Ryszard Terlecki
Ryszard Iwon Terlecki (ur. 2 września 1949 w Krakowie) – polski historyk, nauczyciel akademicki, dziennikarz i polityk, profesor nauk humanistycznych. Poseł na Sejm VI, VII, VIII, IX i X kadencji, w latach 2015–2023 przewodniczący Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości, wicemarszałek Sejmu VIII i IX kadencji.
Ryszard Terlecki (2022) | |
Data i miejsce urodzenia |
2 września 1949 |
---|---|
Wicemarszałek Sejmu VIII i IX kadencji | |
Okres |
od 12 listopada 2015 |
Przynależność polityczna | |
Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości | |
Okres |
od 12 listopada 2015 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujWykształcenie i praca zawodowa
edytujAbsolwent VIII Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie[1]. W 1976 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1980 uzyskał stopień doktora, w 1992 stopień doktora habilitowanego, a w 2002 otrzymał tytuł naukowy profesora. W ramach pracy zawodowej doszedł do stanowiska profesora zwyczajnego w Instytucie Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk. Był prorektorem Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum. W 2003 został także wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu[2]. Autor książek, m.in.: Oświata i popularyzacja nauki w Galicji w okresie autonomii, Dyktatura zdrady. Polska w 1947 roku, Profesorowie UJ w aktach UB i SB.
Był publicystą, redaktorem i współpracownikiem różnych czasopism, należał do współzałożycieli „Czasu Krakowskiego”[3]. Od 1995 do 1998 przewodniczył radzie programowej Radia Kraków. Od kwietnia 1996 do września 1998 był redaktorem naczelnym dziennika „Nowiny” w Rzeszowie[4][5]. Od 1997 wchodził w skład redakcji rocznika „Studia Rzeszowskie”, od 2002 redakcji półrocznika „Horyzonty Wychowania”.
Od 2000 do 2006 był naczelnikiem Biura Edukacji Publicznej w krakowskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej, następnie do 2007 dyrektorem tego oddziału. Wykładał na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie[6].
Działalność polityczna
edytujW 1968 i 1970 był zatrzymywany za udział w protestach studenckich. Od 1977 współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności, a następnie z Komitetem Obrony Robotników. W 1980 został członkiem „Solidarności”. Publikował w podziemnych pismach m.in. „Solidarności Narodu”, „Polityce Polskiej” i „Przeglądzie Wiadomości Agencyjnych”.
W wyborach w 1991 bezskutecznie kandydował do Sejmu z ramienia Koalicji Republikańskiej (należał do niej w latach 1991–1992). W latach 1992–1997 był przewodniczącym zarządu wojewódzkiego Partii Chrześcijańskich Demokratów, a od 1997 do 2000 członkiem Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego. W wyborach w 1993 nie uzyskał mandatu posła, kandydując z listy Katolickiego Komitetu Wyborczego „Ojczyzna”. W latach 1998–2002 i 2006–2007 zasiadał w krakowskiej radzie miejskiej. W wyborach samorządowych w 2006 kandydował na stanowisko prezydenta miasta z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. W pierwszej turze wyborów zdobył 26,20% głosów, przechodząc do drugiej tury, w której otrzymał 40,43%, przegrywając z Jackiem Majchrowskim[7].
W wyborach parlamentarnych w 2007 uzyskał mandat poselski z listy PiS, otrzymując w okręgu krakowskim 4246 głosów. W 2008 wstąpił do partii. W styczniu 2011 wszedł w skład komitetu politycznego PiS[8]. W wyborach w tym samym roku z powodzeniem ubiegał się o poselską reelekcję, dostał 14 726 głosów[9]. Bezskutecznie kandydował w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014[10].
W 2015 został ponownie wybrany do Sejmu, otrzymując 7913 głosów[11]. 10 listopada 2015 został wybrany na przewodniczącego Klubu Parlamentarnego PiS[12]. Na pierwszym posiedzeniu Sejmu VIII kadencji, 12 listopada 2015, został wybrany na wicemarszałka Sejmu[13].
W 2019 uzyskał mandat posła na Sejm IX kadencji, zdobywając 10 327 głosów[14]. 12 listopada tegoż roku został ponownie wybrany na przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości[15]. Tego samego dnia został również wicemarszałkiem Sejmu IX kadencji[16]. W czerwcu 2021 kluby Lewicy i Koalicji Obywatelskiej zgłosiły wnioski o odwołanie go z funkcji wicemarszałka; Sejm na 33. posiedzeniu 24 czerwca tegoż roku odrzucił oba wnioski w dwóch głosowaniach[17][18]. Na czele KP PiS stał do końca kadencji Sejmu.
W wyborach w 2023 był liderem listy PiS w okręgu nowosądeckim[19]. Utrzymał mandat poselski na kolejną kadencję, zdobywając 29 882 głosy[20].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Order Zasługi – Węgry, 2017[21]
- Order „Za zasługi” II stopnia – Ukraina, 2020[22]
- Medal „Niezłomnym w słowie” – 2011[23]
Życie prywatne
edytujJest synem pisarza i dziennikarza Olgierda Terleckiego[24] (1922–1986), który walczył w bitwie o Monte Cassino, a przez ponad 30 lat był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa[24], oraz jego żony Janiny (1925–2018)[25]. W młodości był uczestnikiem ruchu hippisowskiego oraz jednym z prekursorów tej subkultury młodzieżowej w Polsce. W środowisku (m.in. warszawskim) znany był pod pseudonimem Pies[26][27]. W tym okresie krótko był związany z Olgą Ostrowską (wokalistką występującą jako Kora)[28]. Dwukrotnie żonaty, ma troje dzieci z pierwszego małżeństwa[29].
Wybrane publikacje książkowe
edytuj- Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, wyd. I, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007 (ISBN 978-83-08-04105-5, wyd. I) i 2013 (ISBN 978-83-08-05107-8, wyd. II).
- Polska w niewoli 1945–1989. Historia sowieckiej kolonii, Wydawnictwo AA, Kraków 2015 (ISBN 978-83-78-64852-9).
- Solidarność 1980–1989. Polska droga do wolności, Wydawnictwo AA, Kraków 2018 (ISBN 978-83-78-64362-3).
Przypisy
edytuj- ↑ O mnie. ryszardterlecki.pl. [dostęp 2023-03-17].
- ↑ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. VI kadencja. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2008, s. 233–234.
- ↑ Władysław Kolasa. Epitafium dla „Czasu Krakowskiego” (1990–1997). „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”. Nr 9, s. 145–158, 2003. [dostęp 2024-09-29].
- ↑ Zmiany w kierownictwie R-Press i „Nowin”. „Nowiny”. Nr 64, s. 2, 29 marca 1996. [dostęp 2023-01-25].
- ↑ Redakcja. „Nowiny”. Nr 180, s. 16, 15 września 1998. [dostęp 2023-01-25].
- ↑ Prof. dr hab. Ryszard Terlecki. upjp2.edu.pl. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2006. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ Zmieniło się ścisłe kierownictwo PiS. wp.pl, 22 stycznia 2011. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2014. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2015-10-27].
- ↑ Ryszard Terlecki został nowym szefem klubu Prawa i Sprawiedliwości. wp.pl, 10 listopada 2015. [dostęp 2015-11-10].
- ↑ Sejm wybrał wicemarszałków. Prezydium bez ludowców. tvn24.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 2015-11-12].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2019-10-16].
- ↑ Ryszard Terlecki szefem klubu PiS. gazetaprawna.pl, 12 listopada 2019. [dostęp 2019-11-12].
- ↑ Głosowanie nr 6 na 1. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 12 listopada 2019. [dostęp 2019-11-12].
- ↑ Głosowanie nr 5 na 33. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 24 czerwca 2021. [dostęp 2021-06-24].
- ↑ Głosowanie nr 6 na 33. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 24 czerwca 2021. [dostęp 2021-06-24].
- ↑ Bartłomiej Bujas: „Jedynki” na listach wyborczych. „W Małopolsce bez zaskoczenia”. radiokrakow.pl, 31 sierpnia 2023. [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-10-19].
- ↑ Prezydent Węgier odznaczył Polaków. polskieradio.pl, 26 października 2017. [dostęp 2018-06-19].
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №341/2020 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав. president.gov.ua, 22 sierpnia 2020. [dostęp 2020-11-10]. (ukr.).
- ↑ Medal Niezłomnym w Słowie. 13-grudnia.pl. [dostęp 2015-06-04].
- ↑ a b Olgierd Terlecki czyli Lachowicz. rp.pl, 18 października 2012. [dostęp 2024-04-01].
- ↑ Piotr Ogórek: Kraków. Pogrzeb matki Ryszarda Terleckiego. Tłumy polityków PiS na Cmentarzu Rakowickim. polskatimes.pl, 14 września 2018. [dostęp 2018-09-16].
- ↑ Były hipis został szefem klubu PiS. Jego eksdziewczyna Kora opowiadała, jak razem palili trawkę. tvp.info, 10 listopada 2015. [dostęp 2016-07-05].
- ↑ Mieszkanie z widokiem na Pawiak. W: Beata Chomątowska: Stacja Muranów. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2012, s. 378. ISBN 978-83-7536-449-1.
- ↑ Konrad Szczęsny: Polityk PiS był pierwszą wielką miłością Kory! Zobacz ich wspólne zdjęcia. viva.pl, 21 czerwca 2022. [dostęp 2022-11-08].
- ↑ Ryszard Terlecki – BIOGRAFIA. ryszardterlecki.pl. [dostęp 2019-05-22].
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2015-06-04].
- Strona sejmowa posła VII kadencji. [dostęp 2015-06-04].
- Prof. dr hab. Ryszard Terlecki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-07-05] .