Robert van Gulik
Robert Hans van Gulik, chińskie nazwisko 髙羅佩 Gāo Luōpèi (ur. 9 sierpnia 1910 w Zutphen, zm. 24 września 1967 w Hadze) – holenderski dyplomata, sinolog, autor powieści historyczno-detektywistycznych.
Robert Hans van Gulik, 1945 | |
Data i miejsce urodzenia |
9 sierpnia 1910 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
24 września 1967 |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujJego ojciec był lekarzem wojskowym pracującym na Dalekim Wschodzie. Robert Van Gulik od 3. do 12. roku życia mieszkał w Dżakarcie, gdzie nauczył się podstaw m.in. języka chińskiego. W latach 1929–1933 studiował na Uniwersytecie w Lejdzie kulturę Indii Wschodnich, języki chiński i japoński. W 1934 r. przeniósł się na Uniwersytet w Utrechcie, gdzie dodał do programu studiów język tybetański i sanskryt.
Od 1935 r. pracował jako dyplomata w kilku krajach azjatyckich: początkowo w Japonii, po wybuchu wojny w Chinach, potem także w Indiach, Libanie i Malezji. Pracował również w holenderskim ministerstwie spraw zagranicznych oraz w USA. Od 1965 r. aż do śmierci na raka płuca sprawował funkcję ambasadora Holandii w Japonii i Korei.
W Chinach i Japonii ceniono go jako wybitnego sinologa i znawcę sztuki, autora licznych prac naukowych (m.in. Sexual life in ancient China; a preliminary survey of Chinese sex and society from ca. 1500 B.C. till 1644 A.D., 1961), a także malarza i kaligrafa w stylu chińskim. Van Gulik zgłębiał m.in. sztukę gry w go (weiqi) oraz gry na cytrze (guqin).
Cykl szesnastu opowieści detektywistycznych z sędzią Di w roli głównej został zapoczątkowany z myślą o czytelniku azjatyckim, ale szybko odniósł sukces na całym świecie. W Polsce jest wydawany od 2006 r. przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Van Gulik narysował też serię komiksów na motywach powieści o sędzim Di, które ukazały się w prasie holenderskiej.
Główni bohaterowie
edytuj- sędzia Di – wzorowany na historycznej postaci urzędnika państwowego Di Renjie, który żył w latach 630–700 n.e., w okresie dynastii Tang. Pełnił funkcję sędziego w wielu miastach, a pod koniec życia został ministrem w stolicy cesarstwa;
- sierżant Hoong – prawa ręka sędziego, stary sługa jego rodziny,
- Ma Joong i Chao Tai – dawniej leśni rozbójnicy, po spotkaniu z sędzią zostali jego przybocznymi,
- Tao Gan – niegdyś wędrowny oszust, uratowany przez sędziego został jego przybocznym.
Powieści
edytujTytuł oryginału | Rok | Tytuł przekładu | Rok | ISBN polskiego wydania | Główne motywy |
Celebrated cases of Judge Dee (Dee Goong An) |
1949 | tłumaczenie klasycznej chińskiej powieści detektywistycznej z XVIII w. | |||
The Chinese Maze Murders | 1951 | Sędzia Di w labiryncie | 2007 | ISBN 978-83-06-03067-9 | zdrada, spadek, trucizna, barbarzyńcy |
The Chinese Bell Murders | 1958 | Sędzia Di i wielki dzwon | 2007 | ISBN 978-83-06-03081-5 | religia, waśń rodowa, włóczędzy |
The Chinese Gold Murders | 1959 | Sędzia Di i złote morderstwa | 2006 | ISBN 83-06-03014-1 | |
The Chinese Lake Murders | 1960 | Sędzia Di i tajemnica jeziora | 2006 | ISBN 83-06-03035-4 | spisek polityczny, zdrada, chciwość |
The Chinese Nail Murders | 1961 | Sędzia Di i chiński gwóźdź | 2006 | ISBN 83-06-02990-9 | zazdrość, skrytobójstwo, romans |
The Haunted Monastery | 1961 | Sędzia Di i nawiedzony klasztor | 2006 | ISBN 83-06-02988-7 | molestowanie kobiet, trucizna |
The Emperor’s Pearl | 1963 | Sędzia Di i perła cesarza | 2008 | ISBN 978-83-06-03150-8 | antyki, perwersyjne praktyki |
The Lacquer Screen | 1964 | Sędzia Di i parawan z laki | 2006 | ISBN 83-06-02991-7 | poezja, zazdrość |
The Red Pavilion | 1964 | Sędzia Di i czerwony pawilon | 2007 | ISBN 978-83-06-03125-6 | do czego może doprowadzić miłość |
Vier Vingers | 1964 | Cztery palce | 1987 | ISBN 83-207-0975-X | |
The Monkey and the Tiger | 1965 | Sędzia Di, małpa i tygrys | 2006 | ISBN 83-06-03013-3 | dwa osobne opowiadania |
The Willow Pattern | 1965 | Sędzia Di i chiński wzór | 2009 | ISBN 978-83-06-03211-6 | |
Murder in Canton | 1966 | Sędzia Di i morderstwo w Kantonie | 2007 | ISBN 978-83-06-03051-8 | polityka, prostytucja, społeczność arabska |
The Phantom of the Temple | 1966 | Sędzia Di i zjawa | 2008 | ISBN 978-83-06-03174-4 | zaginione złoto i tajemnicze morderstwo, społeczność tatarów |
Judge Dee at Work | 1967 | Zagadki sędziego Di | 2010 | ISBN 978-83-06-03245-1 | zbiór ośmiu opowiadań |
Necklace and Calabash | 1967 | Sędzia Di, naszyjnik i tykwa | 2007 | ISBN 978-83-06-03105-8 | |
Poets and Murder (The Fox-magic Murders) |
1968 | Sędzia Di i poeci | 2007 | ISBN 978-83-06-03113-3 | sekrety wybitnych osobistości i miłość |
Kolejność czytania
edytujZe względu na chronologię wydarzeń w powieściach cykl o przygodach sędziego Di można czytać w następującej kolejności (z uwzględnieniem zajmowanych przez niego stanowisk):
- rok 663 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Peng-lai
- Sędzia Di i złote morderstwa
- Sędzia Di i parawan z laki
- Judge Dee at Work: Five Auspicious Clouds, The Red Tape Murders, He came with the Rain
- rok 666 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Han-yuan
- Sędzia Di i tajemnica jeziora
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Poranek Małpy
- Judge Dee at Work: The Murder on the Lotus Pond
- Sędzia Di i nawiedzony klasztor
- rok 668 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Poo-yang
- Sędzia Di i wielki dzwon
- Judge Dee at Work: The Two Beggers, The Wrong Sword
- Sędzia Di i czerwony pawilon
- Sędzia Di i perła cesarza
- Sędzia Di i poeci
- Sędzia Di, naszyjnik i tykwa
- 670 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Lan-fang
- Sędzia Di w labiryncie
- Sędzia Di i zjawa
- Judge Dee at Work: The Coffins of the Emperor, Murder on New Year’s Eve
- 676 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Pei-chow
- Sędzia Di i chiński gwóźdź
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Noc Tygrysa
- 677 – przewodniczący sądu stołecznego
- Sędzia Di i chiński wzór
- 678 – główny śledczy cesarstwa
- Sędzia Di i morderstwo w Kantonie
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona poświęcona postaci sędziego Di. judgedee.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-01)]. (ang.)
- Bibliografia. 246.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-20)]. (ang.)
- Biogram na stronach wydawnictwa PIW. piw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)]. (pol.)
- ISNI: 0000000121380004, 0000000368643603, 0000000368643611
- VIAF: 68936827
- LCCN: n79032922
- GND: 118938320
- NDL: 00441977
- LIBRIS: rp357d492zcn0bf
- BnF: 119275935
- SUDOC: 027176231
- SBN: CFIV004797
- NLA: 35157111
- NKC: jn19990002982
- DBNL: guli001
- BNE: XX1721325
- NTA: 068459823
- BIBSYS: 90526878
- CiNii: DA02037861
- Open Library: OL7030A
- PLWABN: 9810568870405606
- NUKAT: n2004039331
- J9U: 987007277036505171
- PTBNP: 41839
- LNB: 000002666
- ΕΒΕ: 60449
- KRNLK: KAC199611054