Wikipedia

Russell Crowe

nowozelandzko-australijski aktor

Russell Ira Crowe[1] (ur. 7 kwietnia 1964 w Wellington) – nowozelandzko-australijski aktor, reżyser, muzyk i wokalista. Choć z urodzenia Nowozelandczyk, spędził 10 lat swojego dzieciństwa w Australii i wieku 21 lat na stałe się osiedlił; jednak Crowe twierdził, że dwukrotnie odmówiono mu obywatelstwa australijskiego[2]. Odtwórca roli rzymskiego generała Maximusa Decimusa Meridiusa w epickim filmie historycznym Gladiator (2000), za którą zdobył Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego wraz z dziesięcioma innymi nominacjami w tej samej kategorii.

Russell Crowe
Ilustracja
Russell Crowe (2013)
Imię i nazwisko

Russell Ira Crowe

Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1964
Wellington, Nowa Zelandia

Zawód

aktor, filmowiec, muzyk, wokalista

Współmałżonek

Danielle Spencer
(2003-2018; rozwód)

Lata aktywności

od 1985

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Russell Crowe (2009)

ŻyciorysEdytuj

Wczesne lataEdytuj

Urodził się w Wellington w Nowej Zelandii jako syn Jocelyn Yvonne (z domu Wemyss) i Johna Alexandra Crowe’a[3]. Jego rodzice pracowali na planie filmowym; ojciec był kurierem i kierownikiem hotelu, a matka zajmowała się cateringiem[3]. Jego dziadek ze strony matki, Stan Wemyss, był wybitnym operatorem[4]. Od czwartego roku życia wychował się w Sydney w Australii, gdzie uczęszczał do Vaucluse Public School i Sydney Boys High School[5]. W 1978 rodzina Crowe’a powróciła do Nowej Zelandii osiedlając się w Auckland, by następnie 21-letni Russell już samodzielnie ponownie przeniósł się do australijskiego Sydney w celu rozwoju swojej kariery aktorskiej.

Początki karieryEdytuj

Mając 8 lat pojawił się jako sierota w serialu Nine Network Spyforce (1972) z Jackiem Thompsonem. Jako 13-latek wystąpił gościnnie w operze mydlanej Młodzi lekarze (The Young Doctors). W wieku 18 lat pojawił się w filmie promocyjnym A Very Special Person... (1982), promującym kurs teologii/służby w Avondale College, dostawcy szkolnictwa wyższego Adwentystów Dnia Siódmego w Nowej Południowej Walii w Australii. W 1984 zarządzał klubem muzycznym w Auckland o nazwie „The Venue”.

Zaczął z powodzeniem występować na scenie w musicalach: Grease (1983)[6] w New Independent Theatre, The Rocky Horror Show (1986-1988)[6] jako dr Frank N. Furter i Bad Boy Johnny and the Prophets of Doom Daniela Abineriego (1989) w roli tytułowej[7]. Pojawił się jako Kenny Larkin w czterech odcinkach opery mydlanej Sąsiedzi (1987). Za rolę Johhny’ego w melodramacie Rywal (The Crossing, 1990) był nominowany do nagrody Australijskiego Instytutu Filmowego[8], którą został uhonorowany za postać Andy’ego w melodramacie Dowód (Proof, 1991) u boku Huga Weavinga. Uznanie przyniosła mu rola neonazisty Hando, charyzmatycznego przywódcy skinheadów z Melbourne w kontrowersyjnym dramacie kryminalnym Geoffreya Wrighta Romper Stomper (1992)[9], za którą odebrał nagrodę Australian Film Institute, nagrodę koła krytyków filmowych Australii i nagrodę na festiwalu filmowym w Seattle. Zyskał międzynarodowy rozgłos dzięki roli homoseksualnego Jeffa Mitchella w komediodramacie Tacy jak my (The Sum of Us, 1994) u boku Jacka Thompsona.

Kariera w Stanach ZjednoczonychEdytuj

Jego pierwszym filmem hollywoodzkim był western Sama Raimi Szybcy i martwi (The Quick and the Dead, 1995) z Sharon Stone i Gene Hackmanem. Drzwi do kariery otworzyła mu rola złowrogiego cyborga Sid 6.7 w dreszczowcu fantastycznonaukowym Zabójcza perfekcja (Virtuosity, 1995) z Denzelem Washingtonem. Sukces ugruntowała mu rola policjanta Wendella „Buda” White’a w dramacie kryminalnym Curtisa Hansona Tajemnice Los Angeles (L.A. Confidential, 1997) z Kim Basinger. Jako doktor Jeffrey Wigand, naukowiec ujawniający oszustwa koncernu tytoniowego w dreszczowcu Michaela Manna Informator (The Insider, 1999) opartym na faktach był nominowany do Oscara.

W 2001 Amerykańska Akademia Filmowa uhonorowała go statuetką dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za kreację rzymskiego generała Maximusa Decimusa Meridiusa, który zostaje tytułowym gladiatorem w epickim filmie historycznym Ridleya Scotta Gladiator (2000). Jako cierpiący na schizofrenię matematyk noblista John Forbes Nash Jr. w dramacie biograficznym Rona Howarda Piękny umysł (A Beautiful Mind, 2001) zdobył Złoty Glob, nagrodę Stowarzyszenia Zagranicznych Dziennikarzy w Hollywood, Stowarzyszenia Krytyków Filmowych, Związku Aktorów Filmowych i nagrodę BAFTA oraz trzecią z kolei nominację do Oskara. Kandydował do kilku ról, w tym jako James „Logan” Howlett / Wolverine w X-Menie (2000), Aragorn we Władcy Pierścieni: Drużynie Pierścienia (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring, 2001), sierżant Norm „Hoot” Hooten w Helikopterze w ogniu (Black Hawk Down, 2001) i lew Aslan w Opowieściach z Narnii: Lwie, Czarownicy i starej szafie (The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe, 2005)[6]. Był wymarzonym wyborem reżysera Olivera Stone’a do tytułowej roli w Aleksandrze (2004)[6], ale odrzucił propozycję z powodu konfliktów w harmonogramie. Ridley Scott zaangażował go do roli Robina Longstride’a w amerykańsko-brytyjskim kostiumowym dramacie przygodowym Robin Hood (2010), za którą był nominowany do Teen Choice Awards 2010 w kategorii najlepszy aktor w filmie akcji. W musicalu Toma Hoopera Les Misérables (Les Misérables, 2012) jako inspektor Javert wykonał kilka piosenek, w tym „Look Down”, „The Runaway Cart”, „Fantine’s Arrest”, „The Confrontation”, „Stars”, „Javert’s Intervention” i „Javert’s Suicide”. W filmie Darrena Aronofsky’ego Noe: Wybrany przez Boga (Noah: Chosen by God, 2014) wcielił się w biblijną postać Noego.

Był na okładkach magazynów takich jak „People”, „Time”, „Interview”, „Vanity Fair”, „GQ”, „Entertainment Weekly”, „Film”, „Caras”, „Viva!”, „Paréntesis” i „The Hollywood Reporter”[10].

Działalność muzycznaEdytuj

Od wczesnych lat interesował się muzyką. Na początku lat 80., pod kierunkiem swojego dobrego przyjaciela Toma Sharplina, Crowe rozpoczął karierę jako muzyk, występując pod pseudonimem Russ Le Roq. Wydał kilka nowozelandzkich singli, w tym „I Just Wanna Be Like Marlon Brando”, „Pier 13” i „Shattered Glass”[11], z których żaden nie znalazł się na listach przebojów. Przez dłuższy czas nie chciał rozwijać kariery aktorskiej marząc o byciu muzykiem. W 1992 wspólnie z Billym-Deanem Cochranem, z którym grał razem muzykę odkąd byli nastolatkami w Nowej Zelandii (w tym w zespole o nazwie Roman Antix), założył zespół australijski TOFOG, właściwie 30 Odd Foot Of Grunts[12], gdzie został gitarzystą i wokalistą. Crowe i jego zespół 30 Odd Foot Of Grunts wystąpili w talk show The Tonight Show with Jay Leno (1992), prowadzonym przez Jaya Leno. Grupa wydała trzy albumy: Gaslight (1998), Bastard Life or Clarity (2001) i Other Ways of Speaking (2003)[13]. Wraz ze swoim zespołem 30 Odd Foot of Grunts napisał piosenkę o Jodie Foster zatytułowaną „Other Ways of Speaking” (2003). Jego zespół 30 Odd Foot of Grunts wykonywał cover piosenki kanadyjskiego zespołu Great Big Sea. Podczas kręcenia dramatu biograficznego Człowiek ringu (Cinderella Man, 2005) w Toronto Crowe spotkał Alana Doyle’a, wokalistę Great Big Sea. Oboje skomponowali razem kilka piosenek, pracując w Toronto i Australii, a Doyle został producentem solowego debiutanckiego albumu Crowe’a My Hand, My Heart (2005)[14].

Życie prywatneEdytuj

Od listopada 1999 do stycznia 2001 romansował z Meg Ryan, którą poznał na planie filmu Dowód życia (Proof of Life)[15]. 7 kwietnia 2003 ożenił się z Danielą Spencer, z którą ma dwóch synów, Charlesa (ur. 2003) i Tennysona (ur. 2006)[16]. 10 kwietnia 2018 rozwiedli się[15]. Od grudnia 2012 do lutego 2013 spotykał się z Ditą von Teese[15].

FilmografiaEdytuj

NagrodyEdytuj

  • 1990:
    • Nagroda AFI – nominacja w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: The Crossing
  • 1991:
    • Nagroda AFI – wygrana w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy za: Dowód
  • 1992:
    • Nagroda AFI – wygrana w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Romper Stomper
    • FCCA Award – wygrana w kategorii najlepsza rola męska za: Romper Stomper
    • Golden Space Needle Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Romper Stomper
  • 1993:
    • Golden Space Needle Award (Seattle International Film Festival) jako najlepszy aktor za: Tajemnice Alana
  • 1998:
    • Nagroda Gildi Aktorów Amerykańskich – nominacja za: Tajemnice Los Angeles
    • Golden Satellite Award – nominacja za: Tajemnice Los Angeles
    • Chlotrudis Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Tajemnice Los Angeles
  • 1999:
    • ALFS Award – wygrana w kategorii Aktor Roku za: Informator
    • LAFCA Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • NBR Award (National Board of Review, USA) – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Informator
  • 2000:
    • Oscar – nominacja w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Informator
    • BAFTA – nominacja w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Informator
    • CFCA Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • Golden Apple – Gwiazda roku
    • Złoty Glob – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Informator
    • Actor of the Year – przyznana przez Hollywood Film Festival
    • Sierra Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • NSFC Award (National Society of Film Critics Awards, USA) – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • OFCS Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • SDFCS Award (San Diego Film Critics Society Awards) – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • SFFCC Award (Santa Fe Film Critics Circle Awards) – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Informator
    • Golden Satellite Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Informator
    • Nagroda Gildi Aktorów Amerykańskich- nominacja za główną rolę męską
  • 2001:
    • Oscar – wygrana w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Gladiator
    • Saturn – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • Global Achievement Award przyznana przez Australian Film Institute
    • BAFTA – nominacja w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Gladiator
    • Blockbuster Entertainment Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor filmu akcji za: Gladiator oraz nominacja za rolę w Dowód życia
    • BFCA Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • DFWFCA Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • Empire Award – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • Złoty Glob – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Gladiator
    • ALFS Award (London Critics Circle Film Awards) – wygrana w kategorii aktor roku za: Gladiator
    • MTV Movie Award – nominacja w kategorii najlepsza rola męska i najlepsza scena walki za: Gladiator
    • OFCS Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Gladiator
    • Golden Satellite Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Gladiator
    • Nagroda Gildi Aktorów Amerykańskich – nominacja za: Gladiator
    • ShoWest Award – Male Star of the Year
  • 2002:
    • Nagroda AFI – nominacja za najlepszą rolę męska w: Piękny umysł 2001
    • Oscar – nominacja za najlepszą rolę męską w: Piękny umysł
    • BAFTA – wygrana w kategorii najlepsza rola męska w: Piękny umysł
    • BFCA Award (Broadcast Film Critics Association Awards)- wygrana w kategorii najlepsza rola męską w: Piękny umysł
    • CFCA Award (Chicago Film Critics Association Awards) – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Piękny umysł
    • DFWFCA Award (Dallas-Fort Worth Film Critics Association Awards) – wygrana w kategorii najlepszy aktor za: Piękny umysł
    • Złoty Glob – wygrana w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Piękny umysł
    • MTV Movie Award – nominacja za: Piękny umysł
    • OFCS Award (Online Film Critics Society Awards) – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Piękny umysł
    • PFCS Award (Phoenix Film Critics Society Awards) – wygrana w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Piękny umysł
    • Golden Satellite Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy za: Piękny umysł
    • Nagroda Stowarzyszenia Aktorów Filmowych – nominacja za: Piękny umysł
  • 2004:
    • BFCA Award – nominacja za najlepszą rolę męską za: Pan i władca: Na krańcu świata
    • Złoty Glob – nominacja dla najlepszego aktora dramatycznego za: Pan i władca: Na krańcu świata
    • 2005:
    • International Award – Najlepszy Aktor za: Człowiek ringu 2005
  • 2006:
    • BFCA Award – nominacja w kategorii najlepszy aktor za: Człowiek ringu
    • Złoty Glob – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Człowiek ringu
    • Nagroda Gidli Aktorów Amerykańskich – nominacja w kategorii najlepszy aktor dramatyczny za: Człowiek ringu

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Russell Crowe. Listal. [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
  2. ↑ Monica Tan: Russell Crowe claims twice denied Australian citizenship: 'It's so, so unreasonable'. „The Guardian”, 25 marca 2015. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  3. ↑ a b Russell Crowe Biography (1964-). Film Reference. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  4. ↑ Russell Crowe What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs, 14 września 2009. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  5. ↑ Russell Crowe Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  6. ↑ a b c d Russell Crowe Trivia. FamousFix. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  7. ↑ Sara Nathan: Before he became famous: Fresh-faced Russell Crowe as a thin twenty-something on stage for the first time. „Daily Mail”, 19 lutego 2010. [dostęp 2021-06-25]. (ang.).
  8. ↑ Russell Crowe Awards. FamousFix. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  9. ↑ Sandra Brennan: Russell Crowe Biography. AllMovie. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  10. ↑ Russell Crowe Magazines. FamousFix. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  11. ↑ Russell Crowe Credits. AllMusic. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  12. ↑ Andy Kellman: Artist Biography: 30 Odd Foot of Grunts. AllMusic. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  13. ↑ 30 Odd Foot Of Grunts w bazie Discogs.com (ang.)
  14. ↑ Russell Crowe Discography. AllMusic. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  15. ↑ a b c Russell Crowe Relationships. FamousFix. [dostęp 2018-07-14]. (ang.).
  16. ↑ Russell Crowe. Filmweb. [dostęp 2018-07-14]. (pol.).
  17. ↑ Mia Galuppo: Russell Crowe Joins Aaron Taylor-Johnson in Sony Marvel Movie ‘Kraven the Hunter’ (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2022-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-25)]. (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Russell_Crowe&oldid=70455665”