medyczną w oparciu o obserwacje i eksperymenty[4].

Około roku 910 sporządził jeden z najwcześniejszych opisów[5] odry zawarty w Traktacie o ospie i odrze (al-Judari wa al-Hasbah), w którym dokonywał pierwszego rozróżnienia między odrą i ospą prawdziwą[6], nie uważał jednak odry za chorobę zakaźną[7]. Jego praca została przetłumaczona na łacinę dopiero w 1747 roku[8].

Filozofia edytuj

Rozprawy filozoficzne Rhazesa były przez wieki zapomniane, doceniono je dopiero w XX wieku. Rhazes był symptomatycznym przedstawicielem panującej w okresie formowania się dojrzałej filozofii świata islamu tendencji do odchodzenia od ortodoksji. Jako filozof zajmował się przede wszystkim przyrodą, był materialistą zbliżającym się do ateizmu. Uznawał, że objawienie i nauka imamów nie dają się w żaden sposób pogodzić z rozumem.

Wyznawał atomizm Demokryta, któremu jednak nie przydawał żadnej religijnej ani alegorycznej interpretacji. Zajmował się też zagadnieniem powstawania i ginięcia, odróżniając z jednej strony niezmienne podłoże rzeczywistości jaki stanowi czas, dzielony na absolutny i względny, oraz przestrzeń, także dzielona na absolutną i względną, od zmiennego wszechświata. Zmienne dla Rhazesa są także byty duchowe, uznane za zależne od przestrzeni i czasu. Objawienie i Koran nawet jeśli zawierają jakieś pierwiastki duchowe nie są dla Rhazesa czymś wiecznym i niezmiennym.

Szerzej znana jest także Duchowa fizyka Raziego, dotycząca etyki i alchemii.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Loius N. Magner, A History of Medicine, New York: M. Dekker, 1992, s. 140.
  2. ↑ Lois N. Magner, A History of the Life Sciences, Revised and Expanded, CRC Press, 2002, s. 60
  3. ↑ Pathfinders: The Golden Age of Arabic Science, ISBN 978-1-84614-161-4.
  4. ↑ Makowielski i Mamiedow 1969 ↓, s. 98.
  5. ↑ Measles History. [w:] Centers for Disease Control and Prevention [on-line]. U.S. Department of Health & Human Services. [dostęp 2017-11-01]. (ang.).
  6. ↑ Sheldon G.Cohen, Measles and immunomodulation, „The Journal of allergy and clinical immunology”, 2, 121, 2008, s. 543–544, DOI: 10.1016/j.jaci.2007.12.1152, PMID: 18269930.
  7. ↑ Andrew W. Artenstein, Vaccines: A Biography, Springer Science & Business Media, 11 grudnia 2009, s. 224, ISBN 978-1-4419-1108-7 [dostęp 2017-11-09] (ang.).
  8. ↑ Rhazes: A Treatise on the small-pox and measles. Londyn: The Sydenham Society, 1843. [dostęp 2017-11-01].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Abu_Bakr_Muhammad_ibn_Zakarijja_ar-Razi&oldid=71761659”