Rozsobnik

Rozsobnik
	; Rozsobnik delikatny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	rozsobnik
	Nazwa systematyczna
	Chorispora R.Br. ex DC.; Syst. Nat. 2: 435 (1821)
	Typ nomenklatoryczny
	C. tenella (Pallas) A. P. de Candolle
Synonimy
	Chorispermum W.T.Aiton;
	Chorispermum W.T.Aiton;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rozsobnik (Chorispora R.Br. ex DC.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Obejmuje 13 gatunków występujących od Europy Wschodniej (Bułgaria, Ukraina), Azji Mniejszej i Bliskiego Wschodu po wschodnią Azję^[3]. Rozsobnik delikatny Ch. tenella jest poza tym obszarem szeroko rozprzestrzenionym, inwazyjnym chwastem^[5] (rośnie w Ameryce Północnej i Południowej, w północno-zachodniej Afryce, w środkowej i północno-wschodniej Europie oraz na Dalekim Wschodzie^[3]). Odnotowany został jako gatunek przejściowo zawlekany (efemerofit) także w Polsce^[6]. Owoce Chorispora sabulosa są jadane w Himalajach^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Rośliny jednoroczne, rzadziej byliny, zwykle owłosione, często gruczołowato. Włoski proste^[5].
Liście: Odziomkowe zebrane zwykle w rozetę przyziemną, pierzasto klapowane do ząbkowanych. Liście łodygowe występują u gatunków rocznych, są krótkoogonkowe, kształtem podobne do odziomkowych^[5]^[8].
Kwiaty: Zebrane w grona silnie wydłużające się w czasie owocowania, ale u niektórych gatunków wyrastają także z rozet pojedynczo na długich szypułkach^[8]. Działki kielicha jajowate, prosto wzniesione, boczna para silnie woreczkowato rozdęta. Płatki korony 4, w różnych odcieniach fioletu, żółte lub białe, łopatkowate do podługowatych^[5]^[8], wyraźnie dłuższe od działek^[8]. Pręcików 6, są wyraźnie czterosilne^[8], z podługowatymi, równowąskimi, rzadko jajowatymi pylnikami. Zalążnia górna z 5–30 zalążkami^[5].
Owoce: Równowąskie łuszczyny walcowate lub przewęziste, rozpadające się na jednonasienne człony, zwykle silnie odgięte od osi kwiatostanu^[5].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), a w jej obrębie do plemienia Chorisporeae^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Chorispora bungeana Fisch. & C.A.Mey.
Chorispora gracilis Ernst
Chorispora greigii Regel
Chorispora iberica (M.Bieb.) DC.
Chorispora insignis Pachom.
Chorispora macropoda Trautv.
Chorispora persica Boiss.
Chorispora purpurascens (Banks & Sol.) Eig
Chorispora sabulosa Cambess.
Chorispora sibirica (L.) DC.
Chorispora songarica Schrenk
Chorispora tashkorganica Al-Shehbaz & al.
Chorispora tenella (Pall.) DC. – rozsobnik delikatny

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-12-12] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-12-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Chorispora R.Br. ex DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-12].
↑ Chorispora. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f KlausK. Kubitzki KlausK. (red.), Flowering plants, Dicotyledons: Malvales, Capparales, and non-betalain Caryophyllales, Berlin: Springer, 2003, s. 116, ISBN 3-540-42873-9, OCLC 49493577 .
↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 197, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Chorispora R. Brown ex de Candolle. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-12].
↑ Genus Chorispora R. Br. ex DC.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-12-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-12-12] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-12-12] (ang.).

[powo-3] Chorispora R.Br. ex DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-12].

[ing-4] Chorispora. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-12].

[kubitzki-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f KlausK. Kubitzki KlausK. (red.), Flowering plants, Dicotyledons: Malvales, Capparales, and non-betalain Caryophyllales, Berlin: Springer, 2003, s. 116, ISBN 3-540-42873-9, OCLC 49493577 .

[obcy-6] B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 197, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[china-8] Chorispora R. Brown ex de Candolle. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-12].

[9] Genus Chorispora R. Br. ex DC.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-12-12].

[3]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[4]

[8]

[9]