Sławomir Czerwiński

Sławomir Czerwiński (ur. 24 października 1885 w Sompolnie w Kaliskiem, zm. 4 sierpnia 1931 w Warszawie) – polski działacz państwowy, pedagog, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, ewangelik reformowany i wolnomularz.

Sławomir Czerwiński
Data i miejsce urodzenia	24 października 1885 Sompolno, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	4 sierpnia 1931 Warszawa, Polska
Minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego
Okres	od 16 czerwca 1929 do 4 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	BBWR
Poprzednik	Kazimierz Świtalski
Następca	Janusz Jędrzejewicz
Odznaczenia

Spis treści

Życiorys

Był synem zastępcy notariusza. Uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Klasycznego w Kaliszu, skąd został wydalony w 1905 za udział w strajku szkolnym i wręczenie dyrektorowi petycji z żądaniem spolszczenia szkoły; maturę zdał rok później w IV Gimnazjum w Krakowie. Studiował filologię polską, filozofię i pedagogikę na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzupełniał studia filozoficzne na Uniwersytecie Wiedeńskim. Był nauczycielem języka polskiego w prywatnych szkołach średnich, w latach 1910–1912 w szkole handlowej w Koninie, 1912–1915 w gimnazjum męskim i żeńskich szkołach średnich w Piotrkowie, a 1915–1918 dyrektorem Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Świetokrzyskim. Pracował też nad pracą doktorską Elżbieta z Krasińskich Jaraczewska, którą obronił 19 czerwca 1923 na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1919 przeszedł do pracy w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zajmował tam kolejno stanowiska starszego referenta, radcy ministerialnego, wizytatora seminariów nauczycielskich, dyrektora departamentu (1928), wreszcie podsekretarza stanu. W kwietniu 1929 został powołany na stanowisko ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, tekę zachował w kilku kolejnych gabinetach (do końca życia).

Pracował nad usprawnieniem zarówno polskiej oświaty, jak i samego ministerstwa. Uruchomił m.in. Państwowy Instytut Nauczycielski w Warszawie, a także szereg innych instytucji pedagogicznych; w okresie pełnienia przez niego funkcji ministra podjęto prace nad opracowaniem statutu Polskiej Akademii Literatury i Funduszu Kultury Narodowej. Przyczynił się także do utworzenia Instytutu Propagandy Sztuki i Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie. Wprowadził do szkolnictwa powszechnego kult osoby marszałka Piłsudskiego.

Kontrowersje po śmierci

Sławomir Czerwiński zmarł 4 sierpnia 1931. Okoliczności jego śmierci i pogrzebu stały się okazją sporu na linii Kościół katolicki-kościoły ewangelickie oraz na linii Kościół-państwo.

Jako dojrzały człowiek przeszedł na kalwinizm, którego był praktykującym wyznawcą. W ostatnim stadium jego choroby zajmowały się nim zakonnice, które twierdziły, że w ostatnim dniu przeszedł na katolicyzm. Ewangelicy podkreślali, że to niemożliwe, gdyż przez ostatnie trzy dni swego życia był zupełnie nieprzytomny. Pomimo ich protestów urządzono mu katolicki pogrzeb, a żałobną mszę sprawowało kilku biskupów. Odmówili oni jednak pójścia za konduktem żałobnym, twierdząc, że będąc ministrem działał na niekorzyść katolicyzmu i opowiadał się za świecką edukacją. To doprowadziło z kolei do sporu biskupa Galla z Józefem Piłsudskim.

„Za wybitne zasługi na polu oświaty” 24 października 1931 roku został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski.

Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 196, rząd 6, grób 30).

Publikacje

• O nowy ideał wychowawczy (1934, wyd. 2, rozsz.)

Bibliografia

• Bogdan Nawroczyński, Sławomir Czerwiński, w: Polski Słownik Biograficzny, tom IV, 1938.
• „Jednota”, 1931 nr 26–31.