Ryś
Ryś[9] (Lynx) – rodzaj ssaka drapieżnego z podrodziny kotów (Felinae) w rodzinie kotowatych (Felidae). Dawniej zwany ostrowidzem.
| ||
| Lynx[1] | ||
| Kerr, 1792[2] | ||
 Przedstawiciel rodzaju – ryś rudy (Lynx rufus) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | drapieżne | |
| Rodzina | kotowate | |
| Podrodzina | koty | |
| Rodzaj | ryś | |
| Typ nomenklatoryczny | ||
|
Felis lynx Linnaeus, 1758 | ||
| Synonimy | ||
| Gatunki | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
WystępowanieEdytuj
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Ameryce Północnej[10].
CharakterystykaEdytuj
Długość ciała 65–110 cm, długość ogona 5–23 cm; masa ciała 5–30 kg[11]. Są to zwierzęta średniej wielkości, o uszach zaokrąglonych, zakończonych pędzelkami ciemnych, najczęściej czarnych włosów. Ciało rysia jest zakończone krótkim ogonem.
SystematykaEdytuj
EtymologiaEdytuj
Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa λυνξ lynx, λυνκος lynkos – „ryś”[12].
Podział systematycznyEdytuj
Do rodzaju należą następujące gatunki[9][10]:
- Lynx canadensis – ryś kanadyjski
- Lynx lynx – ryś euroazjatycki
- Lynx pardinus – ryś iberyjski
- Lynx rufus – ryś rudy
Rodzaj Lynx prawdopodobnie dzieli swój klad z rodzajami Puma, Prionailurus i Felis. Lynx pierwszy oddzielił się od głównej linii rozwojowej[13].
UwagiEdytuj
- ↑ Greckie Λυγκεύς Lynkeús, Λυγκέας Lynkéas – w mitologii greckiej jeden z Argonautów słynący z bystrego wzroku.
- ↑ a b Inny wariant pisowni nazwy Lynx.
- ↑ Zdrobnienie łacińskiego pardus – „lampart, pantera”.
- ↑ Łacińskie określenie odnoszące się do jelenia; lupus cemarius – termin używany przez Pliniusza na określenie rysia.
- ↑ Greckie ευ eu – „typowy”; rodzaj Cervaria J. E. Gray, 1867.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Lynx, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ R. Kerr: Class I. Mammalia. W: C. Linneaus: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Edynburg: Printed for A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 155. (ang.)
- ↑ J.E. Gray. „London Medical Repository”. 15, s. 302, 1821 (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 339, 1825 (ang.).
- ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt : Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 57. (niem.)
- ↑ W. Jardine: The naturalist's library. Cz. 16. Edynburg: W. H. Lizars, 1834, s. 274. (ang.)
- ↑ J.E. Gray. Notes on the Skulls of the Cats (Felidæ). „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 276, 1867 (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Some new Generic names of Mammals. „Science”. New Series. 17, s. 873, 1903 (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 136-137. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lynx. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2015-06-28]
- ↑ M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 149–151. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 390, seria: North American Fauna. (ang.)
- ↑ Johnson, W.E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W.J., Antunes, A., Teeling, E. & O'Brien, S.J.. The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment. „Science”. 311, s. 73–77, 2006. DOI: 10.1126/science.1122277 (ang.).
BibliografiaEdytuj
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.