Rzeżusznik, gęsiówka (Cardaminopsis (C.A.Mey.) Hayek) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych wyróżniany w niektórych tradycyjnych ujęciach. Współcześnie należące tu gatunki włączane są do rodzaju rzodkiewnik Arabidopsis, choć wciąż w niektórych publikacjach rodzaj bywa wyodrębniany.

Rzeżusznik
Ilustracja
Rzeżusznik piaskowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

rzeżusznik

Nazwa systematyczna
Cardaminopsis Hayek
Fl. Steiermark 1: 477. 30 Dec 1908

Systematyka edytuj

Rodzaj wchodzi w skład problematycznej taksonomicznie grupy, którą w XX wieku klasyfikowano na podstawie różnych cech morfologicznych. W latach 60. na podstawie ułożenia liścieni i zawiązka korzenia w nasionach zaproponowano włączenie tego i wielu innych rodzajów w szeroko ujmowany rodzaj gęsiówka Arabis. Inny zestaw cech (obecność gwiazdkowatych włosków, równowąskiej łuszczyny i budowa liścieni) był powodem ujmowania zaliczanych tu gatunków także w bardzo szeroko ujmowanym rodzaju rzodkiewnik Arabidopsis. W końcu lat 90. zastosowanie metod molekularnych pozwoliło na uściślenie powiązań filogenetycznych. Okazało się, że cechy uznawane za diagnostyczne ewoluowały wielokrotnie w obrębie rodziny kapustowatych w różnych liniach i krytyczna analiza danych molekularnych ujawniła polifiletyczny charakter taksonów w ich szerokim ujęciu. Tym niemniej gatunki z rodzaju Cardaminopsis potwierdzono jako wzajemnie zagnieżdżone z gatunkami z rodzaju Arabidopsis i połączono je w jeden rodzaj Arabidopsis składający się w wąskim ujęciu z ok. 11–15 gatunków[3][4][5].

Do publikacji wyróżniających rodzaj w dawnym ujęciu należy krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Wymienia ona z Polski następujące gatunki[6] (nazwa naukowa na drugiej pozycji stanowi aktualną nazwę według Plants of the World online)[5]:

  • rzeżusznik piaskowy, gęsiówka piaskowa – Cardaminopsis arenosa (L.) HayekArabidopsis arenosa (L.) Lawalrée
  • rzeżusznik skalny, gęsiówka skalna Cardaminopsis petraea (L.) HiitonenArabidopsis lyrata subsp. petraea (L.) O'Kane & Al-Shehbaz – gatunek wymarły,
  • rzeżusznik tatrzański, gęsiówka tatrzańska – Cardaminopsis neglecta (Schult.) HayekArabidopsis neglecta (Schult.) O'Kane & Al-Shehbaz

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
  3. Ihsan A. Al-Shehbaz: Arabidopsis (de Candolle) Heynhold. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-13].
  4. Marcus A Koch. The plant model system Arabidopsis set in an evolutionary, systematic, and spatio-temporal context. „Journal of Experimental Botany”. 70, 1, s. 55-67, 2019. DOI: 10.1093/jxb/ery340. 
  5. a b Arabidopsis Heynh.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-14].
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 49, ISBN 978-83-62975-45-7.