Sławomir Czerwiński
Sławomir Czerwiński (ur. 24 października 1885 w Sompolnie, zm. 4 sierpnia 1931 w Warszawie) – polski działacz państwowy, pedagog, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, ewangelik reformowany i wolnomularz[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 października 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego | |
| Okres |
od 16 czerwca 1929 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
ŻyciorysEdytuj
Był synem zastępcy notariusza. Uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Klasycznego w Kaliszu, skąd został wydalony w 1905 za udział w strajku szkolnym i wręczenie dyrektorowi petycji z żądaniem spolszczenia szkoły; maturę zdał rok później w IV Gimnazjum w Krakowie. Studiował filologię polską, filozofię i pedagogikę na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzupełniał studia filozoficzne na Uniwersytecie Wiedeńskim. Był nauczycielem języka polskiego w prywatnych szkołach średnich, w latach 1910–1912 w szkole handlowej w Koninie, 1912–1915 w gimnazjum męskim i żeńskich szkołach średnich w Piotrkowie, a 1915–1918 dyrektorem Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Świetokrzyskim. Pracował też nad pracą doktorską Elżbieta z Krasińskich Jaraczewska, którą obronił 19 czerwca 1923 na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W 1919 przeszedł do pracy w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zajmował tam kolejno stanowiska starszego referenta, radcy ministerialnego, wizytatora seminariów nauczycielskich, dyrektora departamentu (1928), wreszcie podsekretarza stanu. W kwietniu 1929 został powołany na stanowisko ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, tekę zachował w kilku kolejnych gabinetach (do końca życia).
Pracował nad usprawnieniem zarówno polskiej oświaty, jak i samego ministerstwa. Uruchomił m.in. Państwowy Instytut Nauczycielski w Warszawie, a także szereg innych instytucji pedagogicznych; w okresie pełnienia przez niego funkcji ministra podjęto prace nad opracowaniem statutu Polskiej Akademii Literatury i Funduszu Kultury Narodowej. Przyczynił się także do utworzenia Instytutu Propagandy Sztuki i Ukraińskiego Instytutu Naukowego w Warszawie. Wprowadził do szkolnictwa powszechnego kult osoby marszałka Piłsudskiego.
Kontrowersje po śmierciEdytuj
Sławomir Czerwiński zmarł 4 sierpnia 1931[2]. Okoliczności jego śmierci i pogrzebu stały się okazją sporu na linii Kościół katolicki-kościoły ewangelickie oraz na linii Kościół-państwo. Jako dojrzały człowiek przeszedł na kalwinizm, którego był praktykującym wyznawcą. W ostatnim stadium jego choroby zajmowały się nim zakonnice, które twierdziły, że w ostatnim dniu przeszedł na katolicyzm. Ewangelicy podkreślali, że to niemożliwe, gdyż przez ostatnie trzy dni swego życia był zupełnie nieprzytomny. Pomimo ich protestów urządzono mu katolicki pogrzeb, a żałobną mszę sprawowało kilku biskupów[3]. Odmówili oni jednak pójścia za konduktem żałobnym, twierdząc, że będąc ministrem działał na niekorzyść katolicyzmu i opowiadał się za świecką edukacją. To doprowadziło z kolei do sporu biskupa Stanisława Galla z Józefem Piłsudskim. Został pochowany 7 sierpnia 1931 na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 196-6-30)[4].
„Za wybitne zasługi na polu oświaty” 24 października 1931 został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski[5].
PublikacjeEdytuj
- O nowy ideał wychowawczy (1934, wyd. 2, rozsz.)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 325.
- ↑ Nekrolog. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej.”, s. 305, Nr 8 z 12 sierpnia 1931.
- ↑ Pogrzeb ś.p. min. dr Sławomira Czerwińskiego „Drwęca” R.XI, Nr 92, Nowemiasto Pomorze, 11 sierpnia 1931.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZDZISŁAWA CZERWIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-03-28].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 344
BibliografiaEdytuj
- Bogdan Nawroczyński, Sławomir Czerwiński, w: Polski Słownik Biograficzny, tom IV, 1938.
- „Jednota”, 1931 nr 26–31.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Publikacje Sławomira Czerwińskiego dostępne w serwisie Polona