Wikipedia

Rhinusa

Rhinusa – rodzaj chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych i plemienia Mecinini. Ma zasięg palearktyczny. Obejmuje 46 opisanych gatunków. Larwy rozwijają się wewnątrz tkanek roślin z rodziny trędownikowatych i babkowatych.

Rhinusa
Stephens, 1829
Ilustracja
Rhinusa antirrhini
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Nadrodzina

ryjkowce

Rodzina

ryjkowcowate

Podrodzina

Curculioninae

Plemię

Mecinini

Rodzaj

Rhinusa

Typ nomenklatoryczny

Curculio antirrhini Paykull, 1800

Synonimy
  • Eutemnoscelus Desbrochers des Loges, 1893
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia

edytuj
 
Szczegóły budowy tyłu pokryw na przykładzie Rhinusa asellus

Chrząszcze te mają owalne ciało, osiągające między 1,2 a 5,6 mm długości. Ubarwienie oskórka jest czarne, rzadziej miejscami brunatne do czerwonego. Oskórek jest punktowany i porośnięty włoskami lub wydłużonymi łuskami. Ryjek jest najczęściej słabo zakrzywiony, walcowaty lub zwężający się ku wierzchołkowi, zaopatrzony w czułki o pięcioczłonowych biczykach. Ryjek samców jest przeciętnie krótszy, grubszy i pokryty mocniejszą rzeźbą niż u samic. U samic niektórych gatunków długość ryjka wykazuje zmienność geograficzną. Oczy złożone są słabo wypukłe, niewystające lub tylko nieco wystające poza obrys głowy. Przedplecze jest szersze niż dłuższe i cechuje się przednią krawędzią obwiedzioną bardzo wąskim i głębokim rowkiem. Pomiędzy nasadami szerszych od przedplecza, owalnych do niemal prostokątnych w zarysie pokryw widoczna jest tarczka. W przeciwieństwie do podobnego rodzaju Gymnetron międzyrząd (zagonik) trzeci łączy się na pokrywach z szóstym, a nie z ósmym. Odnóża mają kolce na wierzchołkach goleni i długie pazurki zrośnięte nasadami[1].

Biologia i ekologia

edytuj
 
Budowa larwy Rhinusa neta.

Ryjkowce te są endofitofagami trędownikowatych z rodzajów dziewanna i trędownik oraz babkowatych z rodzajów: kiksja, lnica, lniczka, misopat i wyżlin[2]. Larwy rozwijają się wewnątrz różnych części roślin żywicielskich: zalążni, torebek, korzeni i pędów, a niektóre gatunki indukują powstawianie galasów[3]. Żerowanie na trędownikowatych ma w obrębie rodzaju charakter pierwotny, natomiast przejście na babkowate, jak i zdolność indukcji galasów pojawiły się później[2]. Przepoczwarczenie odbywa się w miejscu żerowania larwy[1].

Rozprzestrzenienie

edytuj

Rodzaj palearktyczny, przy czym linia ewolucyjna obejmująca rodzaje Rhinusa i Gymnetron wywodzi się z krainy etiopskiej[2]. W Polsce stwierdzono występowanie 10 gatunków z rodzaju Rhinusa (zobacz: Curculioninae Polski)[4][5].

Taksonomia

edytuj
 
Rhinusa tetra na dziewannie.
 
Rhinusa asellus
 
Rhinusa neta

Takson ten wprowadzony został w 1829 przez Jamesa Francisa Stephensa, który jego gatunkiem typowym wyznaczył Curculio antirrhini. Przez dłuższy czas miał on rangę podrodzaju w obrębie rodzaju Gymnetron. Wyniesienia Rhinusa do rangi osobnego rodzaju dokonał ostatecznie w 2001 roku Roberto Caldara w ramach rewizji plemienia Mecinini. Zgodnie z opublikowaną w tejże rewizji analizą filogenetyczną Rhinusa i Gymnetron stanowią dla siebie taksony siostrzane[6].

Do rodzaju tego należy 46 opisanych gatunków, sklasyfikowanych w 10 grupach[3][7][8]:

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98f. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976, s. 26-45.
  2. ↑ a b c Gerardo Hernández-Vera, Ivo Toševski, Roberto Caldara, Brent C. Emerson. Evolution of host plant use and diversification in a species complex of parasitic weevils (Coleoptera: Curculionidae). „PeerJ”. 7, s. e6625, 2019. DOI: 10.7717/peerj.6625. 
  3. ↑ a b Roberto Caldara, Davide Sassi, Ivo Tosevski. Phylogeny of the weevil genus Rhinusa Stephens based on adult morphological characters and host plant information (Coleoptera: Curculionidae). „Zootaxa”. 2627, s. 39-56, 2010. DOI: 10.11646/zootaxa.2627.1.3. 
  4. ↑ rodzaj: Rhinusa J.F. Stephens, 1829. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-04-10].
  5. ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
  6. ↑ Roberto Caldara. Phylogenetic analysis and higher classification of the tribe Mecinini (Coleoptera: Curculionidae, Curculioninae). „Koleopterologische Rundschau”. 71, s. 171– 203, 2001. 
  7. ↑ Roberto Caldara. Rhinusa Stephens: a taxonomic revision of the species belonging to the R. tetra and R. bipustulata groups (Coleoptera Curculionidae). „Journal of Insect Biodiversity”. 2 (19), s. 1-46, 2014. DOI: 10.12976/jib/2014.2.19. 
  8. ↑ Roberto Caldara, Ivo Tosevski. Rhinusa Stephens: a taxonomic revision of the species belonging to the R. linariae, R. herbarum, R. melas, and R. mauritii groups (Coleoptera Curculionidae). „Zootaxa”. 4679 (2), 2015. DOI: 10.11646/zootaxa.4679.2.6. 
  9. ↑ Ivo Toševski, Roberto Caldara, Jelena Jović, Gerardo Hernandez-Vera, Cosimo Baviera, Andre Gassmann, Brent C. Emerson. Host‐associated genetic divergence and taxonomy in the Rhinusa pilosa Gyllenhal species complex: an integrative approach. „Systematic Entomology”. 40 (1), s. 268-287, 2015. DOI: 10.1111/syen.12109. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rhinusa&oldid=69355196”