Rudosterka zielonolica

Rudosterka zielonolica[3] (Pyrrhura molinae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w centralnej części Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem. Dość pospolity w hodowlach[4].

Rudosterka zielonolica
Pyrrhura molinae[1]
(Massena & Souancé, 1854)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugowate

Podrodzina

papugi neotropikalne

Plemię

Arini

Rodzaj

Pyrrhura

Gatunek

rudosterka zielonolica

Synonimy
  • Conurus molinæ Massena & Souancé, 1854
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Taksonomia edytuj

Po raz pierwszy gatunek opisali Massena i Souancé w 1854 na łamach Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée na podstawie holotypu z Boliwii. Autorzy nadali nowemu gatunkowi nazwę Conurus molinæ[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza rudosterkę zielonolicą w rodzaju Pyrrhura[6]. Dawniej niektórzy autorzy uznawali rudosterki: zielonolicą i kasztanowobrzuchą (P. frontalis) za jeden gatunek[7], badania genetyczne tego nie potwierdziły[8]. Odnotowano mieszańce rudosterek zielonolicych i czarnogłowych (P. rupicola) w południowym Peru; w niektórych przypadkach nie da się ani na podstawie morfologii, ani mtDNA ustalić, czy dany ptak jest hybrydą, czy nie[9]. Podgatunek P. m. hypoxantha był kiedyś uznawany za P. m. sordida, którego przedstawiciele występowali w dwóch odmianach barwnych[7][10].

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:

  • P. m. flavoptera Maijer, Herzog, Kessler, Friggens & Fjeldså, 1998 – zachodnio-centralna Boliwia (wyżyny południowo-wschodniego La Paz i północno-zachodniego Cochabamba)[7]
  • P. m. molinae (Massena & Souancé, 1854) – wyżyny Boliwii od La Paz po Chuquisaca[7]
  • P. m. phoenicura (Schlegel, 1864) – północno-wschodnia Boliwia (północno-wschodnie Santa Cruz) i zachodnia Brazylia (południowo-zachodnie Mato Grosso)[7]
  • P. m. hypoxantha (Salvadori, 1899) – skrajnie wschodnia Boliwia (wschodnie Santa Cruz), południowo-zachodnia Brazylia (zachodnie Mato Grosso do Sul), północny Paragwaj[7]
  • P. m. restricta Todd, 1947 – nizinna wschodnio-centralna Boliwia (centralne Santa Cruz)[7]
  • P. m. australis Todd, 1915 – wyżyny południowej Boliwii (Tarija) po północno-zachodnią Argentynę (na południe po prowincję Tucumán)[7]

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi około 26 cm, masa ciała 62–81 g[7]. Opis dotyczy podgatunku nominatywnego. Ciemię po kark brązowe z zielonym nalotem. Policzki jaskrawozielone. Z tyłu szyi występują pojedyncze niebieskie pióra, sporadycznie mogą utworzyć niebieską półobrożę. Pierś jasnobrązowa, pokryta jasnoszarymi pasami, żółciejącymi ku środkowi piersi. Sterówki czerwonobrązowe, obrączka oczna biała[10], tęczówka brązowa. Na brzuchu występuje czerwona lub brązowa plama, której brak u ptaków młodocianych[4]. U przedstawicieli P. m. phoenicura nasada ogona jest zielona[10][4]. Reprezentantów P. m. restricta wyróżnia brązowoszara pierś z białymi paskami, policzki z niebieskim nalotem i niebieska półobroża oraz domieszka barwy niebieskiej na bokach ciała i pokrywach podogonowych. U ptaków podgatunku P. m. flavoptera zgięcie i część krawędzi skrzydła są czerwonopomarańczowe, a skrzydełko składa się z wymieszanych niebieskich i żółtych piór[10]. Rudosterki zielonolice podgatunku P. m. australis wyróżniają się większą barwną plamą na brzuchu, większą ilością żółci na piersi i mniejszym dziobem[4].

Ekologia i zachowanie edytuj

Niewiele wiadomo o życiu tych papug na wolności[4]. Środowiskiem życia rudosterek zielonolicych są nizinne lasy z drzewami zrzucającymi liście, lasy wtórne, lasy galeriowe w Pantanalu i wilgotne lasy subtropikalne[7]. Odnotowywane były do wysokości 3000 m n.p.m.[10] Według autorów Handbook of the Birds of the World brak danych o pożywieniu[7]. Z 2007 pochodzą badania o odżywianiu się rudosterek zielonolicych w zachodniej Brazylii. Żywiły się nasionami, owocami, kwiatami i nektarem 16 gatunków drzew; w badanym lesie z wysokim odsetkiem drzew zrzucających liście 70% diety rudosterek zielonolicych stanowiły figi[11].

Lęgi edytuj

W Argentynie lęgi odnotowano w czerwcu. Gniazdo znajduje się w dziupli drzewa, w jednym przypadku mieściło się 5 m nad ziemią. Zniesienie liczy 3–6 jaj. W niewoli inkubacja trwa 22–24 dni[7]. W niewoli pisklęta opierzają się po 7 tygodniach życia[4].

Status edytuj

IUCN uznaje rudosterkę zielonolicą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku (stan w 2021). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[2][12].

Przypisy edytuj

  1. Pyrrhura molinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Pyrrhura molinae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-19].
  4. a b c d e f World Parrot Trust: Green-cheeked Conure (Pyrrhura molinae). Parrot Encyclopedia. [dostęp 2017-06-27].
  5. Massena & Souance. Description de quelques nouvelles espèces d'oiseaux de la famille des Psittacidés. „Revue et Magasin de Zoologie Pure et Appliquée”. ser. 2. wol. 6, s. 73, 1854. (fr.). 
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
  7. a b c d e f g h i j k l Collar, N. & Boesman, P.: Green-cheeked Parakeet (Pyrrhura molinae). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-06-27].
  8. Ribas i inni, Molecular systematics and patterns of diversification in Pyrrhura (Psittacidae), with special reference to the picta-leucotis complex, „The Auk”, 123 (3), 2006, s. 660–680, DOI10.1093/auk/123.3.660.
  9. Adam Dawid Urantowka, Tomasz Strzała, Krzysztof Aleksander Grabowski. The first complete mitochondrial genome of Pyrrhura sp. – question about conspecificity in the light of hybridization between Pyrrhura molinae and Pyrrhura rupicola species. „Mitochondrial DNA. Part A, DNA Mapping, Sequencing, and Analysis”. 27 (1), s. 471–473, 2016. DOI: 10.3109/19401736.2014.900672. PMID: 24660930. 
  10. a b c d e Joseph M. Forshaw: Parrots of the World. Princeton University Press, 2010, s. 216. ISBN 978-1-4008-3620-8.
  11. Ragusa-Netto, J.. Feeding ecology of the Green-cheeked parakeet (Pyrrhura molinae) in dry forests in western Brazil. „Brazilian Journal of Biology”. 67 (2), s. 243–249, 2007. 
  12. Green-cheeked Parakeet Pyrrhura molinae. BirdLife International. [dostęp 2022-01-27].

Linki zewnętrzne edytuj