Rybokarty
Rybokarty – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Gryfice.
| wieś | |
 Pałac | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2004) |
158 |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
72-307[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGY |
| SIMC |
0775971 |
Położenie na mapie gminy Gryfice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfickiego  | |
 53°54′43″N 15°04′57″E/53,911944 15,082500[1]
| |
We wsi znajduje się remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, a także świetlica wiejska. W Rybokartach znajduje się sieć wodociągowa podłączona do ujęcia wody w Wołczynie. Dzieci z miejscowości są dowożone do Szkoły Podstawowej Nr 4 w Gryficach i Gimnazjum Nr 2 w Gryficach.
Znajduje się tu siedziba leśnictwa[3].
Rybokarty od północy otaczają pagórki dochodzące do wysokości 56 m n.p.m., a od południa rozległe lasy[4].
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0775988 | Lubków | przysiółek |
Rys historyczny edytuj
W 1380 roku w statutach kapituły kamieńskiej pojawia się po raz pierwszy nazwa wsi Rybokarty. W 1447 roku miejscowość zostaje wymieniona jako Ribbekard. Z kolei w dokumencie z 1505 r. wieś określono jako Rybbekarth. Stanowiła lenno rycerza von Kretlow. Później właścicielem miejscowości został Henryk Bork, zwany też Czarnym Rycerzem. W 1606 roku kompleks gospodarski był już w posiadaniu Petera von Wohlde. Mapa Lubinusa z 1618 r. wymienia Ribcartz. Natomiast w dokumencie z 1628 roku wskazana jest inna nazwa wsi – Ribbekardt. Następnym właścicielem Rybokart był Christoph von Mildenitz. Z kolei po 22 latach w posiadanie Rybokart wszedł Hans von Hennig, który zmarł w 1669 r. Wówczas wieś przejął jego dalszy krewny – Georg von Edling. W 1765 roku, po śmierci ostatniego członka rodu von Edling, gospodarzem Rybokart został tajny radca Karol Adrian von Arnstadt. W 1780 roku nazwa wsi brzmiała Ribberkart. W 1791 r. wieś kupił za kwotę 2 tys. talarów generał major von Lettow. Członkowie rodu von Lettow uczynili pałac w Rybokartach jedną z najokazalszych siedzib. Potem właściciele pałacu i wsi zmieniali się często. W 1901 roku Rybokarty były własnością dr Fritza Röchlinga, który między innymi leczył tutaj klimatem osoby z zaburzeniami psychicznymi (depresjami). Od 1929 roku do 1945 roku właścicielem Rybokart był adwokat dr prawa Müller z Gdańska.
Po wojnie wieś nosiła nazwę przejściową Piaseczno. W latach 1946–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.
Kościół edytuj
We wsi znajduje się zabytkowy kościół pw. św. Józefa Robotnika, pochodzący z XV w. Jednonawowa na rzucie prostokąta budowla została wybudowana z kamienia polnego i cegły. W 1690 r. do elewacji zachodniej dobudowano wieżę o konstrukcji ryglowej, którą następnie smukłym hełmem. Kościół ma dość bogato wyposażone barokowe wnętrze. Znajduje się tutaj barokowy ołtarz z 1700 r. W nim umieszczone są trzy obrazy przedstawiające „Ostatnią Wieczerzę”, „Ukrzyżowanie” i „Złożenie do grobu”. Niektóre źródła wspominają dodatkowo o istnieniu niegdyś chrzcielnicy z 1707 r.[7] w kościele. Na uwagę zasługuje także ambona o formach barokowych wykonana w roku 1664. W kościele umiejscowione są także trzy interesujące epitafia o wysokim kunszcie artystycznym przedstawiające dawnych właścicieli pałacu. Wczesnobarokowe epitafium Wilhelma von Mildenitza (1597–1669) skarbnika kapituły kamieńskiej oraz radcy elektora brandenburskiego, barokowe epitafium Berharda Friedricha Von Edling (1666–1709) poległego w bitwie pod Mons oraz Bogislava Wilhelma von Edling (1662–1739). Kościół poświęcono ponownie 1 grudnia 1945 r.
W świątyni ulokowane są zabytkowe sześciogłosowe organy wybudowane przez szczecińskiego organmistrza Barnima Grüneberga w 1927 r. jako opus 731. Instrument o trakturze pneumatycznej posiada jeden manuał oraz klawiaturę nożną. Stół gry jest wbudowany w cokół szafy organowej z lewej jej strony. W szafie znajdują się oryginalne piszczałki należące do sekcji Gedackt 8', a na każdej jest podpis Grüneberga. W latach 80. przeprowadzono generalny remont, podczas którego zamontowano dmuchawę elektryczną, którą ze względu na ograniczoną ilość miejsca w instrumencie usytuowano ponad chórem. Drewniane piszczałki głosu pedałowego Subbas 16' są gierowane. Przy stole gry znajduje się mechanizm wbudowanego dzwonka dla kalikanta[8].
Historia pałacu edytuj
 |
Zasugerowano, aby ta sekcja została przeniesiona do artykułu Pałac w Rybokartach. |
We wsi znajduje się zabytkowy pałac położony nad jeziorem. Wraz z wystrojem stanowi typowy przykład stylowych przemian dworskiej rezydencji z 2. połowy XVIII w. Rozbudowany w ciągu XIX i XX wieku w stylu angielskiego neogotyku. Wystrój wnętrz pochodzi z około 1903 roku, kiedy to miała miejsce druga faza przebudowy pałacu. Wówczas przedłużono korpus pałacu w kierunku południowym o jedną oś. Po kilku latach od strony północnej wzdłuż osi podłużnej pałacu dodano całe skrzydło. Bryła pałacu wzbogacona jest dwiema wieżami, jedna z nich (czworoboczna z arkadowym podjazdem) dostawiona do elewacji północnej. Pałac otoczony jest od strony północno-wschodniej i południowo-zachodniej parkiem krajobrazowym. W parku rosną cenne stare drzewa: jodła kaukaska (obwód 295 cm), modrzew europejski (obwód 350 cm), świerk syberyjski (w parku jest wielką rzadkością), a także pomnikowe dęby i buki oraz bluszcz, czy też bukszpan. Po 1945 roku rozkradziono wyposażenie pałacowe wnętrz, zniknęły ozdobne obicia, gzymsy, witraże, kafelki, kamienne płyty oraz inne elementy wykończenia. Przez pewien czas – do 1974 roku – w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. Pałac w Rybokartach 10 maja 1974 roku został wpisany do rejestru zabytków ówczesnego województwa szczecińskiego pod nr 758. Mimo to kolejne lata przyniosły dalsze rozkradanie wyposażenia, co doprowadziło obiekt do zupełnej ruiny[9]. Dopiero w 1991 roku pałac trafił w prywatne ręce. Pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie obecny właściciel przeprowadził konserwację i remont kapitalny budowli. Pałac posiadał w największej rozbudowie łączną kubaturę 7 tys. m². Obecnie pałac przystosowywany jest na hotel, który gości zarówno klientów indywidualnych, jak i zorganizowane wyjazdy wakacyjne – kolonie tematyczne dla dzieci i młodzieży[10]. W dalszych planach jest prowadzenie w nim odnowy biologicznej i kawiarni w starym stylu[10].
Samorząd mieszkańców edytuj
Gmina Gryfice utworzyła jednostkę pomocniczą – „Sołectwo Rybokarty”, które obejmuje miejscowości: Rybokarty i Lubków. Organem uchwałodawczym sołectwa jest zebranie wiejskie, na którym mieszkańcy wybierają sołtysa. Działalność sołtysa wspomaga radę sołecką, która liczy od 3 do 7 osób – w zależności jak ustali wyborcze zebranie wiejskie[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 119019
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1127 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Kontakty. [w:] Nadleśnictwo Gryfice [on-line]. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie. [dostęp 2010-10-13].
- ↑ Władysław Nowotniak: Gryfice i okolica - Wycieczki po mieście i okolicy. Warszawa: Wydawnictwo "Sport i Turystyka", 1962, s. 33.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Tadeusz Białecki (red.), Gryfice. Dzieje miasta. Marek Dworaczyk, Rafał Simiński, Radosław Gaziński, 2013, ISBN 978-83-89341-91-4.
- ↑ Rybokarty ( Kościół św. Józefa Robotnika) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2019-02-19].
- ↑ Piotr Skurzyński "Pomorze" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2007 s. 63 ISBN 978-83-7495-133-3
- ↑ a b Kolonie tematyczne w Pałacu "Ptaszynka" w Rybokartach.
- ↑ Uchwała Nr XXIX/288/2005 Rady Miejskiej w Gryficach z dnia 30 sierpnia 2005 r. ws. statutów sołectw gminy Gryfice (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2005 r. Nr 79, poz. 1666)
Bibliografia edytuj
- Urząd Miejski w Gryficach, Plan Rozwoju Miejscowości Rybokarty, 28 czerwca 2005 r.
- Anna Walkiewicz, Rybokarty, s. 22–25, książka z serii „Zamki i ogrody w województwie zachodniopomorskim”.