Rosomak

Rosomak
	Gulo
	Pallas, 1780
	; Przedstawiciel rodzaju – rosomak tundrowy (G. gulo)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Nadrodzina	łasicokształtne
Rodzina	łasicowate
Podrodzina	Guloninae
Rodzaj	rosomak
	Typ nomenklatoryczny
	Gulo sibiricus Pallas, 1780 (= Mustela gulo Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Gulo Frisch, 1775;
	Gulo Frisch, 1775;
Gatunki
	4 gatunki (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	4 gatunki (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Hasło w Wikisłowniku

Rosomak^[4] (Gulo) – rodzaj ssaków z podrodziny Guloninae w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Eurazji i Ameryce Północnej^[5]^[6]^[7].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 65–105 cm, długość ogona 21–26 cm; masa ciała samic 6–12 kg, samców 11–18 kg^[6]^[8].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1780 roku niemiecki botanik i zoolog Peter Simon Pallas w publikacji własnego autorstwa poświęconej zoologii^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) rosomak tundrowy (G. gulo).

Etymologia edytuj

Gulo: łac. gulo, gulonis ‘żarłok’, od gula ‘obżarstwo, apetyt’^[9].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[10]^[8]^[5]^[4]:

Gulo gulo (Linnaeus, 1758) – rosomak tundrowy

Opisano również gatunki wymarłe^[11]:

Gulo minor Sotnikova, 1982^[12] (Azja; pliocen)
Gulo schlosseri Kormos, 1914^[13] (Ameryka Północna, Europa; plejstocen)
Gulo sudorus Samuels, Bredehoeft & Wallace, 2018^[14] (Ameryka Północna; pliocen)

Uwagi edytuj

↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thierezostała uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b P.S. Pallas: Spicilegia zoologica: quibus novae imprimis et obscurae animalium species iconibus, descriptionibus atque commentariis illustrantur. Cz. 14. Berolini: Prostant apud Gottl. August. Lange, 1780, s. 25. (łac.).
↑ Anonim. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 17. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 156. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 450. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 627–628. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Gulo. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-23].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 685. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 303, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Gulo Pallas, 1780, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-20] (ang.).
↑ М.В. Сотникова. К истории рода Gulo в Евразии. „Труды Зоологического института РАН”. 3, s. 138–145, 1982. (ros.).
↑ T. Kormos. Drei neue Raubtiere aus den Präglazial-Schichten des Somlyóhegy bei Püspökfürdö. „Mitteilungen aus dem Jahrbuche der königl. ungarischen Geologischen Reichsanstalt”. 22 (3), s. 223–247, 1914. (niem.).
↑ J.X. Samuels, K.E. Bredehoeft & S.C. Wallace. A new species of Gulo from the Early Pliocene Gray Fossil Site (Eastern United States); rethinking the evolution of wolverines. „PeerJ”. 6, s. e4648, 2018. DOI: 10.7717/peerj.4648. (ang.).

[3] Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thierezostała uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[2].

[Pallas-1] P.S. Pallas: Spicilegia zoologica: quibus novae imprimis et obscurae animalium species iconibus, descriptionibus atque commentariis illustrantur. Cz. 14. Berolini: Prostant apud Gottl. August. Lange, 1780, s. 25. (łac.).

[ICZN-2] Anonim. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).

[Frisch-4] J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 17. (niem.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 156. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 450. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Larivière&Jennings-7] S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 627–628. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Gulo. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-23].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 685. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 303, 1904. (ang.).

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).

[zij-12] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Gulo Pallas, 1780, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-20] (ang.).

[sot-13] М.В. Сотникова. К истории рода Gulo в Евразии. „Труды Зоологического института РАН”. 3, s. 138–145, 1982. (ros.).

[kor-14] T. Kormos. Drei neue Raubtiere aus den Präglazial-Schichten des Somlyóhegy bei Püspökfürdö. „Mitteilungen aus dem Jahrbuche der königl. ungarischen Geologischen Reichsanstalt”. 22 (3), s. 223–247, 1914. (niem.).

[sam&inni-15] J.X. Samuels, K.E. Bredehoeft & S.C. Wallace. A new species of Gulo from the Early Pliocene Gray Fossil Site (Eastern United States); rethinking the evolution of wolverines. „PeerJ”. 6, s. e4648, 2018. DOI: 10.7717/peerj.4648. (ang.).

[4]

[1]

[a]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[2]