Wikipedia

Ruch praw mężczyzn

Ruch praw mężczyzn – składa się z różnych grup i osób, które koncentrują się na ogólnych kwestiach społecznych i niektórych rozporządzeniach rządowych, na które mają negatywny wpływ, a w niektórych przypadkach dyskryminują strukturalnie mężczyzn i chłopców. Tematy omawiane w ramach ruchu na rzecz praw mężczyzn obejmują prawo rodzinne, rodzicielstwo, reprodukcję, samobójstwa, przemoc domową wobec mężczyzn, obrzezanie, edukację, pobór do wojska, sieci bezpieczeństwa społecznego i politykę zdrowotną. Niektórzy naukowcy opisują ruch na rzecz praw mężczyzn lub jego części jako bunt przeciwko feminizmowi[1].

Historia edytuj

 
Warren Farrell

Prekursorzy edytuj

Terminu „prawa mężczyzn” używano od co najmniej lutego 1856 roku, kiedy to pojawił się w magazynie Putnam's Magazine[2].

Trzy luźno powiązane organizacje praw mężczyzn zostały utworzone w Austrii w okresie międzywojennym. Liga Praw Mężczyzn (Bund für Männerrechte) została założona w 1926 roku w celu „zwalczania wszelkich ekscesów emancypacji kobiet”[3][4][5][6]. W 1927 roku Justitia League for Family Law Reform i Aequitas World’s League for the Rights of Men oddzieliły się od Ligi Praw Mężczyzn[3][4]. Trzy grupy broniące praw mężczyzn sprzeciwiły się wejściu kobiet na rynek pracy i postrzegały to jako negatywny wpływ ruchu kobiet na instytucje społeczne i prawne. Krytykowały one prawo małżeńskie i rodzinne, a w szczególności wymóg wypłacania alimentów żonom i nieślubnym dzieciom oraz popierały wykorzystanie badań krwi do ustalenia ojcostwa[3][4]. Justitia i Aequitas wydawały własne czasopisma (które zwykle szybko upadały) jak Männerrechtler-Zeitung (Czasopismo Obrońców Praw Mężczyzn) czy Notwehr (Obrona Konieczna), w których wyrażały swoje poglądy, na które duży wpływ miały prace Heinricha Schurtza, Otto Weiningera i Jörga Lanza von Liebenfelsa. Organizacje te przestały istnieć przed 1939[3][4].

Ruch edytuj

 
Protesty w Indiach

Współczesny ruch na rzecz praw mężczyzn wyłonił się z ruchu wyzwolenia mężczyzn, który pojawił się w pierwszej połowie lat 70. XX wieku, kiedy to zaczęto studiować feministyczne idee i politykę[3][7]. Ruch na rzecz wyzwolenia mężczyzn uznał zinstytucjonalizowaną władzę mężczyzn, jednocześnie krytycznie analizując konsekwencje hegemonicznej męskości[3]. Pod koniec lat 70. ruch na rzecz wyzwolenia mężczyzn podzielił się na dwa odrębne nurty o przeciwstawnych poglądach: profeministyczny ruch mężczyzn i antyfeministyczny ruch praw mężczyzn[3]. Działacze praw mężczyzn odrzucili feministyczne zasady i skupili się na obszarach, w których ich zdaniem, mężczyźni są pokrzywdzeni, uciskani lub dyskryminowani[3][7][8]. Naukowiec zajmujący się badaniami nad męskością, Michael Kimmel, zauważył, że ich krytyka ról płciowych przerodziła się w celebrowanie wszystkiego, co męskie i niemalże zauroczenie samą tradycyjną rolą męską[9].

W latach 80. i 90. XX wieku obrońcy praw mężczyzn sprzeciwiali się zmianom społecznym, do których dążyły feministki i bronili patriarchalnego porządku płci w rodzinie, szkołach i miejscu pracy[10]. Niektórzy obrońcy praw mężczyzn postrzegają mężczyzn jako grupę uciskaną[3][11][12][13] i uważają, że społeczeństwo i mężczyźni zostali „sfeminizowani” przez ruch kobiet[3][14]. Sarah Maddison, australijska pisarka, stwierdziła, że Warren Farrell i Herb Goldberg twierdzą, że dla większości mężczyzn władza jest iluzją, a kobiety są prawdziwymi posiadaczami władzy w społeczeństwie poprzez pełnienie roli głównych opiekunów i wychowawców dzieci[3].

Jedną z pierwszych organizacji praw mężczyzn była założona przez Richarda Doyle’a w 1971 r. Coalition of American Divorce Reform Elements, z której w 1973 r. wyodrębniło się Men’s Rights Association[15]. Free Men Inc. powstała w 1977 r. w miejscowości Columbia, w stanie Maryland, tworząc w kolejnych latach kilka oddziałów, które ostatecznie połączyły się, tworząc National Coalition of Free Men[3] (obecnie znaną jako National Coalition for Men). Również Men’s Rights, Inc. powstała w 1977[16][3]. Fathers and Families zostało utworzone w 1994[17]. W Wielkiej Brytanii, na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. zaczęła się organizować grupa ds. praw mężczyzn, zwana UK Men’s Movement[18]. W 2005 powstała Save Indian Family Foundation (SIFF), która w 2010 liczyła ponad 30 000 członków[19][20][21].

 
Protesty w Wielkiej Brytanii

W niektórych krajach europejskich w okresie przemian w kierunku konserwatyzmu i polityki wspierającej patriarchalną rodzinę powstały grupy obrony praw mężczyzn[22]. W Stanach Zjednoczonych ruch praw mężczyzn ma ideologiczne powiązania z neokonserwatyzmem[23][24]. Działacze praw mężczyzn otrzymali wsparcie lobbingowe od organizacji konserwatywnych[25], a ich argumenty były szeroko komentowane w neokonserwatywnych mediach[26].

Ruch praw mężczyzn stał się bardziej widoczny i zorganizowany od czasu rozwoju Internetu[4][27]. Pojawiła się manosfera, w Internecie rozrosły się strony i fora poświęcone prawom mężczyzn[4]. Aktywiści organizują się głównie w Internecie[28][29]. Jedną ze stron poświęconych prawom mężczyzn jest A Voice for Men[30]. Inne strony poświęcone problematyce praw mężczyzn to Father’s Rights Foundation, MGTOW oraz subreddity takie jak np. /r/MensRights[31][32][33]. Zwolennicy praw mężczyzn często używają metafory czerwonej i niebieskiej pigułki pochodzącej ze sceny w filmach z serii Matrix do identyfikacji siebie nawzajem w sieci i w odniesieniu do momentu, w którym spostrzegli, że mężczyźni są uciskani[28][30][31].

Pomiędzy różnymi podgrupami istnieje duża wrogość. Krytycy twierdzą, że r/TheRedPill jest subredditem poświęconym prawom mężczyzn[28][30]. Jednak użytkownicy tego subreddita twierdzą, że koncentrują się na samorozwoju osobistym i społecznym[34]. Niektórzy krytycy, poza subredditem, twierdzą, że r/TheRedPill tak naprawdę nie dba o ruch praw mężczyzn i że MGTOW stanowią mężczyźni, którzy nie mają cierpliwości ani do /r/TheRedPill, ani do działaczy praw mężczyzn[35].

Powstały również partie polityczne koncentrujące się na prawach mężczyzn, w tym m.in. australijska Non-Custodial Parents Party (Equal Parenting)[36], izraelska Man's Rights in the Family Party[37][38][39] oraz brytyjska partia Justice for Men and Boys.

Większość działaczy na rzecz praw mężczyzn w Stanach Zjednoczonych to głównie biali, heteroseksualni mężczyźni należący do klasy średniej[40][41][42].

Prominentnymi działaczami są Warren Farrell[43] Herb Goldberg[43] Richard Doyle[44] i Asa Baber[45][46]. Również niektóre kobiety dołączyły się do ruchu praw mężczyzn, np. Helen Smith, Christina Hoff Sommers[47] i Erin Pizzey[48].

Relacje w stosunku do feminizmu edytuj

Wielu badaczy uważa ruch na rzecz praw mężczyzn za bunt[1] lub kontrruch[49] w stosunku do feminizmu. Bob Lingard i Peter Douglas wysunęli sugestię, że konserwatywne skrzydło ruchu praw mężczyzn, a nie zapatrywania ruchu praw mężczyzn w ogóle, jest buntem antyfeministycznym[50].

Jonathan A. Allan opisał ruch na rzecz praw mężczyzn jako ruch reakcyjny, który jest zdefiniowany przez swój sprzeciw wobec kobiet i feminizmu, ale nie sformułował jeszcze własnych teorii i metodologii poza antyfeminizmem[3]. Badacz Michael Messner zauważył, że wczesny ruch na rzecz praw mężczyzn zawłaszczył symetryczny język ról płciowych, po raz pierwszy użyty przez feministki, co implikuje fałszywą równowagę władzy instytucjonalnej między mężczyznami i kobietami[51].

Ruch praw mężczyzn na ogół uwzględnia punkty widzenia, które odrzucają idee feministyczne i profeministyczne[52].

Działacze praw mężczyzn uważają, że feminizm zradykalizował swój cel i zaszkodził mężczyznom[43][51][53]. Wierzą, że prawa zostały odebrane mężczyznom i że mężczyźni są ofiarami feminizmu i „feminizujących” wpływów w społeczeństwie[3]. Sprzeczają się oni, że mężczyźni jako grupa mają instytucjonalną władzę i przywileje[54][52] i uważają, że mężczyźni są ofiarami i znajdują się w niekorzystnej sytuacji w stosunku do kobiet[55]. Grupy broniące praw mężczyzn zasadniczo odrzucają pogląd, że feminizm jest zainteresowany problemami mężczyzn[52] a niektórzy działacze praw mężczyzn postrzegają ruch kobiet jako spisek mający na celu celowe zatajenie dyskryminacji mężczyzn i promowanie ginocentryzmu[51][56].

Kwestie edytuj

Zwolennicy praw mężczyzn zajmują się wieloma różnymi sprawami, z których niektóre zrodziły własne grupy lub ruchy, takie jak ruch praw ojców, dotyczący w szczególności kwestii rozwodów i opieki nad dziećmi. Niektóre, jeśli nie wszystkie kwestie praw mężczyzn wynikają z ról płciowych i, według socjologa Allana Johnsona, patriarchatu[57][58].

Adopcje edytuj

Działacze praw mężczyzn starają się poszerzyć prawa ojców, którzy nie zawarli związku małżeńskiego, w przypadku adopcji ich dziecka[59]. Warren Farrell stwierdził, że nie informując ojca o ciąży, ciężarna matka pozbawia adoptowane dziecko relacji z ojcem biologicznym; zaproponował więc, aby kobiety były prawnie zobowiązane do dołożenia wszelkich starań w celu poinformowania ojca o ciąży w ciągu czterech do pięciu dni[3]. W odpowiedzi filozof James P. Sterba zgadza się, że ze względów moralnych kobieta powinna poinformować ojca o ciąży i adopcji, ale nie powinno to być narzucone jako wymóg prawny, ponieważ mogłoby to spowodować nadmierną presję, na przykład, na przeprowadzenie aborcji[3].

Prawa antyposagowe edytuj

Organizacje broniące praw mężczyzn, takie jak Save Indian Family Foundation (SIFF), stwierdziły, że kobiety nadużywają przepisów prawnych, które mają chronić je przed zabójstwem posagowym i spaleniom panien młodych[60]. SIFF jest organizacją broniącą praw mężczyzn w Indiach, która koncentruje się na nadużywaniu wobec mężczyzn przepisów antyposagowych[61]. SIFF prowadzi kampanię na rzecz zniesienia sekcji 498A[62] indyjskiego kodeksu karnego, który karze okrucieństwo ze strony mężów (i rodziny męża) w pogoni za posagiem lub za doprowadzeniem żony do samobójstwa[63][64].

Prawo antyposagowe według SIFF-u jest regularnie nadużywane w celu rozstrzygania drobnych sporów małżeńskich[65]; organizacja ta regularnie otrzymuje telefony od wielu mężczyzn, którzy twierdzą, że ich żony wykorzystały fałszywe roszczenia posagowe w celu uwięzienia ich[66].

Opieka nad dziećmi edytuj

Prawo rodzinne jest obszarem głębokiej obawy wśród grup zajmujących się prawami mężczyzn. Zwolennicy praw mężczyzn stwierdzili, że system prawny i sądy rodzinne dyskryminują mężczyzn, w szczególności w zakresie opieki nad dziećmi po rozwodzie[67].

Uważają oni, że mężczyźni nie mają takich samych praw do kontaktu lub sprawiedliwych wspólnych praw rodzicielskich jak ich byłe żony i wykorzystują statystyki dotyczące orzeczeń w sprawie opieki nad dziećmi jako dowód uprzedzeń sądowych wobec mężczyzn[3]. Obrońcy praw mężczyzn dążą do zmiany klimatu prawnego dla mężczyzn poprzez zmiany w prawie rodzinnym, na przykład poprzez lobbowanie na rzecz praw, które czynią wspólną opiekę nad dzieckiem jako standardową umową o opiekę, z wyjątkiem przypadków, gdy jedno z rodziców jest niezdolne lub nie chce być rodzicem[68]. Zawłaszczyli feministyczną retorykę praw i równości w swoim dyskursie, formułując opiekę nad dzieckiem jako kwestię podstawowych praw obywatelskich w przeciwieństwie do praw dziecka[51][49][69][70]. Niektórzy obrońcy praw mężczyzn twierdzą, że brak kontaktu z ich dziećmi sprawia, że ojcowie są mniej skłonni do płacenia alimentów[71]. Inni powołują się na zespół alienacji rodzicielskiej (ang. parental alienation syndrome, PAS) jako powód przyznania opieki nad ojcami[72]. Konsensus naukowy odrzucił PAS jako zespół wspierany empirycznie[73].

Badacze z zakresu prawa rodzinnego twierdzą, że zwolennicy praw ojca nie przypisują feminizmowi rewolucyjnej siły społecznej, która uświadamia ojcom ich równie ważne role rodzicielskie[74]. Badacze i krytycy twierdzą, że badania empiryczne nie wykazują koncepcji sądowej stronniczości wobec mężczyzn i że zwolennicy praw mężczyzn wypaczają statystyki w sposób, który ignoruje fakt, iż większość mężczyzn nie ubiega się o opiekę[3]. 90% sporów dotyczących opieki nad dzieckiem uzgadnianych jest bez udziału sądu rodzinnego[75], a badania wykazały, że decyzje dotyczące opieki nad dzieckiem są sprawiedliwie oceniane i że osoby powołane przez sąd są bardziej skłonne przyznawać opiekę rodzicom o wrażliwych cechach interpersonalnych, takich jak ciepło i współczucie, niezależnie od płci[76].

Badacze krytykują retoryczne ujęcie decyzji o opiece, stwierdzając, że obrońcy praw mężczyzn odwołują się do „równych praw”, nie określając nigdy praw, które ich zdaniem zostały naruszone[77]. Badacze i krytycy twierdzą, że retoryka praw mężczyzn o potrzebach dzieci, która towarzyszy ich apelom o prawa ojców, ma na celu jedynie odcięcie się od krytyki, że jest ona motywowana własnym interesem mężczyzn i próbą maskowania własnych roszczeń obrońców praw mężczyzn[49][78][79].

Deborah Rhode stwierdziła, że wbrew twierdzeniom niektórych działaczy na rzecz praw mężczyzn, badania pokazują, że wspólna opieka prawna nie zwiększa prawdopodobieństwa, że ojcowie będą płacić alimenty na dzieci lub pozostaną zaangażowanymi rodzicami[80]. Michael Flood stwierdził, że ruch praw ojców zdaje się przedkładać przywrócenie ojcowskiej władzy nad rzeczywiste zaangażowanie w sprawy dzieci, a formalne zasady równości mają pierwszeństwo nad pozytywnym rodzicielstwem i dobrem dzieci[81].

Lundy Bancroft twierdzi, że sądy rodzinne często nie chronią maltretowanych kobiet i ich dzieci, często przyznając wspólną lub wyłączną opiekę nad nimi maltretującym ojcom[82].

Obrzezanie edytuj

Zobacz więcej w artykule Przemoc wobec mężczyzn, w sekcji Przymusowe obrzezanie.

Zauważono, że ruch „intaktywistów” (ang. intactivists), ruch przeciw obrzezaniu, w pewnym stopniu pokrywa się z ruchem praw mężczyzn[53][83]. Większość obrońców praw mężczyzn sprzeciwia się rutynowemu obrzezaniu noworodków i twierdzi, że obrzezaniu kobiet poświęca się więcej uwagi niż obrzezaniu mężczyzn[53][84][85][86][87][88].

Kontrowersje wokół obrzezania dzieci z powodów nieterapeutycznych nie są wyłączne dla ruchu praw mężczyzn i wiążą się z obawami feministek i etyki lekarskiej[89][90]. Niektórzy lekarze i pracownicy naukowi twierdzili, że obrzezanie jest naruszeniem prawa do zdrowia i integralności cielesnej[91][92][92][93][94], podczas gdy inni się z tym nie zgadzali[95][96][97][98].

Obrona karna edytuj

W szeregu niezależnych od siebie badań empirycznych stwierdzono, że mężczyźni są średnio osądzani na dłuższe wyroki niż kobiety za te same przestępstwa[99][100][101]. Na przykład badania Sonji B. Starr stanowią, że mężczyźni otrzymują średnio 63% dłuższe wyroki niż kobiety oraz dwa razy bardziej prawdopodobne jest, że skazane kobiety unikną aresztowania przy tych samych okolicznościach[102]. Warren Farrell wskazał, że istnieją mechanizmy obrony karnej, które są dostępne wyłącznie dla kobiet[103]. N. Quintin Woolf stwierdził, że nadreprezentacja mężczyzn jako morderców i ofiar morderstw jest dowodem na to, że mężczyźni są krzywdzeni przez przestarzałe postawy kulturowe[104].

Rozwody edytuj

Grupy praw mężczyzn w Stanach Zjednoczonych od około lat 60. zaczęły organizować się w opozycji do reformy rozwodowej i kwestii opieki nad dziećmi. Do tego czasu mężowie posiadali władzę prawną i kontrolę nad żonami i dziećmi[105]. Zaangażowani wówczas mężczyzni twierdzili, że prawo rodzinne i rozwodowe dyskryminowało ich i faworyzowało ich żony[106]. Przywódca ruchu praw mężczyzn, Rich Doyle porównał sądy rozwodowe do „rzeźni”, uznając ich wyroki za nieracjonalne[107].

Obrońcy praw mężczyzn mówią, że mężczyźni świadomie lub nie rezygnują z małżeństwa i angażują się w strajk małżeński w wyniku postrzeganego braku korzyści w małżeństwie, a także emocjonalne i finansowe konsekwencje rozwodu, w tym alimenty, opiekę nad dzieckiem[108][109][110]. Działacze ci twierdzą, że prawa rozwodowe i opiekuńcze naruszają indywidualne prawa mężczyzn do równej ochrony. Profesor prawa, Gwendolyn Leachman, napisała, że tego rodzaju ramy bagatelizują systemowe uprzedzenia, z którymi spotykają się kobiety, uzasadniające ochronne prawa rozwodowe i opiekuńcze[110].

W kilku krajach (w tym w USA i Wielkiej Brytanii) mężczyźni wnoszą mniej niż jedną trzecią spraw rozwodowych, a kobiety ponad dwie trzecie[111][112].

Przemoc domowa edytuj

Grupy praw mężczyzn opisują przemoc domową kobiet wobec mężczyzn jako problem, który jest ignorowany[3][4] częściowo dlatego, że mężczyźni niechętnie określają się jako ofiary[4]. Grupy te mówią, że kobiety są równie agresywne lub nawet bardziej agresywne będąc w związkach niż mężczyźni[113] i że przemoc domowa jest symetryczna pod względem płci[79][28]. Jako dowód symetrii płci przytaczają kontrowersyjne badania z pola taktyki konfliktów rodzinnych Murraya A. Strausa i Richarda Gellesa[28][114].

Działacze praw mężczyzn stwierdzili, że systemy sądownicze zbyt łatwo akceptują fałszywe zarzuty dotyczące przemocy domowej kobiet wobec partnerów płci męskiej[115]. Działacze ci krytykują prawne, polityczne i praktyczne środki ochrony maltretowanych kobiet[116][79][117] prowadzą kampanie na rzecz schronisk dla maltretowanych mężczyzn (ang. shelters)[3][118] oraz edukacji systemu prawnego w zakresie przemocy kobiet wobec mężczyzn[119].

W odpowiedzi na takie twierdzenia, badacz przemocy w rodzinie Richard Gelles opublikował artykuł zatytułowany „Domestic Violence: Not An Even Playing Field”, w którym oskarżył ruch praw mężczyzn o wypaczanie wyników badań na temat przemocy mężczyzn i kobiet w celu promowania mizoginistycznej agendy[120].

Badacze przemocy domowej odrzucili błędne badania cytowane przez działaczy praw mężczyzn i kwestionują ich twierdzenia, że taka przemoc jest symetryczna pod względem płci[51][121][113][81][122][123] sugerując, że ich skupienie się na przemocy kobiet wynika z programu politycznego mającego na celu zminimalizowanie powagi problemu przemocy mężczyzn wobec kobiet i dzieci[81] oraz osłabienie usług świadczonych na rzecz maltretowanych kobiet[124]. Grupy praw mężczyzn lobbowały na rzecz blokowania finansowania przez państwo schronisk dla maltretowanych kobiet, pomimo wysokich wskaźników zabójstw wśród partnerów, przez co ich większe finansowanie jest uzasadnione[125][126].

Edukacja edytuj

Zwolennicy praw mężczyzn opisują edukację chłopców jako przeżywającą kryzys, przy czym chłopcy mają niższe osiągnięcia edukacyjne i mniejszą motywację niż dziewczęta[3]. Zwolennicy ci zrzucają winę za wpływ feminizmu na edukację na to, co ich zdaniem jest dyskryminacją i systematycznym uciskaniem chłopców w systemie edukacji[127][128]. Krytykują to, co nazywają feminizacją edukacji, stwierdzając, że przewaga nauczycielek, skupienie się na potrzebach dziewcząt, a także programy nauczania i metody oceny, które faworyzują dziewczęta, okazały się represyjne i restrykcyjne wobec mężczyzn i chłopców[3].

W innym badaniu stwierdzono również, że różnice w osiągnięciach akademickich między płciami nie są wiarygodnie powiązane z przepisami dotyczącymi płci, a osiągnięcia kobiet są większe od osiągnięć chłopców w 70% badanych państw na całym świecie[129]. W Australii zaprzeczają temu jednak ustalenia niezależnego instytutu ACARA NAPLAN, w którym stwierdzono, że od czasu ich wprowadzenia pojawił się subtelny, ale spójny wzorzec różnic płci w wynikach w testach NAPLAN – chłopcy regularnie osiągają lepsze wyniki niż dziewczęta w zakresie umiejętności liczenia, a dziewczęta stale przewyższają chłopców w czytaniu, pisaniu, ortografii oraz składnikach gramatycznych i interpunkcyjnych[130]. Dodatkowo, w porównaniu z innymi przedstawionymi dowodami, w większości państw nastąpił niewyjaśniony i znaczący spadek liczby chłopców na uniwersytetach. Na przykład w Australii od 1974 roku odsetek ten spadł z 61% do 46%[131]. Podobne tendencje zaobserwowano w Wielkiej Brytanii, na co wpływ ma przede wszystkim postawa nauczycieli[130].

Grupy praw mężczyzn domagają się większego uznawania męskości, większej liczby męskich wzorców do naśladowania, bardziej konkurencyjnego sportu oraz większej odpowiedzialności chłopców w środowisku szkolnym. Opowiadają się oni również za bardziej przejrzystymi przepisami w szkole, bardziej tradycyjnymi strukturami szkolnymi, w tym segregacją klas ze względu na płeć, oraz bardziej rygorystyczną dyscypliną[3].

Krytycy zasugerowali, że grupy broniące praw mężczyzn postrzegają chłopców jako jednorodną grupę dzielącą się wspólnymi doświadczeniami związanymi ze szkołą i nie zdają sobie sprawy, jak różne mogą być reakcje na podejścia edukacyjne w zależności od wieku, niepełnosprawności, kultury, pochodzenia etnicznego, seksualności, religii i klasy[3].

W Australii dyskurs na temat praw mężczyzn miał wpływ na dokumenty rządowe. W porównaniu z Australią, mniejszy wpływ odnotowano w Wielkiej Brytanii, gdzie feministki miały historycznie mniejszy wpływ na politykę edukacyjną[132].

Jednakże Mary Curnock Cook, dyrektor naczelna brytyjskich uniwersytetów i koledżów (UCAS), stwierdziła, że w Wielkiej Brytanii pomimo wyraźnych dowodów i pomimo doniesień prasowych, panuje ogłuszające milczenie polityczne w tej kwestii. Czy ruch kobiet stał się teraz tak znormalizowany, że nie możemy sobie wyobrazić potrzeby podejmowania pozytywnych działań w celu zapewnienia chłopcom równych wyników w nauce?[128].

Kobiecy przywilej edytuj

Ruch praw mężczyzn odrzuca koncepcję, która mówi, że mężczyźni są uprzywilejowani w stosunku do kobiet[3]. Ruch dzieli się na dwie grupy: tych, którzy uważają, że seksizm szkodzi w równym stopniu mężczyznom i kobietom oraz tych, którzy postrzegają społeczeństwo jako popierające degradację mężczyzn i podtrzymujące to, co nazywają kobiecym przywilejem[3].

Struktury rządowe edytuj

Grupy praw mężczyzn wezwały struktury rządowe do zajęcia się kwestiami specyficznymi dla mężczyzn i chłopców, w tym edukacją, zdrowiem, pracą i małżeństwem[3][133][134]. Grupy broniące praw mężczyzn w Indiach wezwały do utworzenia Ministerstwa Opieki Społecznej Mężczyzn i Krajowej Komisji ds. Mężczyzn[3][135][136]. W Wielkiej Brytanii zostało zaproponowane przez posła Davida Amessa i Lorda Northbourne’a utworzenie ministra ds. mężczyzn analogicznego do istniejącego ministra ds. kobiet, lecz odrzucone przez rząd kierowany przez premiera Tony’ego Blaira[137][138][139]. W Stanach Zjednoczonych Warren Farrell stoi na czele komisji, która koncentruje się na utworzeniu Rady Białego Domu ds. Chłopców i Mężczyzn jako odpowiednika utworzonej w marcu 2009 Rady Białego Domu ds. Kobiet i Dziewcząt[134].

Zdrowie edytuj

Grupy praw mężczyzn postrzegają problemy zdrowotne mężczyzn i ich krótszy okres życia w porównaniu z kobietami na całym świecie jako dowód dyskryminacji i ucisku[140]. Twierdzą, że feminizm doprowadził do tego, że więcej poświęca się uwagi problemom zdrowotnym kobiet w stosunku do problemów zdrowotnych mężczyzn[141]. Podkreślają pewne różnice w finansowaniu problemów zdrowotnych mężczyzn w porównaniu z kobietami, zauważając na przykład, że na badania nad rakiem prostaty przeznacza się mniej środków niż na badania nad rakiem piersi[142][143].

David Benatar argumentował, że przeznaczanie większej ilości pieniędzy na badania nad zdrowiem mężczyzn może zmniejszyć różnice w średniej długości życia mężczyzn i kobiet[144]. Jednakże kobiety i mniejszości były zazwyczaj wykluczane z badań medycznych do lat 90[145][146]. Vivianna Simon stwierdziła: „Większość badań biomedycznych i klinicznych opiera się na założeniu, że mężczyzna może być przedstawicielem gatunku”. Naukowcy medyczni ostrzegają, że takie fałszywe założenia są nadal powszechne[147]. Wbrew antyfeministycznym twierdzeniom, wyniki empiryczne sugerują, że uprzedzenia płciowe wobec kobiet pozostają normą w medycynie[148][149]. Farrell stwierdził, że industrializacja podniosła poziom stresu u mężczyzn, jednocześnie obniżając poziom stresu u kobiet poprzez odsuwanie mężczyzn od domu i rodziny oraz popychanie kobiet bliżej domu i rodziny. Przytacza to wyjaśnienie, dlaczego mężczyźni są bardziej narażeni na śmierć z powodu wszystkich 15 głównych przyczyn zgonu niż kobiety w każdym wieku. Stwierdził, że rząd USA, który ma Biuro Badań nad Zdrowiem Kobiet, ale nie ma Biura Badań nad Zdrowiem Mężczyzn, wraz z rządem federalnym USA wydającym dwa razy więcej pieniędzy na zdrowie kobiet, pokazuje, że społeczeństwo uważa mężczyzn za bardziej łatwych do zastąpienia niż kobiety[150].

Bezdomność edytuj

Działacze ruchu praw mężczyzn twierdzą, że bezdomność jest kwestią płci. W Wielkiej Brytanii większość bezdomnych to mężczyźni[151]. Badanie przeprowadzone w 2018 roku na trzech departamentach kryzysowych w Pensylwanii wykazało niewielką różnicę w liczbie mężczyzn i kobiet, którzy sami określili się jako bezdomni; jednak badanie nie wykazało, że odzwierciedla ono populację bezdomnych w Stanach Zjednoczonych jako całości[152].

Więziennictwo edytuj

Działacze praw mężczyzn argumentują, że badania nad zróżnicowaniem warunków więziennych dla mężczyzn i kobiet dostarczają dowodów na dyskryminację mężczyzn[153][154][3]. Warren Farrell powołał się na dowody, że mężczyźni otrzymują surowsze wyroki więzienia i są bardziej narażeni w Stanach Zjednoczonych na karę śmierci. Uważa on, że społeczeństwo uważa kobiety za naturalnie bardziej niewinne i wiarygodne; krytykuje on syndrom maltretowanej kobiety i obronę dzieciobójstwa[3]. Krytykuje również warunki panujące w więzieniach dla mężczyzn i brak uwagi władz na gwałty między mężczyznami przebywających w zakładach karnych[3].

Pobór do wojska edytuj

Członkowie ruchu praw mężczyzn uważają, że pobór do wojska jedynie mężczyzn jest przykładem dyskryminacji płciowej[57][155].

W 1971 roku przeciwnicy poboru w Stanach Zjednoczonych wnieśli pozew zbiorowy, zarzucając, że pobór do wojska tylko mężczyzn naruszył prawo do równej ochrony przewidzianej w amerykańskiej konstytucji[156][3]. Kiedy w 1981 roku sprawa Rostker v Goldberg (pol. Rostker przeciw Goldbergowi) trafiła do Sądu Najwyższego, poparła ich grupa praw mężczyzn i wiele grup feministycznych, w tym Narodowa Organizacja Kobiet[3].

Sąd Najwyższy utrzymał jednak w mocy ustawę o wojskowej służbie selektywnej[156], stwierdzając, że argument za rejestracją kobiet opierał się na względach sprawiedliwości, ale Kongres miał prawo, w ramach wykonywania swoich konstytucyjnych uprawnień, skupić się na kwestii potrzeb wojskowych, a nie na „sprawiedliwości”[157]. Decyzja sekretarza obrony Asha Cartera z 2016 roku o otwarciu wszystkich stanowisk wojskowych dla kobiet wznowiła debatę o tym, czy kobiety powinny być zobowiązane do zarejestrowania się w Systemie Służby Selektywnej[158]. W sprawie National Coalition of Men v Selective Service System sąd okręgowy orzekł, że projekt dotyczący wyłącznie mężczyzn jest niezgodny z konstytucją.

Oszustwa związane z ojcostwem edytuj

Działacze praw mężczyzn i praw ojców twierdzą, że istnieje wysoki poziom błędnego orzekania ojcostwa lub „oszustwa ojcowskiego”, gdzie mężczyźni wychowują i/lub wspierają finansowo dzieci, które nie są ich potomkami biologicznymi[3]. Posiadają biologiczne poglądy na temat ojcostwa, podkreślając imperatyw genetycznego podłoża ojcostwa, a nie społecznych aspektów ojcostwa[3][4].

Twierdzą oni, że mężczyźni nie powinni być zmuszani do wspierania dzieci, których ojcem jest inny mężczyzna[28], i że mężczyźni są krzywdzeni, ponieważ tworzy się związek między mężczyzną a jego niebiologicznymi potomkami, jednocześnie odmawiając dzieciom i ich biologicznemu ojcu tego doświadczenia i wiedzy o ich historii genetycznej. Ponadto twierdzą oni, że niebiologiczni ojcowie są pozbawieni możliwości posiadania własnych biologicznych dzieci w innym związku[3].

Działacze ruchu praw mężczyzn popierają stosowanie obowiązkowych testów na ojcostwo w celu uspokojenia domniemanych ojców w kwestii ojcostwa dziecka[28]; grupy działające na rzecz praw mężczyzn i praw ojców wezwały do przeprowadzenia obowiązkowych testów na ojcostwo co do wszystkich dzieci[3][30]. Prowadzili oni kampanię na rzecz mężczyzn, którym badania genetyczne wykazały, że nie są biologicznymi ojcami, ale którzy są jednak zobowiązani do ponoszenia za nich odpowiedzialności finansowej[4]. W związku z tymi obawami ustawodawcy w niektórych systemach prawnych poparli ten pogląd i wydali ustawy zwalniające z obowiązku wypłacania alimentów na dzieci w przypadku, gdy mężczyźnie nie udowodniono, że jest ojcem[3][4].

Australijskie grupy praw mężczyzn sprzeciwiły się zaleceniom zawartym w sprawozdaniu Australijskiej Komisji ds. Reformy Prawa (ang. Australian Law Reform Commission) oraz Krajowej Rady ds. Zdrowia i Badań Medycznych (ang. National Health and Medical Research Council), które wymagałyby świadomej zgody obojga rodziców na badanie małych dzieci pod kątem ojcostwa, oraz przepisom, które czyniłyby nielegalnym pobieranie próbek do badań DNA bez świadomej zgody danej osoby[28][159]. Socjolog Michael Gilding stwierdził, że działacze na rzecz praw mężczyzn wyolbrzymili wskaźnik i zakres błędnie przypisanego ojcostwa, który szacuje on na około 1–3%[30][160][161]. Sprzeciwił on się wezwaniom do obowiązkowego badania wszystkich dzieci pod kątem ojcostwa[30].

Gwałt edytuj

Działacze ruchu praw mężczyzn są w znacznym stopniu zaniepokojeni fałszywymi oskarżeniami o gwałt i napaściami na tle seksualnym[162] oraz chęcią ochrony mężczyzn przed negatywnymi skutkami fałszywych oskarżeń[163].

Uważają oni, że podanie nazwiska oskarżonego przy jednoczesnym zapewnieniu anonimowości oskarżyciela (ofiary) zachęca do tego rodzaju nadużyć[164][165]. Twierdzą również, że sprawy gwałtu zostały wykorzystane jako oszustwo[166]. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, Australii i Wielkiej Brytanii wykazały, że odsetek fałszywych lub nieuzasadnionych oskarżeń o gwałt wynosi od około 2% do 8%[167][168][169]. Przytaczając badania, w tym badania Eugene’a Kanina i Sił Powietrznych USA, stwierdzono, że 40–50% lub więcej oskarżeń o gwałt może być fałszywych[170][171].

Kryminalizacja gwałtu w małżeństwie edytuj

W Wielkiej Brytanii, USA i w Indiach niektóre grupy praw mężczyzn sprzeciwiają się ustawodawstwu i orzecznictwu sądowemu, które penalizuje gwałt małżeński[172][173]. Wśród powodów sprzeciwu znajdują się obawy dotyczące fałszywych zarzutów związanych z postępowaniami rozwodowymi[174] oraz przekonanie, że seks jest nieodwołalną częścią instytucji małżeństwa[175].

W Indiach istnieje obawa przed wchodzeniem w związki[3] i przyszłe małżeństwa z powodu tego, iż takie regulacje dały kobietom rażąco nieproporcjonalne prawa[176]. Virag Dhulia z Save Indian Family Foundation, indyjskiej organizacji zajmującej się prawami mężczyzn, sprzeciwił się wysiłkom na rzecz kryminalizacji gwałtów małżeńskich w Indiach, argumentując, że żaden związek nie ma prawa działać, jeśli te zasady zostaną wprowadzone w życie[3].

Feministyczna krytyka dyskursu edytuj

Feministyczne badaczki Lise Gotell i Emily Dutton stwierdziły, że treść na manosferze ujawnia antyfeministyczne argumenty za gwałtem, w tym, że przemoc seksualna jest problemem symetrycznym płciowo; feministki są odpowiedzialne za wymazanie (ang. erasing) męskich doświadczeń wiktymizacji, fałszywe zarzuty są powszechne, i że kultura gwałtu jest feministycznym produktem paniki moralnej. Stwierdziły one, że ważne jest zaangażowanie [w ten temat], ponieważ istnieje realne niebezpieczeństwo, że działacze ruchu praw mężczyzn mogą stwierdzić, iż może dojść do zredefiniowania dotychczasowego dyskursu nt. przemocy seksualnej[177].

Prawa reprodukcyjne edytuj

W 2006 roku American National Center for Men poparło pozew znany jako Dubay v Wells. Sprawa dotyczyła tego, czy mężczyźni powinni mieć możliwość rezygnacji ze wszystkich praw i obowiązków ojcowskich w przypadku nieplanowanej ciąży. Zwolennicy argumentowali, że dałoby to kobietom czas na podjęcie świadomej decyzji i dałoby mężczyznom takie same prawa reprodukcyjne jak kobietom. Dubay powództwo wytoczył po urodzeniu się dziecka. [178].

Pozew i odwołanie zostały oddalone, a Sąd Apelacyjny Stanów Zjednoczonych stwierdził, że żadne z rodziców nie ma prawa zrzec się odpowiedzialności finansowej za dziecko i że twierdzenie Dubaya, że prawo mężczyzny do zrzeczenia się ojcostwa byłoby analogiczne do prawa kobiety do aborcji opiera się na fałszywej analogii. Sąd podkreślił, że w przedmiotowej sprawie dziecko już istnieje (the child is already in existence), podczas gdy w przypadku dokonania aborcji ciąża nie prowadzi do żywego urodzenia (the pregnancy does not result in a live birth)[179].

Ubezpieczenia społeczne edytuj

Grupy na rzecz praw mężczyzn twierdzą, że kobiety otrzymują lepsze niż mężczyźni świadczenia socjalne i podatkowe[180].

Warren Farrell stwierdził, że mężczyźni w Stanach Zjednoczonych płacą więcej na ubezpieczenie społeczne, jednak to kobiety łącznie otrzymują więcej świadczeń, a dyskryminacja mężczyzn w ubezpieczeniach i emeryturach nie jest uznawana[103].

Samobójstwa edytuj

Działacze praw mężczyzn wskazują na wyższy odsetek samobójstw wśród mężczyzn niż kobiet[142][141]. Na przykład w Stanach Zjednoczonych stosunek liczby samobójstw mężczyzn do liczby samobójstw kobiet waha się w przybliżeniu od 3:1 do 10:1[181].

Krytyka edytuj

Ruch praw mężczyzn był krytykowany za wykazywanie tendencji mizoginistycznych[182]. Southern Poverty Law Center stwierdziło, że podczas gdy niektóre strony internetowe, blogi i fora związane z tym ruchem wypowiadają uzasadnione i niekiedy niepokojące skargi dotyczące traktowania mężczyzn, to najbardziej widoczny jest mizoginistyczny ton, który przenika do tak wielu[183].

Po dalszych badaniach nad ruchem, SPLC wysunęło opinię: Cienko zawoalowane pragnienie dominacji kobiet i przekonanie, że obecny system uciska mężczyzn na rzecz kobiet, to jednoczące doktryny męskiego, suprematycznego światopoglądu[184]. Inne badania wskazują na grupy obrony praw mężczyzn w Indiach, które próbują zmienić lub całkowicie znieść ważne prawne zabezpieczenia dla kobiet jako formę niepokoju przed patriarchalizmem, a także są wrogie wobec kobiet[185].

Ekspert ds. przemocy domowej Lundy Bancroft nazwał prawa mężczyzn „krucjatą sprawców” i powiedział, że postawy ruchu przyczyniają się do nadużyć wobec kobiet[186].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Martin Mills, Shaping the boys’ agenda: the backlash blockbusters, „International Journal of Inclusive Education”, 7 (1), 2003, s. 57–73, DOI: 10.1080/13603110210143644, ISSN 1360-3116 [dostęp 2020-03-11] (ang.).
  2. ↑ Putnam’s Monthly Magazine of American Literature, Science and Art Volume 0007 Issue 38 (February 1856) [online], Cornell University Library, 6 września 2017 [dostęp 2020-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao Malleier, Elisabeth (2003). „Der ‘Bund für Männerrechte’. Die Bewegung der ‘Männerrechtler’ im Wien der Zwischenkriegszeit”. Wiener Geschichtsblätter. 58 (3): 208–233.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Kerstin Christin WRUSSNIG, Wollen Sie ein Mann sein oder ein Weiberknecht? [online], othes.univie.ac.at, 4 marca 2016 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  5. ↑ Wireless To the New York Times, Men’s Rights League in Vienna., „The New York Times”, 10 marca 1926, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  6. ↑ Maureen Healy, Vienna and the Fall of the Habsburg Empire: Total War and Everyday Life in World War I, Cambridge University Press, 27 maja 2004, ISBN 978-0-521-83124-6 [dostęp 2020-03-12], Cytat: As historians Sigrid Augeneder and Gabriella Hauch explain, legally removing women from traditional male jobs constituted one facet of the return to a ‘healthy order’ (gesunde Ordnung) in the postwar period. Hauch discusses the somewhat comical ‘League for Men’s Rights’ founded in the 1920s to „protect the endangered existence of men. (ang.).
  7. ↑ a b Judith Lowder Newton, From Panthers to Promise Keepers: Rethinking the Men’s Movement, Rowman & Littlefield, 2005, ISBN 978-0-8476-9130-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  8. ↑ Tom de Castella, Just who are men’s rights activists?, „BBC News”, 2 maja 2012 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  9. ↑ Michael Kimmel, Angry White Men: American Masculinity at the End of an Era, PublicAffairs, 25 kwietnia 2017, ISBN 978-1-56858-962-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  10. ↑ Bob Lingard, Martin Mills, Marcus B. Weaver-Hightower, Interrogating recuperative masculinity politics in schooling, „International Journal of Inclusive Education”, 16 (4), 2012, s. 407–421, DOI: 10.1080/13603116.2011.555095, ISSN 1360-3116 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  11. ↑ Bob Pease, Peter James Camilleri, Working with Men in the Human Services, Allen & Unwin, kwiecień 2001, ISBN 978-1-74115-068-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  12. ↑ Jack S. Kahn, An Introduction to Masculinities, John Wiley & Sons, 30 marca 2009, ISBN 978-1-4051-8179-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  13. ↑ Rhys H. Williams, Promise Keepers and the New Masculinity: Private Lives and Public Morality, Lexington Books, 2001, ISBN 978-0-7391-0231-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  14. ↑ Chris Beasley, Gender and Sexuality: Critical Theories, Critical Thinkers, SAGE, 20 maja 2005, ISBN 978-0-7619-6979-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  15. ↑ Bret Carroll, American Masculinities: A Historical Encyclopedia, SAGE Publications, 14 października 2003, ISBN 978-0-7619-2540-8 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  16. ↑ Janet Saltzman Chafetz, Handbook of the Sociology of Gender, Springer Science & Business Media, 22 listopada 2006, ISBN 978-0-387-36218-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  17. ↑ Father’s Rights Groups Threaten Women’s Gains–And Their Safety [online], Political Research Associates [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  18. ↑ Richard Dunphy, Sexual Politics: An Introduction, Edinburgh University Press, 2000, ISBN 978-0-7486-1247-5 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  19. ↑ Now, Is That Malevolence? [online], outlookindia.com [dostęp 2020-03-12].
  20. ↑ Men Who Cry [online], OPEN Magazine, 21 lipca 2010 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2010-07-21].
  21. ↑ TNN, Members of men’s rights body meet [online], The Times of India [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  22. ↑ Sandy Ruxton, Nikki van der Gaag, Men’s involvement in gender equality – European perspectives, „Gender & Development”, 21 (1), 2013, s. 161–175, DOI: 10.1080/13552074.2013.767522, ISSN 1355-2074 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  23. ↑ Dorothy E. Chunn, Susan Boyd, Hester Lessard, Reaction and Resistance: Feminism, Law, and Social Change, UBC Press, 1 listopada 2011, ISBN 978-0-7748-4036-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  24. ↑ Michael Flood, International Encyclopedia of Men and Masculinities, Routledge, 2007, ISBN 978-0-415-33343-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  25. ↑ „Men’s rights” groups go mainstream [online], Salon, 5 listopada 2009 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  26. ↑ R.W. Connell, Change among the Gatekeepers: Men, Masculinities, and Gender Equality in the Global Arena, „Signs: Journal of Women in Culture and Society”, 30 (3), 2005, s. 1801–1825, DOI: 10.1086/427525, ISSN 0097-9740 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  27. ↑ Romit Chowdhury, Conditions of Emergence: The Formation of Men’s Rights Groups in Contemporary India, „Indian Journal of Gender Studies”, 21 (1), 2014, s. 27–53, DOI: 10.1177/0971521513511199, ISSN 0971-5215 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  28. ↑ a b c d e f g h Men’s rights movement: why it is so controversial? [online], The Week UK [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  29. ↑ Holly Johnson, Bonnie S. Fisher, Veronique Jaquier, Critical Issues on Violence Against Women: International Perspectives and Promising Strategies, Routledge, 5 grudnia 2014, ISBN 978-1-135-00603-7 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  30. ↑ a b c d e f Jeff Sharlet, What Kind of Man Joins the Men’s Rights Movement? [online], GQ [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  31. ↑ a b R. Tod Kelly, The Masculine Mystique: Inside The Men’s Rights Movement (MRM), „The Daily Beast”, 20 października 2013 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  32. ↑ „Feminism is a sexual strategy”: Inside the angry online men’s rights group „Red Pill” [online], Salon, 2 lipca 2014 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  33. ↑ Hanna Rosin, Men’s Rights Activists Say the Courts Are Against Them. They’re Wrong. [online], Slate Magazine, 13 maja 2014 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  34. ↑ Dylan Love, Inside Red Pill, The Weird New Cult For Men Who Don’t Understand Women [online], Business Insider [dostęp 2020-03-12].
  35. ↑ Emily Crockett, There’s a better way to talk about men’s rights activism – and it’s on Reddit [online], Vox, 21 września 2016 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  36. ↑ John Warhurst, Marian Simms, 2001: The Centenary Election, Univ. of Queensland Press, 2002, ISBN 978-0-7022-3303-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  37. ↑ USATODAY.com – Run-up to election shows Israelis are as fragmented as ever [online], usatoday30.usatoday.com [dostęp 2020-03-12].
  38. ↑ James Bennet, Israeli Parties Clamor for Votes in Divided Society, „The New York Times”, 19 stycznia 2003, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  39. ↑ Eugene Register-Guard – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-03-12].
  40. ↑ Anna Gavanas, Fatherhood Politics in the United States: Masculinity, Sexuality, Race, and Marriage, University of Illinois Press, 2004, ISBN 978-0-252-02884-7 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  41. ↑ Roger Chapman, Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices, M.E. Sharpe, 2010, ISBN 978-0-7656-2250-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  42. ↑ Bethany Coston, Michael Kimmel, White Men as the New Victims: Reverse Discrimination Cases and the Men’s Rights Movement, „Nevada Law Journal”, 13 (2), 2013 [dostęp 2020-03-12].
  43. ↑ a b c Sarah Maddison, Private Men, Public Anger:The Men’s Rights Movement in Australia, „Journal of Interdisciplinary Gender Studies, Department of Writing, Social and Cultural Studies, University of Technology, Sydney”, grudzień 1999 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-20].
  44. ↑ Crossing into Manhood: A Men?s Studies Curriculum, Cambria Press, ISBN 978-1-62196-947-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  45. ↑ APPENDIX. All Journals in JSTOR, by Collection, Princeton: Princeton University Press, 31 grudnia 2012, s. 387–392, DOI: 10.1515/9781400843114.387, ISBN 978-1-4008-4311-4 [dostęp 2020-03-12].
  46. ↑ Michael S. Kimmel, Manhood in America: A Cultural History, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-518113-5 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  47. ↑ Christina Hoff Sommers can’t take a single line of criticism [online], Southern Poverty Law Center [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  48. ↑ Mariah Blake, The men’s rights movement and the women who love it [online], Mother Jones [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  49. ↑ a b c Rhys H. Williams, Constructing the Public Good: Social Movements and Cultural Resources, „Social Problems”, 42 (1), 1995, s. 124–144, DOI: 10.2307/3097008, JSTOR: 3097008 [dostęp 2020-03-12].
  50. ↑ Lingard, Bob; Douglas, Peter. Men engaging feminisms: pro-feminism, backlashes and schooling. s. 36: While conservative elements of the men’s rights position overtly describe themselves as a ‘backlash’ to feminism, their more liberal counterpart’s self-proclaimed commitment to 'the true equality of both sexes and to the liberation of both sexes from their traditional roles’ (Clatterbaugh 1997: 89) make it problematic to describe the men’s rights position in general as nothing more than a backlash against feminism.
  51. ↑ a b c d e Michael A. Messner, The Limits of “The Male Sex Role”: An Analysis of the Men’s Liberation and Men’s Rights Movements’ Discourse, „Gender & Society”, 12 (3), 1998, s. 255–276, DOI: 10.1177/0891243298012003002, ISSN 0891-2432 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  52. ↑ a b c Michael Flood i inni, International Encyclopedia of Men and Masculinities, Taylor & Francis, 30 czerwca 2007, ISBN 978-0-203-41306-7 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  53. ↑ a b c Jonathan A. Allan, Phallic Affect, or Why Men’s Rights Activists Have Feelings, „Men and Masculinities”, 19 (1), 2016, s. 22–41, DOI: 10.1177/1097184X15574338, ISSN 1097-184X [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  54. ↑ Michael S. Kimmel, MEN’S RESPONSES TO FEMINISM AT THE TURN OF THE CENTURY, „Gender & Society”, 1 (3), 1987, s. 261–283, DOI: 10.1177/089124387001003003, ISSN 0891-2432 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  55. ↑ Richard Dunphy, Sexual Politics: An Introduction, Edinburgh University Press, 2000, ISBN 978-0-7486-1247-5 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  56. ↑ Dana. Vannoy, Gender mosaics. Social perspectives. Original readings, New York: Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-532998-8, OCLC 272406649 [dostęp 2020-03-12].
  57. ↑ a b Michael A. Messner, Politics of Masculinities: Men in Movements, Rowman & Littlefield, 20 marca 1997, ISBN 978-0-8039-5577-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  58. ↑ Allan G. Johnson, The gender knot. Unraveling our patriarchal legacy, wyd. Rev. and updated ed, Philadelphia, PA: Temple University Press, 2005, ISBN 1-59213-382-7, OCLC 56840505 [dostęp 2020-03-12].
  59. ↑ Judith A. Baer, Historical and multicultural encyclopedia of women’s reproductive rights in the United States, Westport, Conn.: Greenwood Press, 2002, ISBN 0-313-01107-9, OCLC 52718852 [dostęp 2020-03-12].
  60. ↑ Randeep Ramesh, Dowry law making us the victims, says India’s men’s movement, „The Guardian”, 13 grudnia 2007, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  61. ↑ TNN, Men demand fair play [online], The Times of India [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  62. ↑ Section 498A in The Indian Penal Code [online], indiankanoon.org [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-14].
  63. ↑ Dowry wars: The big issue that has India divided [online], The Independent, 2 marca 2011 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  64. ↑ Kenneth Bo Nielsen, Anne Waldrop, Women, Gender and Everyday Social Transformation in India, Anthem Press, 1 sierpnia 2014, ISBN 978-1-78308-269-8 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  65. ↑ Daily Times – Leading News Resource of Pakistan [online], Daily Times, 10 czerwca 2010 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-10].
  66. ↑ Amrit Dhillon Delhi, Men say wives use India’s pro-women laws to torment them [online], The Age, 24 grudnia 2007 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  67. ↑ Rosemary Hunter, A. Melville, „As everybody knows”: Countering Myths of Gender Bias in Family Law, „Griffith Law Review”, 10, 2001, s. 124–138 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  68. ↑ Kenneth C. Clatterbaugh, Contemporary perspectives on masculinity. Men, women, and politics in modern society, wyd. 2nd ed, Boulder, Colo.: Westview Press, 1997, ISBN 0-8133-2700-8, OCLC 35390992 [dostęp 2020-03-12].
  69. ↑ Joel. Best, Images of issues. Typifying contemporary social problems, wyd. 2nd ed, New York: A. De Gruyter, 1995, ISBN 0-202-30538-4, OCLC 31783100 [dostęp 2020-03-12].
  70. ↑ Joel Best, Images of Issues: Typifying Contemporary Social Problems, Transaction Publishers, 1995, ISBN 978-0-202-36673-9 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  71. ↑ Kamerman i inni, Family change and family policies in Great Britain, Canada, New Zealand, and the United States, Oxford [England]: Clarendon Press, 1997, ISBN 0-19-829025-X, OCLC 38955880 [dostęp 2020-03-12].
  72. ↑ Cabrera i inni, Handbook of father involvement. Multidisciplinary perspectives, wyd. 2nd ed, New York: Routledge, 2013, ISBN 978-1-136-23505-4, OCLC 820785334 [dostęp 2020-03-12].
  73. ↑ M. Brianna Pepiton i inni, Is Parental Alienation Disorder a Valid Concept? Not According to Scientific Evidence. A Review of Parental Alienation, DSM-5 and ICD-11 by William Bernet, „Journal of Child Sexual Abuse”, 21 (2), 2012, s. 244–253, DOI: 10.1080/10538712.2011.628272, ISSN 1053-8712 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  74. ↑ https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/ylr125&div=56&id=&page=&collection=journals Foundling Fathers: (Non-)Marriage and Parental Rights in the Age of Equality. The Yale Law Journal.
  75. ↑ Gary Melton i inni, Psychological Evaluations for the Courts: A Handbook for Mental Health Professionals and Lawyers, „Psychological Evaluations for the Courts: A Handbook for Mental Health Professionals and Lawyers”, 2007 [dostęp 2020-03-12].
  76. ↑ Christiane Brems i inni, Assessment of fairness in child custody decisions, „Child Abuse & Neglect”, 19 (3), 1995, s. 345–353, DOI: 10.1016/S0145-2134(94)00135-9 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  77. ↑ Loseke i inni, Social problems. Constructionist readings, New York: Aldine de Gruyter, 2003, ISBN 0-202-30703-4, OCLC 50643960 [dostęp 2020-03-12].
  78. ↑ Eva Ryrstedt, Joint decisions – a prerequisite or a drawback in joint parental responsibility?, „Australian Journal of Family Law”, 17 (2), 2003, s. 155–206 [dostęp 2020-03-12].
  79. ↑ a b c Molly. Dragiewicz, Equality with a vengeance. Men’s rights groups, battered women, and antifeminist backlash, Boston: Northeastern University Press, 2011, ISBN 978-1-55553-756-2, OCLC 715191620 [dostęp 2020-03-12].
  80. ↑ Deborah L. Rhode, Speaking of sex. The denial of gender inequality, Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1997, ISBN 0-674-83177-2, OCLC 36017187 [dostęp 2020-03-12].
  81. ↑ a b c Michael Flood, Separated fathers and the ‘fathers’ rights’ movement, „Journal of Family Studies”, 18 (2–3), 2012, s. 235–345, DOI: 10.5172/jfs.2012.18.2-3.235, ISSN 1322-9400 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  82. ↑ Lundy. Bancroft, Why does he do that?. Inside the minds of angry and controlling men, New York: Putnam’s Sons, 2002, ISBN 0-399-14844-2, OCLC 48249403 [dostęp 2020-03-12].
  83. ↑ We Spoke To An Intactivist Fighting For His Foreskin [online], PAPER, 16 listopada 2015 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  84. ↑ Men’s Rights Activists are cave dwelling idiots [online], GQ, 20 października 2017 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-20].
  85. ↑ Why female genital mutilation is a very different issue to male circumcision [online], International Business Times UK, 5 lutego 2015 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  86. ↑ Nina Strochlic, Anti-Cutters Slam New CDC Recommendations on Circumcision, „The Daily Beast”, 3 grudnia 2014 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  87. ↑ The 8 Biggest Lies Men’s Rights Activists Spread About Women [online], Mic [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  88. ↑ The Sexes, Why I Am Not A Men’s Rights Activist [online], The Federalist, 6 lipca 2015 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  89. ↑ R. Povenmire, Do parents have the legal authority to consent to the surgical amputation of normal, healthy tissue from their infant children?: the practice of circumcision in the United States, „The American University Journal of Gender, Social Policy & the Law”, 7 (1), 1998–1999, s. 87–123, ISSN 1557-3753, PMID: 16526136 [dostęp 2020-03-12].
  90. ↑ El-Salam, Seham Abd (2002–2003). „The Importance of Genital Mutilations to Gender Power Politics”. Al-Raida. 20 (99): 42. Women’s defense of men’s right to bodily integrity and their work against MGM will not have a negative impact on their struggle against FGM..
  91. ↑ Denniston i inni, Male and female circumcision. Medical, legal, and ethical considerations in pediatric practice, New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, 1999, ISBN 0-585-39937-9, OCLC 49851244 [dostęp 2020-03-12].
  92. ↑ a b Margaret A. Somerville, The ethical canary. Science, society, and the human spirit, Toronto, Ont.: Viking, 2000, ISBN 0-670-89302-1, OCLC 44674348 [dostęp 2020-03-12].
  93. ↑ Green, James (2007). The Male Herbal: The Definitive Health Care Book for Men & Boys (2nd ed.). Berkeley, Calif.: Crossing Press. ISBN 978-1-58091-175-7. Circumcision: A Common Form of Disregard for Men’s Rights… Glick emphasizes that infants are persons with full civil rights, and therefore no one has the right to impose circumcision on them–not even parents..
  94. ↑ Brian D. Earp, Female genital mutilation (FGM) and male circumcision: Should there be a separate ethical discourse?, „Practical Ethics” [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  95. ↑ Michael Benatar, David Benatar, Between Prophylaxis and Child Abuse: The Ethics of Neonatal Male Circumcision, „The American Journal of Bioethics”, 3 (2), 2003, s. 35–48, DOI: 10.1162/152651603766436216, ISSN 1526-5161 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  96. ↑ Peter A. Clark, Justin Eisenman, Stephen Szapor, Mandatory neonatal male circumcision in Sub-Saharan Africa: medical and ethical analysis, „Medical Science Monitor: International Medical Journal of Experimental and Clinical Research”, 13 (12), 2007, RA205–213, ISSN 1234-1010, PMID: 18049444 [dostęp 2020-03-12].
  97. ↑ Kirsten Patrick, Is infant male circumcision an abuse of the rights of the child? No, „British Medical Journal”, 335 (7631), 2007, s. 1181–1181, DOI: 10.1136/bmj.39406.523762.AD, ISSN 0959-8138, PMID: 18063641, PMCID: PMC2128676 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  98. ↑ Margherita Brusa, Y. Michael Barilan, CULTURAL CIRCUMCISION IN EU PUBLIC HOSPITALS – AN ETHICAL DISCUSSION, „Bioethics”, 23 (8), 2009, s. 470–482, DOI: 10.1111/j.1467-8519.2008.00683.x [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  99. ↑ S. Fernando Rodriguez, Theodore R. Curry, Gang Lee, Gender Differences in Criminal Sentencing: Do Effects Vary Across Violent, Property, and Drug Offenses?, „Social Science Quarterly”, 87 (2), 2006, s. 318–339, DOI: 10.1111/j.1540-6237.2006.00383.x.
  100. ↑ Ann M. Stacey and Cassia Spohn, Gender and the Social Costs of Sentencing: An Analysis of Sentences Imposed on Male and Female Offenders in Three U.S. District Courts, „Berkeley Journal of Criminal Law”, 11 (1), 2006, s. 43–76, DOI: 10.15779/Z38F32G.
  101. ↑ Arnaud Philippe, Gender Disparities in Sentencing, „Economica”, 2020, DOI: 10.1111/ecca.12333.
  102. ↑ Sonja B. Starr, Estimating Gender Disparities in Federal Criminal Cases, Rochester, NY, 29 sierpnia 2012 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  103. ↑ a b Warren. Farrell, The myth of male power. Why men are the disposable sex, New York: Berkley Books, [2001], ISBN 0-425-18144-8, OCLC 46792833 [dostęp 2020-03-12].
  104. ↑ N. Quentin Woolf, Our attitude to violence against men is out of date, 9 kwietnia 2014, ISSN 0307-1235 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  105. ↑ Claudia Zaher, When a Woman’s Marital Status Determined Her Legal Status: A Research Guide on the Common Law Doctrine of Coverture, „Law Library Journal”, 2002, s. 459–486.
  106. ↑ Fidelma Ashe, The New Politics of Masculinity: Men, Power and Resistance, Routledge, 30 listopada 2007, ISBN 978-1-134-41437-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  107. ↑ Michael A. Messner, Politics of Masculinities: Men in Movements, AltaMira Press, 6 września 1997, ISBN 978-0-7591-1755-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  108. ↑ ifeminists.com > editorial > A Men’s Marriage Strike? [online], www.ifeminists.com [dostęp 2020-03-12].
  109. ↑ Helen Smith, Men on Strike: Why Men are Boycotting Marriage, Fatherhood, and the American Dream--and why it Matters, Encounter Books, 2013, ISBN 978-1-59403-675-0 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  110. ↑ a b Gwendolyn Leachman, Legal Framing, Austin Sarat (red.), t. 61, Emerald Group Publishing Limited, styczeń 2013, s. 25–59, DOI: 10.1108/s1059-4337(2013)0000061005, ISBN 978-1-78190-619-4 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  111. ↑ Mf Brinig, Dw Allen, 'These boots are made for walking’: why most divorce filers are women, „American Law and Economics Review”, 2 (1), 2000, s. 126–169, DOI: 10.1093/aler/2.1.126, ISSN 1465-7260 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  112. ↑ Divorces in England and Wales – Office for National Statistics [online], www.ons.gov.uk [dostęp 2020-03-12].
  113. ↑ a b Claire M. Renzetti, Jeffrey L. Edleson, Encyclopedia of Interpersonal Violence, SAGE, 19 czerwca 2008, ISBN 978-1-4129-1800-8 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  114. ↑ Haugen, David M., 1969-, Domestic violence. Opposing viewpoints, Detroit: Greenhaven Press, 2005, ISBN 0-7377-2224-X, OCLC 53992840 [dostęp 2020-03-12].
  115. ↑ Dorothy E. Chunn, Susan Boyd, Hester Lessard, Reaction and Resistance: Feminism, Law, and Social Change, UBC Press, 1 listopada 2011, ISBN 978-0-7748-4036-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  116. ↑ Donileen R. Loseke, Richard J. Gelles, Mary M. Cavanaugh, Current Controversies on Family Violence, SAGE, 2005, ISBN 978-0-7619-2106-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  117. ↑ Michael S. Kimmel, Misframing Men: The Politics of Contemporary Masculinities, Rutgers University Press, 2010, ISBN 978-0-8135-4762-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  118. ↑ W. Seufert, S. Jentsch, In vivo function of the proteasome in the ubiquitin pathway., „The EMBO Journal”, 11 (8), 1992, s. 3077–3080, DOI: 10.1002/j.1460-2075.1992.tb05379.x, ISSN 0261-4189 [dostęp 2020-03-12].
  119. ↑ Susan L. Miller, Victims as Offenders: The Paradox of Women’s Violence in Relationships, Rutgers University Press, 2005, ISBN 978-0-8135-3671-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  120. ↑ Richard Gelles: oh so magnanimous, and dead wrong [online], fathersmanifesto.net [dostęp 2020-03-12].
  121. ↑ Men’s Rights Movement Spreads False Claims about Women [online], Southern Poverty Law Center [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  122. ↑ Russell P. Dobash i inni, The Myth of Sexual Symmetry in Marital Violence, „Social Problems”, 39 (1), 1992, s. 71–91, DOI: 10.2307/3096914, JSTOR: 3096914 [dostęp 2020-03-12].
  123. ↑ Michael S. Kimmel, “Gender Symmetry” in Domestic Violence: A Substantive and Methodological Research Review, „Violence Against Women”, 8 (11), 2002, s. 1332–1363, DOI: 10.1177/107780102237407, ISSN 1077-8012 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  124. ↑ Renzetti i inni, Encyclopedia of interpersonal violence, Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications, 2008, ISBN 978-1-4522-6591-9, OCLC 233699997 [dostęp 2020-03-12].
  125. ↑ Loseke i inni, Current controversies on family violence, wyd. 2nd ed, Thousand Oaks, CA: Sage Publications, 2005, ISBN 0-7619-2105-2, OCLC 54907010 [dostęp 2020-03-12].
  126. ↑ Donileen R. Loseke, Demie Kurz, Men’s Violence Toward Women Is the Serious Social Problem, 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc., 2005, s. 79–96, DOI: 10.4135/9781483328584.n5, ISBN 978-0-7619-2106-6 [dostęp 2020-03-12].
  127. ↑ Wayne Martino, Michael Kehler, Marcus B. Weaver-Hightower, The Problem with Boys’ Education: Beyond the Backlash, Routledge, 2009, ISBN 978-1-56023-682-5 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  128. ↑ a b Press Association, Gender gap in UK degree subjects doubles in eight years, Ucas study finds, „The Guardian”, 5 stycznia 2016, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  129. ↑ Gijsbert Stoet, David C. Geary, Sex differences in academic achievement are not related to political, economic, or social equality, „Intelligence”, 48, 2015, s. 137–151, DOI: 10.1016/j.intell.2014.11.006 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  130. ↑ a b Gilah C Leder, Helen Forgasz, Glenda Jackson, Mathematics, English and Gender Issues: Do Teachers Count?, „Australian Journal of Teacher Education”, 39 (9), 2014, DOI: 10.14221/ajte.2014v39n9.3 [dostęp 2020-03-12].
  131. ↑ Nick Parr, Who goes to university? The changing profile of our students [online], The Conversation [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  132. ↑ Martino i inni, The problem with boys’ education. Beyond the backlash, New York: Routledge, 2009, ISBN 978-1-56023-682-5, OCLC 227922561 [dostęp 2020-03-12].
  133. ↑ FHM: For Him Minister? [online], 3 marca 2004 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  134. ↑ a b Guys got it made? Think again, say advocates [online], The Washington Times [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  135. ↑ Indian husbands want protection from nagging wives, „Reuters”, 20 listopada 2009 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  136. ↑ Boys fight for freedom! – Times of India [online], The Times of India [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  137. ↑ FHM: For Him Minister? [online], 3 marca 2004 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  138. ↑ Michael Kallenbach, Parliamentary Correspondent, Yesterday in Parliament, 15 czerwca 2000, ISSN 0307-1235 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  139. ↑ Minister for Men (Hansard, 8 March 2004) [online], api.parliament.uk [dostęp 2020-03-12].
  140. ↑ Christian Haywood, Máirtín Mac an Ghaill, Men and masculinities: theory, research, and social practice, Open University, 2003, ISBN 978-0-335-20892-0 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  141. ↑ a b Dorothy E. Chunn, Susan Boyd, Hester Lessard, Reaction and Resistance: Feminism, Law, and Social Change, UBC Press, 1 listopada 2011, ISBN 978-0-7748-4036-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  142. ↑ a b Mairtin Mac an Ghaill, Men and masculinities. Theory, research, and social practice, Buckingham [England]: Open University Press, 2003, ISBN 978-0-335-22574-3, OCLC 244005723 [dostęp 2020-03-12].
  143. ↑ Kate Zernike, Boston Globe, FEMINISM HAS CREATED PROGRESS, BUT MAN, OH, MAN, LOOK WHAT ELSE [online], chicagotribune.com [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  144. ↑ David. Benatar, The second sexism. Discrimination against men and boys, Malden, MA: Wiley-Blackwell, 2012, ISBN 978-1-118-19230-6, OCLC 780444609 [dostęp 2020-03-12].
  145. ↑ Caira M. Woods i inni, Women’s Health: 30 Years of Progress in the U.S. Department of Health and Human Services, „Public Health Reports”, 130 (2), 2015, s. 123–127, DOI: 10.1177/003335491513000204, ISSN 0033-3549, PMID: 25729100, PMCID: PMC4315852 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  146. ↑ Jesse A Berlin, Susan S Ellenberg, Inclusion of women in clinical trials, „BMC Medicine”, 7 (1), 2009, s. 56, DOI: 10.1186/1741-7015-7-56, ISSN 1741-7015, PMID: 19818115, PMCID: PMC2763864 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  147. ↑ V. Simon, Wanted: Women in Clinical Trials, „Science”, 308 (5728), 2005, s. 1517–1517, DOI: 10.1126/science.1115616, ISSN 0036-8075 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  148. ↑ Pascale Allotey, Caitlin Allotey-Reidpath, Daniel D. Reidpath, Gender bias in clinical case reports: A cross-sectional study of the “big five” medical journals, Dermot Cox (red.), „PLOS One”, 12 (5), 2017, e0177386, DOI: 10.1371/journal.pone.0177386, ISSN 1932-6203, PMID: 28493948, PMCID: PMC5426670 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  149. ↑ Institute of Medicine, Board on Population Health and Public Health Practice, Committee on Women’s Health Research, Women’s Health Research: Progress, Pitfalls, and Promise, National Academies Press, 27 października 2010, ISBN 978-0-309-16337-8 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  150. ↑ The Myth of Male Power: Why Men are The Disposable Sex, Warren Farrell, 1993. ISBN 978-0425181447.
  151. ↑ Glen Poole, Homelessness is a gendered issue, and it mostly impacts men, 6 sierpnia 2015, ISSN 0307-1235 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  152. ↑ Brett J. Feldman i inni, Prevalence of Homelessness by Gender in an Emergency Department Population in Pennsylvania, „The Journal of the American Osteopathic Association”, 118 (2), 2018, s. 85, DOI: 10.7556/jaoa.2018.023, ISSN 0098-6151 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  153. ↑ Rhys H. Williams, Promise Keepers and the New Masculinity: Private Lives and Public Morality, Lexington Books, 2001, ISBN 978-0-7391-0231-2 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  154. ↑ Dorothy E. Chunn, Susan Boyd, Hester Lessard, Reaction and Resistance: Feminism, Law, and Social Change, UBC Press, 1 listopada 2011, ISBN 978-0-7748-4036-1 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  155. ↑ Boyd i inni, Redeeming men. Religion and masculinities, wyd. 1st ed, Louisville, Ky.: Westminster John Knox Press, 1996, ISBN 0-664-25544-2, OCLC 34690675 [dostęp 2020-03-12].
  156. ↑ a b Martin Binkin, Who Will Fight the Next War?: The Changing Face of the American Military, Brookings Institution Press, 1 grudnia 2010, ISBN 978-0-8157-1949-6 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  157. ↑ Rostker v. Goldberg [online], LII / Legal Information Institute [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  158. ↑ Katie Hicks, Like it or not, gender equality may soon come to the US military draft [online], Vox, 15 czerwca 2016 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  159. ↑ Leigh Dayton, Fathers 'disrupt debate on DNA’ [online], The Australian, 26 maja 2013 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-26].
  160. ↑ The myth behind paternity fraud [online], The Sydney Morning Herald, 30 czerwca 2005 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  161. ↑ Paternity tests on the increase [online], NewsComAu, 1 grudnia 2012 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  162. ↑ Barbara Brotman, SEX CONTRACT SHARES INTIMATE KNOWLEDGE [online], chicagotribune.com [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  163. ↑ Professor Department of Sociology Michael S. Kimmel, Amy B. Aronson, Men and Masculinities: A-J, ABC-CLIO, 2004, ISBN 978-1-57607-774-0 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  164. ↑ FOXNews.com – Privacy Rights Eroding Down Slippery Slope [online], Fox News, 23 maja 2007 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2007-05-23].
  165. ↑ Rape case protection bid rejected [online], 7 stycznia 2004 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  166. ↑ Men’s rights activist: Feminists have used rape ‘as a scam’ [online], america.aljazeera.com [dostęp 2020-03-12].
  167. ↑ False Reports: Moving Beyond the Issue to Successfully Investigate and Prosecute Non-Stranger Sexual Assault [online], ndaa.org, 23 lipca 2017 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-23].
  168. ↑ FBI, Crime Index Offenses Reported [online], 1996.
  169. ↑ Lovett i inni, A gap or a chasm?: Attrition in reported rape cases, London: Home Office Research, Development and Statistics Directorate, 2005, ISBN 1-84473-555-9, OCLC 58459202 [dostęp 2020-03-12].
  170. ↑ False Accusations of Rape [online], ncfm.org [dostęp 2020-03-12].
  171. ↑ FOXNews.com – False Rape Accusations May Be More Common Than Thought [online], Fox News, 16 czerwca 2006 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2006-06-16].
  172. ↑ Kirsty. Welsh, Violence, gender and justice, Los Angeles: SAGE, 2009, ISBN 1-4129-2337-9, OCLC 646573804 [dostęp 2020-03-12].
  173. ↑ Why men’s rights activists are against inclusion of marital rape [online], Firstpost [dostęp 2020-03-12].
  174. ↑ Lynne. Segal, Straight sex. Rethinking the politics of pleasure, Berkeley: University of California Press, 1994, ISBN 0-520-20000-4, OCLC 30474939 [dostęp 2020-03-12].
  175. ↑ Cathy Young (1 sierpnia 1994). „Complexities cloud marital rape case; William Hetherington has spent nine years in a Michigan prison, but proclaims his innocence – controversial case that pits one person’s word against another in accusations of spousal rape”. Insight on the News. Much of his support has come from men’s rights organizations and conservative Christian groups, which tend to argue that a crime such as marital rape should not be on the books because consent to sex is part of the marriage covenant..
  176. ↑ Women confident law will end culture of abuse [online], South China Morning Post [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  177. ↑ Lise Gotell, Emily Dutton, Sexual Violence in the ‘Manosphere’: Antifeminist Men’s Rights Discourses on Rape, „International Journal for Crime, Justice and Social Democracy”, 5 (2), 2016, s. 65, DOI: 10.5204/ijcjsd.v5i2.310, ISSN 2202-8005 [dostęp 2020-03-12].
  178. ↑ Roe for men? [online], salon.com, 15 sierpnia 2006 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2006-08-15].
  179. ↑ UNITED STATES COURT OF APPEALS, Dubay v. Wells, et al [online], 2007.
  180. ↑ Michael Flood i inni, International Encyclopedia of Men and Masculinities, Taylor & Francis, 30 czerwca 2007, s. 430–433, ISBN 978-0-203-41306-7 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  181. ↑ Teen Suicide [online], Troubled Teen Help, 14 listopada 2013 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  182. ↑ CAUT Statement on December 6 [online], Canadian Association of University Teachers, 18 maja 2015 [dostęp 2020-03-12] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-18].
  183. ↑ Leader’s Suicide Brings Attention to Men’s Rights Movement [online], Southern Poverty Law Center [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  184. ↑ Male Supremacy [online], Southern Poverty Law Center [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  185. ↑ Sharmila Lodhia, “Stop Importing Weapons of Family Destruction!”: Cyberdiscourses, Patriarchal Anxieties, and the Men’s Backlash Movement in India, „Violence Against Women”, 20 (8), 2014, s. 905–936, DOI: 10.1177/1077801214546906, ISSN 1077-8012 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
  186. ↑ Domestic violence expert Lundy Bancroft: Men’s Rights philosophies make angry and controlling men even worse. [online], We Hunted The Mammoth, 6 maja 2014 [dostęp 2020-03-12] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruch_praw_mężczyzn&oldid=71122227”