Rogi (województwo podkarpackie)

wieś w województwie podkarpackim

Rogiwieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Miejsce Piastowe[4][5]. Przez wieś przepływa rzeka Lubatówka.

Rogi
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Miejsce Piastowe

Liczba ludności (2020)

2546[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-430[3]

Tablice rejestracyjne

RKR

SIMC

0356671[4]

Położenie na mapie gminy Miejsce Piastowe
Mapa konturowa gminy Miejsce Piastowe, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Rogi”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Rogi”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rogi”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rogi”
Ziemia49°36′45″N 21°45′20″E/49,612500 21,755556[1]
Zabytkowy drewniany kościół św. Bartłomieja
Nowy kościół Miłosierdzia Bożego
Cmentarz z I wojny światowej

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Wieś graniczy z sołectwami: Miejsce Piastowe, Iwonicz, Równe, Lubatówka i Wrocanka.

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Rogi[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0356688 Dół część wsi
0356694 Góra część wsi
0356702 Granice część wsi
0356719 Zapłocia część wsi

Historia

edytuj

Osada Rogi według wykopalisk archeologicznych istniała w okresie rzymskim (I - IV wiek) i w czasach wczesnego średniowiecza. Potwierdzeniem tego są wykopaliska zaliczane do kultury Kurhanów Podkarpackich. W 1340 r. Kazimierz Wielki z powrotem włączył tereny Rusi Halickiej do Polski, przesuwając południowo-wschodnią granicę Państwa z rzeki Jasiołki na rzekę Dniestr. Ten władca w 1345 roku przez Rogi, Miejsce Piastowe i Targowiska wyznaczył kupcom drogę.

Najstarszym dokumentem pisanym jest wydany 3 czerwca 1358 r. przez króla Kazimierza Wielkiego w Wiślicy dokument sprzedaży sołectwa we wsi Rogy,rządzącej się prawem magdeburskim, Piotrowi – wójtowi z Kołaczyc: "W tejże wiosce Rogy dajemy wyżej wzmiankowanemu Piotrowi sołtysowi nad wymienioną rzeczką Lubatową po obu jej stronach, zaczynając od "Meszcza" w górę 110 łanów frankońskich naprawie magdeburskim w pełne władanie"[6].

W 1425 r. zastawiona przez króla Władysława Jagiełłę część Rogów, posiadali szlacheccy bracia z Dębowca: Jan, Mikołaj Czarnoccy, którzy przy podziale 25 sierpnia 1425 r. sprzedali swojemu bratu Piotrowi Czarnockiemu kanonikowi krakowskiemu, piszącemu się w 1431 r. Marcinowi z Wrocimowic de Rogi, chorążemu krakowskiemu, wsie Rogi i Lubatówkę z sołectwami. W 1444 r. powstał spór między sanockimi a Czarnockimi, którzy nie chcieli naprawić przęseł w parkanie zamku sanockiego i ustanowiono w 1445 r., że będą one stawiane przez Rogi między Lubatówką a Miejscem, co zatwierdzono w 1448 r.

22 sierpnia 1462 r. podzielono wsie między Piotra, Jana, Mikołaja, Marcina i Stanisława Czarnockich. Właścicielami Rogów oprócz Czarnockich, kolejno byli; Kobylańscy, Bobowscy, Kurdwanowscy oraz Dembińscy. Za Jana Długosza wieś Rogi należała do Jana Kandziorki.

W 1471 r. dzierżawcą Rogów był Jan Kobylański. Z tego dokumentu wynika, że wieś miała zamek z wieżami dużą i małą oraz stawy, kościół i plebanię. W 1495 r. Hieronim z Kobylan, w 1505 r. wykupił wieś z rąk Czarnockich. W 1524 r. król Zygmunt Stary potwierdził fundację parafii Rogi, wspomnianą w aktach biskupich z 1536 r. W 1539 r. właścicielem Rogów był Jan Tarło. Od ok. 1550 r. w ramach ruchu egzekucyjnego powróciły Rogi do dóbr królewskich. W 1565 r. władał dobrami Mikołaj Tarło. Stanowiły one wiano Jadwigi Tarłówny która ok. r. 1592 wyszła za mąż za Jerzego Mniszcha, wojewodę sandomierskiego. Mniszchowie odsprzedali w dożywocie wieś Rogi Wojciechowi Boboli.

Kościół powstał tu w 1358 r., wzmiankowany w 1462 r. i konsekrowany w 1464 r. po zniszczeniach najazdów wojsk tatarskich i węgierskich. Około 1598 r. przystąpiono do budowy nowej świątyni, Istniejący kościół pochodzi z 1600 roku. Poświęcił go 28 września 1603 r. biskup Maciej Pstrokoński. W 1639 r. stary, drewniany kościółek pw. św. Anny nad rzeką, z czasem zaczął pełnić funkcje kaplicy dworskiej. Wieś była często niszczona na skutek wrogich najazdów. 1474 r. – Węgrzy, 1624 r. – Tatarzy, 1655 r. – Szwedzi i Kozacy, a w 1657 r. Jerzy II Rakoczy. Z powodu zniszczeń dzierżawca wsi Wojciech Krzycki, został w późniejszym czasie zwolniony od płacenia podatków (za okres od 1657 do 1665 r.). W latach 1707–1708 trwały we wsi spory pomiędzy Cieciszewskimi, a Karczewskimi. Na mocy przywileju Augusta III Sasa z 10 listopada 1760 r. wieś posiadał Ignacy Oraczewski – starosta rogowski, konfederat (zm. w 1779 roku), a żona jego Anna (zm. w 1768). Druga żona starostowa rogowska Krystyna Oraczewska odziedziczyła te dobra po roku 1779 i zarządzała nimi przez dwa lata.

W tym czasie w Rogach określanych mianem miasteczka, posiadającego starostwo, odbywały się targi i jarmarki.

6 kwietnia 1769 r. na polach między Rogami a Miejscem oraz Iwoniczem, w północno-wschodniej części, rozegrała się bitwa pomiędzy konfederatami barskimi kroczącymi od Dukli a armią carską nacierającymi od Iwonicza. W czasie wycofywania wojsk swoich w kierunku Głowienki i Krosna, został ranny gen. Kazimierz Pułaski. Poległych żołnierzy pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach na terenie Rogów i w Miejscu, obok dworu przy kapliczce konfederackiej. W ramach traktatu I rozbioru Polski królewszczyzna Rogi została zajęta przez wojska austriackie 12 czerwca 1772 r., a następnie "prawnie" 11 września 1775 r. i 15 stycznia 1781 r. sprzedana Józefowi Bobowskiemu, a potem Dębowskim, którzy uruchomili tu warsztaty sukiennicze. W 1841 r. córka właściciela Rogów – Wanda z Bobowskich wyszła za mąż za Eustachego Dembińskiego (1802–1878). W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Rogach była Wanda Dembińska[7], ponieważ w 1848 r. właścicielami wsi stali się rolnicy mieszkający w Rogach (Uwłaszczenie chłopów na ziemiach polskich).

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, (Tom IV. s 709) wymienia Rogi jako miasteczko należące do powiatu krośnieńskiego. W 1849 roku Rogi zostały obrabowane przez wojska rosyjskie cara Mikołaja, idącego tędy na Węgry.

W drugiej połowie XIX wieku następuje rozwój miejscowości związany z tworzeniem tu i w okolicy przemysłu naftowego. We wsi Rogi wywiercono pierwszy otwór w 1888 roku. W 1933 roku ułożono nowy rurociąg ropny na przestrzeni Równe-Krosno.

Stąd pochodził (i tu spoczywa na cmentarzu) oficer dywersyjny krośnieńskiego obwodu Armii Krajowej OP-15 - Franciszek Kochan organizujący różne akcje przeciw okupantowi niemieckiemu. Po wkroczeniu we wrześniu 1944 r. Armii Czerwonej, NKWD dokonało aresztowań członków AK, m.in. byłego wójta F. Matusiewicza.

Wieś słynęła z licznych rzemieślników i jarmarków odbywających się na św. Annę (26 VII), św. Bartłomieja (24 VIII), św. Mikołaja (6 XII).

Zamek obronny w Rogach

edytuj

W Rogach istniał zamek obronny, po którym pozostały ślady w terenie, w kształcie majdanów i fos dawniej zalanych wodą.

Istnienie zamku wynika z dokumentu z 22 sierpnia 1462 r. dotyczącego podziału wsi pomiędzy braci Czarnockich a nawet określenie, że warownia ta miała dwie wieże: dużą i małą.

Po napadzie Tatarów 1672 r. i Szwedów w 1702 r., na początku XVIII w., na miejscu zrujnowanego zamku, wybudowano kamienny dwór, który stał się siedzibą, wójtostwa Rogi i starostwa rogowskiego. Mieszkał w nim Ignacy Oraczewski, starosta rogowski (zm. w 1779 roku) wraz z żoną Krystyną. Stanisław Oraczewski też był starostą rogowskim i mieszkał w dworku z żoną Anną, zm. w 1768 roku. Świadczy o tym epitafium w kościele pod wezwaniem sw. Piotra i Pawła (wzniesionym w latach 1771–1786) w Sędziszowie.

Atrakcje turystyczne

edytuj

Ludzie związani z Rogami

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj