Słonecznik
Słonecznik (Helianthus L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 70 gatunków[3] pochodzących głównie z kontynentu północnoamerykańskiego (trzy gatunki występują w Ameryce Południowej). Gatunkiem typowym jest Helianthus annuus L.[4]
| ||
| ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | astropodobne | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | słonecznik | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Helianthus L. Sp. Pl. 904. 1753 | ||
.jpg)
MorfologiaEdytuj
Rośliny jednoroczne lub byliny o wzniesionych, grubych i sztywnych łodygach[3]. Liście pojedyncze, owłosione i zwykle lepkie. Kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy do 60 cm (zwykle do 30 cm). Na zewnątrz koszyczka duże, żółte kwiaty języczkowe (u odmian ozdobnych także w innych kolorach), wewnątrz również żółte kwiaty rurkowate. Owocem jest niełupka o owocni skórzastej, nie zrastającej się, z pojedynczym nasieniem, bez puchu kielichowego.
SystematykaEdytuj
Harpalium (Cass.) Cass.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[6], z późniejszymi uzupełnieniami[7]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Helianthus należy do plemienia Heliantheae Cass., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), podrodzina Helianthoideae (Cass.) Lindl. in Loud., plemię Helianthinae (Cass.) Dumort., podplemię Helianthinae (Cass.) Dumort., rodzaj słonecznik (Helianthus L.)[8].
- Gatunki flory Polski[9]
- słonecznik bulwiasty, topinambur (Helianthus tuberosus L.) – antropofit zadomowiony
- słonecznik dziesięciopłatkowy (Helianthus decapetalus L.) – antropofit zadomowiony
- słonecznik jaskrawy (Helianthus × laetiflorus Pers.) – antropofit zadomowiony
- słonecznik późny (Helianthus serotinus Tausch) – gatunek uprawiany
- słonecznik wierzbolistny (Helianthus salicifolius A. Dietr., syn. Helianthus orgyalis DC.) – gatunek uprawiany
- słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus L.) – gatunek uprawiany
- Inne gatunki (wybór)
- słonecznik miękkowłosy (Helianthus strumossus var. willdenowianus)
- słonecznik ogórkolistny (Helianthus cucumerifolius Torr. & A.Gray)
- słonecznik kalifornijski (Helianthus californicus D.C.)
- Helianthus ciliaris D.C.
ZastosowanieEdytuj
- Słonecznik zwyczajny jest jedną z ważniejszych roślin oleistych
- Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne
- Słonecznik bulwiasty jest ważną rośliną paszową
- Niektóre gatunki mają własności lecznicze.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Helianthus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.