Romuald Starkel
Romuald Starkel, ps. Sulisław (ur. 6 lutego 1850 w Rzeszowie, zm. 19 marca 1888 we Lwowie) – polski pedagog i publicysta[1].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Lwowski, Wydział Filozoficzny |
| Uczelnia | |
| Rodzice |
Józef Starkel i Felicja z Sas Jaworskich |
| Małżeństwo |
1. Eugenia de domo Wild, |
| Krewni i powinowaci |
brat Juliusz Starkel |
Życiorys edytuj
Dzieciństwo i wczesna młodość edytuj
Był jednym z dzieci Józefa Starkela (1807–1875), lekarza nadwornego w dobrach Henryka Lubomirskiego w Przeworsku, działacza społecznego, oświatowego i gospodarczego, i Felicji z Sas Jaworskich. W latach 1841–1847 rodzina mieszkała w Tarnowie, w latach 1847–1855 w Rzeszowie, a od roku 1855 ponownie w Tarnowie. Romuald uczęszczał do tarnowskiego gimnazjum (1860–1868); egzamin dojrzałości zdał z odznaczeniem. Z tego okresu pochodzi jego tłumaczenie z języka niemieckiego utworu Franza Hoffmanna[2] Ciężka próba, opowiadanie dla młodych moich przyjaciół (Brody 1868, Lwów 1894, Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta 1901)[1].
Okres studiów edytuj
Studiował dzieje powszechne i literaturę polską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego; jego wykładowcami byli m.in. Henryk Zeissberg[3][4], Ksawery Liske i Antoni Małecki. W latach 1873–1874 studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie m.in. słuchał wykładów Franca Miklošiča (gramatyka porównawcza języków słowiańskich) i Karla J. Schröera[5]. W tym czasie opracował sprawozdanie Dział szkolny na wystawie powszechnej w Wiedniu 1973, opublikowane we Lwowie w roku 1874. Studia w Wiedniu zakończył zdaniem egzaminu na nauczyciela języka polskiego i niemieckiego (styczeń 1874)[1].
Praca nauczycielska edytuj
Rozpoczął prac pedagogiczną już w roku 1871 – był wówczas zastępcą nauczyciela w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie. Po skończeniu studiów pracował w roku 1874 jako nauczyciel języka polskiego i niemieckiego w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie, a od 1875 r. – w C. K. Wyższej Szkole Realnej we Lwowie. W 1879 r. otrzymał stanowisko profesora, które zajmował do śmierci. W latach 1885–1887 uczył też stylistyki polskiej i niemieckiej w Miejskiej Szkole Przemysłowo-Handlowej i Miejskiej Szkole Wydziałowej Żeńskiej (kursy dopełniające). Był uznawany za nauczyciela z zamiłowania, o ujmującym, wesołym sposobie bycia – powszechnie lubianego[1].
Poza pracą w bezpośrednim kontakcie z młodzieżą Starkel zajmował się opracowywaniem podręczników i działał w Towarzystwie Pedagogicznym we Lwowie (TP); był członkiem Zarządu Głównego TP w latach 1876 i 1880–1881 oraz sekretarzem w latach 1877–1879 i 1885. [1].
Praca literacka i wydawnicza edytuj
Romuald Starkel już w czasie studiów został polecony przez Antoniego Małeckiego do prac przy kopiowaniu Acta Tomiciana; publikował też własne artykuły i został członkiem redakcji „Dziennika Lwowskiego” (1870 r.). W roku 1871, wspólnie z Władysławem Bełzą Bronisławem Zawadzkim, zainicjował wydawanie czasopisma „Świt. Tygodnik Naukowy, Literacki i Artystyczny” (w roku 1872 ukazały się 35 numery, po czym pismo upadło). W latach 1875–1876 współpracował z krakowskim tygodnikiem „Szkice Społeczne i Literackie”, w którym opublikował m.in. swoją pierwszą recenzję (nt. Poezji Marii Bartusówny, 1876 r.). Był członkiem Koła Literackiego (później – Koło Literacko-Artystyczne); przez kilka lat pełnił funkcję wiceprezesa tego Koła. Od początku roku 1886 pełnił funkcję reaktora naczelnego tygodnika „Szkoła” (organ TP wydawany przez lwowskiego księgarza Karola Wilda; zob. Walenty_Chłędowski; uwaga) oraz korektora wszystkich wydawnictw szkolnych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich[1].
- Podręczniki szkolne[1]
- Geografia powszechna. Podręcznik do nauki w szkołach średnich; tłumaczenie z niemieckiego wspólnie z Ludomiłem Germanem; autor: Vinzenz Fereri Klun (Lwów 1875, 1878),
- Nauka prowadzenia ksiąg i korespondencji przemysłowej oraz expedycji telegraficznej, pocztowej i kolejowej do użytku uczniów szkół przemysłowych i samoistnych rękodzielników (Lwów 1885),
- Polska książka do czytania dla szkół wydziałowych i wyższych klas szkół ludowych; wspólnie z Franciszkiem Próchnickim; t. 4 dla klas VIII (Lwów 1886), t. 1–3 dla klas V–VII (Lwów 1887–1890),
- Utwory literackie, w tym – opowiadania dla młodzieży, m.in. w serii „Biblioteka dla młodzieży” (wybór)[1]
- Gawędy dziadunia. Zajmujące opowiadania o najciekawszych odkryciach, wynalazkach i sławnych ludziach (Lwów 1881),
- Szanuj ojców spuściznę! Powiastka z życia ludu wiejskiego (Lwów 1882, 1907),
- Opowiadanie o królu Janie Sobieskim. W 200-letnią rocznicę oswobodzenia Wiednia (Lwów 1883, wyd.3 Lwów 1907),
- Po kweście (Lwów 1880, 1907),
- Na przednówku, prawdziwa historia z życia ludu naszego (Lwów 1884),
- Z czasu powodzi (Lwów 1884),
- Po obłokach, opowiadanie dla młodzieży (Lwów 1885).
Życie prywatne edytuj
Ożenił się po raz pierwszy z Eugenią Wild (córką swojego współpracownika i przyjaciela, Karola Wilda), która zmarła niedługo potem (przy porodzie). Drugie małżeństwo zawarł w roku 1881 z Władysławą Boczkowską (córką lwowskiego kupca), z którą miał troje dzieci. Od wiosny 1887 r. ciężko chorował, jednak nadal pisał i redagował wydawnictwa. Zmarł w marcu 1888 r.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Jerzy Krawczyk: Starkel, Romuald. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLII/3, zeszyt 174 (2003–2004): Stanisław ks. Mazowiecki – Stawiarski Seweryn. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, s. 302–305. ISBN 83-88909-13-4.
- ↑ Franz Hoffmann. [w:] Abenteuerliteratur für Jugendliche [on-line]. abenteuerroman.info. [dostęp 2012-11-01]. (niem.).
- ↑ Aktywność historyków sensu stricto w aktywności katedr. [w:] Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Folia 89 [on-line]. www.up.krakow.pl. s. 17_18. [dostęp 2012-11-01]. (pol.).
- ↑ Zeissberg Henryk. [w:] Bibliografia Estrechera [on-line]. www.estreicher.uj.edu.pl. s. 280. [dostęp 2012-11-01]. (pol.).
- ↑ Schröer, Karl Julius. [w:] Biographien [on-line]. www.biographien.ac.at. [dostęp 2012-11-01]. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Romualda Starkela w bibliotece Polona