Robert Koczarian

polityk armeński

Robert Sedraki Koczarian (orm. Ռոբերտ Սեդրակի Քոչարյան, ur. 31 sierpnia 1954 w Stepanakercie) – ormiański polityk, działacz społeczności ormiańskiej w Górskim Karabachu, w latach 1994–1996 pełnił funkcję prezydenta Górskiego Karabachu, a w latach 1996–1997 był premierem Armenii; od 2 maja 2000 do 12 maja 2000 był p.o. premiera Armenii; od 1998 do 2008 prezydent Republiki Armenii.

Robert Koczarian
Ռոբերտ Քոչարյան
Ilustracja
Robert Koczarian (1998)
Pełne imię i nazwisko

Robert Sedraki Koczarian

Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1954
Stepanakert

Prezydent Armenii
Okres

od 3 lutego 1998[a]
do 9 kwietnia 2008

Poprzednik

Lewon Ter-Petrosjan

Następca

Serż Sarkisjan

Premier Armenii
Okres

od 20 marca 1997
do 10 kwietnia 1998

Poprzednik

Armen Sarkisjan

Następca

Armen Darpinian

podpis
Odznaczenia
Order Orła Białego Wielki Krzyż Orderu Witolda Wielkiego (Litwa) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Order Honoru (Gruzja) Order Narodowy Cedru (Liban) Order Gwiazdy Betlejem 2000 (Palestyna)

Życiorys

edytuj

Urodził się, wychowywał się i mieszkał w Górskim Karabachu. W latach 1971–1972 studiował w Moskiewskim Instytucie Energetycznym, a następnie pracował jako monter w Zakładach Elektrotechnicznych w Stepanakercie. W latach 1972–1973 odbył służbę wojskową, po czym rozpoczął studia zaoczne na Wydziale Elektrotechnicznym Instytutu Politechnicznego w Erywaniu. Studia ukończył w 1982. W latach 1980–1981 był inżynierem-mechanikiem w Zakładach Elektrotechnicznych w Stepanakercie.

Od 1981 pracował jako działacz partyjny. Do 1985 pełnił funkcję II sekretarza stepanakerckiego Komitetu Miejskiego Komsomołu, a przez kolejne pięć lat stał na czele organizacji partyjnej Karabachskiego Kombinatu Jedwabniczego.

Pod koniec lat 80. zaangażował się w działalność ruchu narodowego Ormian zamieszkujących Górski Karabach (który od ormiańskiej nazwy tej krainy – Arcach nosił nazwę ruchu arcachskiego). W tym samym czasie coraz częściej zaczęło dochodzić do napięć etnicznych pomiędzy mieszkającymi w tym rejonie Ormianami i Azerami. Ormianie dążyli do przyłączenia Nagorno-Karabachskiego Obwodu Autonomicznego (wchodzącego w skład Azerbejdżańskiej SRR) do Armeńskiej SRR.

Osobny artykuł: Konflikt o Górski Karabach.

W marcu 1988 Koczarian wstąpił do nowo założonej grupy politycznej „Krunk”, w której objął funkcję kierownika sekcji ideologicznej. W grudniu 1988 grupa została rozwiązana decyzją władz radzieckich, a jej kierownictwo zostało poddane represjom (podobnie jak liderzy innej ormiańskiej organizacji narodowej – Ormiańskiego Ruchu Narodowego, dawnego Komitetu „Karabach”)[1]. W miejsce „Krunk” Koczarian powołał nową grupę pod nazwą „Miacum”, opowiadającą się za przyłączeniem Karabachu do Armenii.

W 1989 i 1990 Koczarian wybierany był deputowanym Rady Najwyższej Armenii oraz członkiem Prezydium Rady. W 1990 wystąpił z KPZR. We wrześniu 1991 poparł deklarację niepodległości Republiki Górskiego Karabachu. Jesienią tego samego roku został wybrany deputowanym Rady Najwyższej Górskiego Karabachu, a w grudniu objął funkcję przewodniczącego Rady.

W 1992 doszło do eskalacji konfliktu pomiędzy Azerbejdżanem a samozwańczą republiką. W sierpniu tego roku Koczarian stanął na czele Komitetu Obrony Republiki Górskiego Karabachu, pełniącego faktyczną władzę polityczną i militarną na terytorium zajmowanym przez karabachskich Ormian[2]. 12 maja 1994 pod auspicjami Rosji i OBWE pomiędzy walczącymi stronami zawarte zostało zawieszenie broni. 24 grudnia 1994 parlament Górskiego Karabachu wybrał Koczariana na stanowisko prezydenta[3]. W listopadzie 1996 jego pełnomocnictwa zostały potwierdzone w wyborach powszechnych, w których Koczarian uzyskał ponad 80% poparcia.

20 marca 1997 prezydent Armenii Lewon Ter-Petrosjan mianował Koczariana na stanowisko szefa rządu republiki Armenii. Także w samej Armenii Koczarian cieszył się dużą popularnością. Po rezygnacji Ter-Petrosjana w lutym 1998 został pełniącym obowiązki prezydenta, a w marcu 1998 wystartował w wyborach, w których uzyskał blisko 60% głosów. Na stanowisku głowy państwa został zaprzysiężony 10 kwietnia 1998. Od 2 maja 2000 do 12 maja 2000 jako prezydent był też p.o. premiera Armenii. 5 marca 2003 Koczarian ponownie został wybrany prezydentem, uzyskując ponad 67% głosów. Opozycja zarzuciła Koczarianowi fałszerstwa wyborcze, a na nadużycia ze strony władz zwracali uwagę międzynarodowi obserwatorzy.

Za rządów Koczariana w Armenii przeprowadzone zostały reformy systemu prawnego, m.in. dokonano zmian w konstytucji oraz zniesiono karę śmierci. Armenia wstąpiła do Rady Europy oraz Światowej Organizacji Handlu. Podjęta została współpraca armeńskich sił zbrojnych z NATO. Jednocześnie zacieśniła się współpraca gospodarcza i paliwowo-energetyczna z Rosją, która stała się głównym zagranicznym inwestorem na terenie Armenii.

Jesienią 2007 udzielił poparcia premierowi Serżowi Sarkisjanowi w zaplanowanych na luty 2008 wyborach prezydenckich. Gdy wynik wyborów, dający wygraną Sarkisjanowi, został zakwestionowany przez opozycję, a w Erywaniu doszło do demonstracji, 2 marca wprowadził w kraju stan wyjątkowy, aby nie dopuścić do dalszych zamieszek. 9 kwietnia 2008 oficjalnie jego następcą został Serż Sarkisjan.

W 2018 wspólnie z generałem Jurijem Chaczaturowem został aresztowany przez władze Armenii pod zarzutem złamania konstytucji w związku ze stłumieniem demonstracji w Erywaniu[4].

Odznaczenia

edytuj
  1. Do 10 kwietnia 1998 pełniący obowiązki.

Przypisy

edytuj
  1. Ohannes Geukijan: Ethnicity, Nationalism and Conflict in the South Caucasus. Nagorno-Karabakh and the Legacy of Soviet Nationality Policy. Farnham: Ashgate, 2012, s. 163. ISBN 978-1-4094-3630-0.
  2. Rafał Czachor, Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych, Wrocław 2014, s. 358.
  3. Rafał Czachor, Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych, Wrocław 2014, s. 361.
  4. Armenia: były prezydent w areszcie pod zarzutem złamania konstytucji - Polsat News, „polsatnews.pl” [dostęp 2018-07-29] (pol.).
  5. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 sierpnia 2004 r. o nadaniu orderu [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-06-29].
  6. Декрет Президента Литвы от 24 июня 2002 года № 151.
  7. a b c d Helix Consulting LLC, Исторический очерк - Бывшие премьер-министры – Правительство Республики Армения [online], www.gov.am [dostęp 2019-06-29] (ang.).
  8. Medal of Bethlehem, 2000.

Linki zewnętrzne

edytuj