Rogowniczka końska
Rogowniczka końska (Onygena equina (Willd.) Pers.) – gatunek grzybów z klasy Eurotiomycetes[1]. Jeden z nielicznych gatunków grzybów, które mają zdolność rozkładu keratyn – substancji budujących rogi, kopyta i racice zwierząt[2].
 Owocniki na rogu bydlęcym | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rogowniczka końska |
| Nazwa systematyczna | |
| Onygena equina (Willd.) Pers. Observ. mycol. (Lipsiae) 2: 71 (1800) [1799] | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Onygenaceae, Onygenales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1787 r. Carl Ludwig von Willdenow nadając mu nazwę Lycoperdon equinum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Christiaan Hendrik Persoon w 1799 r.[1]
- Lycoperdon equinum Sowerby 1800
- Lycoperdon equinum Willd. 1787
- Onygena equina var. mougeotii (Roum.) Sacc. 1889
- Onygena mougeotii Roum. 1879
Nazwa polska według B. Gumińskiej i W. Wojewody[2].
Morfologia edytuj
Po raz pierwszy gatunek ten udało się wyhodować H.M. Wardowi w 1899 r., dzięki czemu poznał i opisał jego morfologię i cykl życiowy. Zauważył, że potraktowanie zarodników sokami żołądkowymi pochodzącymi od bydła roślinożernego znacznie poprawiło ich kiełkowanie. Ponadto Ward odkrył, że produkty znalezione w odchodach bydlęcych również sprzyjają kiełkowaniu zarodników. Wraz z tymi dwoma zrealizowanymi wymaganiami żywieniowymi zrozumiano również ekologiczną strategię tego grzyba[4].
Rogowniczka końska jest grzybem saprotroficznym. Wytwarza owocniki osiągające maksymalną wysokość 8 milimetrów. Większość wytworzonych w nich zarodników trafia na tereny trawiaste. Bydło, konie i owce jedzą te trawy z zarodnikami. Przechodzą one przez układ pokarmowy zwierząt bez uszkodzenia. Zwierzęta, które wydalają je w pobliżu rogów i kopyt martwego bydła i zwierząt roślinożernych z rodziny koniowatych, zaszczepiają bogaty w keratynę substrat żywymi zarodnikami tego grzyba wyspecjalizowanego w jej trawieniu[4].
Występowanie edytuj
Spotykany jest głównie w miejscach, w których wyrzucane są resztki kopyt, rogów i racic zwierzęcych[2]. W Polsce podano tylko dwa stanowiska tego gatunku, jedno z nich ponad 100 lat temu (Joseph Schröter1908 i Wanda Rudnicka-Jezierska 1965 r.)[5]. Nowe stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Rogowniczka końska zaliczona w nim jest do gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6].
Obecnie gatunek ten jest bardzo rzadki. Przyczyną tego jest fakt, że w obawie przed rozprzestrzenianiem się różnych chorób martwe zwierzęta są usuwane z łąk, a odpady zwierzęce z rzeźni podlegają utylizacji[4].
W Polsce występuje jeszcze drugi gatunek rogowniczki mający zdolność trawienia keratyn, Jest to rogowniczka ptasia (Onygena corvina)[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-20] (ang.).
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie: Warszawa, PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-10-20] (ang.).
- ↑ a b c Fungi Friday; the horn stalkball (Onygena equina) [online] [dostęp 2020-10-20] (ang.).
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4
- ↑ Nowe stanowiska rogowniczki końskiej w Polsce [online] [dostęp 2020-10-20] (ang.).