Rożnica
Rożnica – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Słupia[4][5].
| wieś | |
 Zabudowania dworskie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
513[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-350[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TJE |
| SIMC |
0269067[4] |
Położenie na mapie gminy Słupia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
 50°36′26″N 20°01′21″E/50,607222 20,022500[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0269080 | Kolonia Sędziszowska | część wsi |
| 0269133 | Poddębinie | część wsi |
| 0269140 | Podlesie | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Historia
edytujPierwsze wzmianki historyczne o tej miejscowości pochodzą z wieku XIV, kiedy to Rożnica była własnością syna wojewody sandomierskiego Mściwoja z Krzelowa, Mściwoja z Kwiliny i Rożnicy herbu Lis.
Według Waleriana Nekanda-Trepki w tej miejscowości w roku 1632 miała umrzeć niejaka Dębieńska przeżywszy 120 lat[6].
W pierwszej połowie XIX wieku była tu gorzelnia, a majątek posiadał folwarki: Modlin (Podczarne) i Nową Wieś. Przez następne lata Rożnica była w rękach różnych właścicieli. Ostatnim z dziedziców był Antoni Badeni. Na cmentarzu kościelnym w Sędziszowie znajduje się jego nagrobek (zm. 1928) i jego żony, Petroneli z Kiełczewskich (zm. 1933). Majątek został rozparcelowany już podczas I wojny światowej.
Pałac w Rożnicy
edytujPałac w Rożnicy powstał na wzór renesansowych włoskich willi w 1900 r., przy którym w latach 20. XX w. wzniesiono oficyny utrzymane w „stylu dworkowym”. Wybudowany jest na łagodnym wzniesieniu. Front budynku zwrócony jest na stronę południową. Po dziesięciu stopniach wchodzi się na taras, a nad tarasem jest balkon, wsparty na czterech kolumnach. Pałac liczy 43 pomieszczenia. W zachowanej gdzieś w starociach notatce niewiadomego pochodzenia można przeczytać „...piętrowy, z dachem łamanym w styl francuski, kryty gontem, z kaplicą, salą balową, z trzema tarasami. Na dole piękny hol sześcioboczny, z każdej ściany drzwi do jadalni, salonów, gabinetu i kancelarii. Piękne stiuki, kosztowne tapety, marmurowe kominki i posadzki z różnokolorowego drewna. W tym stanie budynek był jeszcze roku 1906”.
Pałac otoczony jest starym parkiem. Rosło tam dużo pięknych okazów drzew, ale podczas II wojny światowej część z nich zostało wyciętych przez Niemców.
W latach międzywojennych mieściła się w pałacu dwuletnia szkoła rolnicza. Praktykę rolniczą młodzież odbywała w tzw. resztówce, pozostałej po parcelacji dóbr ziemskich. Rożnica w tym czasie stała się ośrodkiem postępu i kultury rolniczej.
Podczas II wojny światowej pałac rożnicki był pod administracją niemiecką.
W okresie powojennym w pałacu mieściła się ponownie szkoła rolnicza z internatem, a w 1953 r. za sprawą wybitnego pedagoga i działacza kulturalno-oświatowego Waldemara Babinicza, przybyłego z pobliskich Pawłowic, powstało liceum kulturalno-oświatowe.
W kwietniu 1958 r. nastąpiło oficjalne reaktywowanie Uniwersytetu Ludowego w Rożnicy. I od tego momentu rozpoczął się najciekawszy okres w historii UL Ziemi Kieleckiej im. Stefana Żeromskiego. Częstymi gośćmi UL byli znakomici literaci, artyści i naukowcy. Pałac rożnicki gościł w swoich progach m.in. Juliana Przybosia, Władysława Broniewskiego, Stanisława Wygodzkiego, Igora Newerlego, Ernesta Brylla i wielu innych.
Waldemar Babinicz wraz z rodziną opuścił Rożnicę w 1968 r., a właściwie został z tej placówki usunięty. Przygotowywał bowiem wszechstronnie wykształconych ludzi kultury, a miał wychowywać tylko działaczy młodzieżowych.
W latach 70. w pałacu zorganizowano koszary wojskowe dla żołnierzy, uczestniczących w ostatniej wielkiej budowie PRL-u Linii Hutniczo-Siarkowej „LHS”.
W 1985 r. obiekt przekazano gminie. Pałac stał opustoszały i zniszczony. W 2000 r. gmina sprzedała prywatnemu nabywcy.
Zabytki
edytujPark pałacowy z I połowy XIX w., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych[7].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Piotra i Pawła w Sędziszowie.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117229
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-02-27]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1086 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Nekanda-Trepka Walerian, Liber Generationis Plebeanorum(Liber Chamorum), opr. Rafał Leszczyński, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995, s. 145
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 10 [dostęp 2015-10-19].