Służba specjalna

(Przekierowano z Służby specjalne)

Służba specjalnaumundurowana i uzbrojona struktura państwowa o zadaniach wywiadowczych lub kontrwywiadowczych[1] wchodząca w skład sił zbrojnych albo stanowiąca niewojskowy organ ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub jego część i uprawniona do stosowania technik operacyjnych lub do prowadzenia czynności rozpoznawczych w celu uzyskiwania informacji kluczowych dla zapewnienia wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa narodowego, ich przetwarzania, analizowania i przekazywania najważniejszym organom państwa (np. w warunkach polskich bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów albo działającemu z jego upoważnienia ministrowi odpowiedzialnemu za koordynowanie służb specjalnych, w przypadku służb wojskowych za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej, ponadto z upoważnienia ww. organów również Prezydentowi RP lub pozostałym członkom Rady Ministrów)[2].

W państwach demokratycznych służby specjalne są nadzorowane i kontrolowane także przez organy innych niż władza wykonawcza rodzajów władzy państwowej (ustawodawczej, np. w Polsce Komisja ds. Służb Specjalnych Sejmu, a także sądowniczej) oraz przez niezależne instytucje takie jak Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich i społeczeństwo obywatelskie[3].

Służby specjalne rutynowo stosowały w przeszłości i niekiedy nadal stosują techniki niedozwolone oficjalnie nawet przez prawo ich państwa macierzystego, jak przekupstwo, szantaż, tortury, skrytobójstwo, nielegalny handel bronią i narkotykami, dezinformacja, dywersja.

Podział służb specjalnych

edytuj

Służby specjalne dzieli się na dwie zasadnicze grupy:

  • służby informacyjno-wywiadowcze – których podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie informacji o strategicznym znaczeniu oraz czasami dezinformowanie analogicznych służb wrogich państw. Służby informacyjno-wywiadowcze prowadzą m.in.:
    • wywiad wojskowy – polegający na gromadzeniu i przetwarzaniu informacji wywiadowczych dotyczących obcych sił zbrojnych przez służbę opartą na strukturze militarnej,
    • wywiad polityczny – gromadzenie przez daną agencję informacji dotyczących sytuacji politycznej poszczególnych państw lub ugrupowań,
    • wywiad wewnętrzny – działalność wywiadowcza prowadzona wobec podmiotów krajowych, których działalność stwarza sytuację zagrażającą bezpieczeństwu wewnętrznemu państwa,
    • wywiad naukowo-techniczny – działalność wywiadowcza prowadząca do zdobycia materiałów z obcych źródeł, dotyczących wyposażenia technicznego i możliwości technicznych danego państwa,
    • wywiad operacyjny – gromadzenie danych wywiadowczych następnie wykorzystywanych w planowaniu operacyjnym na poziomie regionalnych teatrów działań wojennych,
    • wywiad sygnałów (elektroniczny) – rozpoznanie i analiza pracy, zastosowania, umiejscowienia urządzeń przesyłających, przetwarzających informacje przy udziale fal elektromagnetycznych,
    • wywiad parapsychologiczny – gromadzenie danych wywiadowczych za pośrednictwem (pomocą), osób obdarzonych rzekomo zdolnościami percepcji pozazmysłowej
  • służby policyjno-prewencyjne – których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego – zarówno w sensie bezpieczeństwa osobistego obywateli danego kraju, jak i zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności władzy.

W niektórych przypadkach pojedyncza służba specjalna wykonuje łącznie funkcje wywiadowcze i kontrwywiadowcze. Tak było np. w przeszłości w Polsce, gdy zarówno Urząd Ochrony Państwa (UOP), jak i Wojskowe Służby Informacyjne (WSI) spełniały obie te funkcje jednocześnie.

Służby specjalne na świecie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2008. s. 123–124. [dostęp 2015-11-16].
  2. Piotr Burczaniuk, Zadania Szefa ABW w zakresie obowiązków informacyjnych, [w:] Piotr Burczaniuk (red.), Prawne aspekty funkcjonowania służb specjalnych na przykładzie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2021, s. 21–24, ISBN 978-83-956907-5-4.
  3. Piotr Burczaniuk, System nadzoru i kontroli nad służbami specjalnymi w Polsce – stan obecny na tle analizy prawno-porównawczej wybranych państw [online], abw.gov.pl.

Bibliografia

edytuj