Sęp długodzioby
Sęp długodzioby[6] (Gyps tenuirostris) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Krytycznie zagrożony wyginięciem.
| Gyps tenuirostris[1] | |
| G. R. Gray, 1844[2][3][4] | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sęp długodzioby |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Kolor błękitny – sęp długodzioby | |
Przez pewien czas uważany był za podgatunek spokrewnionego z nim sępa indyjskiego (Gyps indicus), lecz niedawno został wydzielony do osobnego gatunku, między innymi z uwagi na fakt, że zasięgi populacji obu gatunków się nie pokrywają. Sęp indyjski występuje wyłącznie na południe od Gangesu i gniazduje na stromych zboczach, podczas gdy sęp długodzioby występuje wzdłuż podnóża Himalajów oraz w Azji Południowo-Wschodniej i gniazduje na drzewach.
Morfologia edytuj
Wygląd zewnętrzny edytuj
Ubarwienie spodu tułowia i tylnej części skrzydeł jest brązowo-beżowe, lotki ciemnoszare, dolna część grzbietu jest blado-beżowa, a kryza beżowa. Dolne partie ud białawe. Szyja długa, smukła, naga i ciemna. Głowa czarna, kanciasta z ciemnym dziobem zwężającym się w części środkowej. Ucho wyraźnie widoczne i odsłonięte[7].
- Długość ciała – 80–95 cm[8]
- Rozpiętość skrzydeł – około 240 cm
Środowisko i występowanie edytuj
Sęp długodzioby występuje w Indiach od Niziny Hindustańskiej na północy, na zachodzie po stan Himachal Pradesh, na południe potencjalnie aż po stan Orisa i na wschodzie po stan Asam[9]. Występuje także w północnym i środkowym Bangladeszu, południowym Nepalu, Mjanmie, Kambodży[9] i południowym Laosie. W Tajlandii i Malezji uznawany za gatunek wymarły[8].
Rozród edytuj
Odnotowano tylko gniazdowanie na drzewach, zwykle dużych, najczęściej na wysokości 7–25 m nad ziemią, czasami w pobliżu wiosek, ale zwykle z dala od nich. Gniazduje samotnie[8].
Pożywienie edytuj
Padłe zwierzęta.
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sępa długodziobego za gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered) nieprzerwanie od 2002 roku, kiedy to po raz pierwszy został sklasyfikowany przez tę organizację jako osobny gatunek. Liczebność populacji szacuje się na 1000–2499 dorosłych osobników, a jej trend jest spadkowy[5][8].
Liczebność gatunku znacząco zmniejszyła się w ciągu ostatnich lat. Dzikie populacje pozostały w rejonach od północnych i wschodnich Indii przez Nepal i Bangladesz, z małą populacją w Mjanmie. Jedyna kolonia lęgowa w Azji Południowo-Wschodniej notowana jest w prowincji Stoeng Treng w Kambodży. Kolonia ta liczy według szacunków 50–100 osobników. Przetrwanie tych sępów w Kambodży może być częściowo spowodowany brakiem stosowania tam diklofenaku, który jest dla tych ptaków trujący[10].
Ochrona edytuj
Sęp długodzioby jest gatunkiem chronionym wpisanym do załącznika II listy CITES, z uwagi na zmniejszającą się szybko liczbę jego osobników. Spadek populacji jest spowodowany w dużej mierze przez stosowanie niesteroidowego leku przeciwzapalnego (NLPZ) – diklofenaku u zwierząt gospodarskich, szczególnie w Indiach. Lek ten jest trujący dla tych ptaków, powodując niewydolność nerek i jest zastępowany przez inny lek NLPZ – meloksykam, który nie jest szkodliwy dla sępów[11]. Sprzedaż detaliczna diklofenaku została zakazana przez prawo Indii, jednakże jest on nadal sprzedawany nielegalnie i podawany inwentarzowi[12].
Programy hodowli zamkniętych w Indiach mają na celu uchronić gatunek przed wymarciem i jest nadzieja, że sępy te będą mogły powrócić na łono natury, kiedy środowisko zostanie pozbawione trującego diklofenaku[12]. Połączone starania Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (RSPB) i Zoological Society of London w 2009 zaowocowały pierwszym w historii udanym rozrodem tych sępów w zamknięciu[12]. Wykluły się dwa sępy długodziobe, które zostały poddane niezależnej opiece w stanach: Hariana na zachodzie i Bengal Zachodni na wschodzie Indii[10][11].
Przypisy edytuj
- ↑ Gyps tenuirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ G. R. Gray. „The Genera of Birds”. 1:6, 1844.
- ↑ A. O. Hume. Birds occuring in India, not described in Jerdon or hitherto „Stray Feathers”. „Stray Feathers”. 7, s. 326, 1878.
- ↑ H. G. Deignan. The correct names of three Asiatic birds. „Ibis”. 88, s. 402–403, 1946.
- ↑ a b Gyps tenuirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gypini Blyth, 1851 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-15].
- ↑ Rasmussen, PC & JC Anderton: Birds of South Asia: The Ripley Guide. Volume 2. Smithsonian Institution & Lynx Edicions, 2005, s. 90. ISBN 978-8487334665.
- ↑ a b c d Species factsheet: Gyps tenuirostris. BirdLife International. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
- ↑ a b Rare Birds Yearbook 2008. England: MagDig Media Lmtd. 2007. pp. 124-125. ISBN 978-0-9552607-3-5.
- ↑ a b Indian vulture births are hailed. [w:] BBC News [on-line]. 2009-08-06. [dostęp 2019-11-04]. (ang.).
- ↑ a b "Boost for endangered vultures after captive breeding success Two slender-billed vultures born in RSPB breeding programme in India as wild population heads towards extinction.". Guardian.co.uk.. Press Association (August 6, 2009). Dostęp 09 lip 2009.
- ↑ a b c R. Alleyne: Endangered vulture could be saved thanks to help from RSPB. [w:] The Telegraph [on-line]. 2009-08-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Newly discovered Cambodian vulture colony raises hope for species. [w:] The Earth Times [on-line]. 2007-02-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)]. (ang.).
- Rarest vultures join breeding programme. BirdLife International, 2006-02-28. [dostęp 2008-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-11)]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).