Słupia (powiat buski)

wieś w województwie świętokrzyskim, powiecie buskim

Słupiawieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Pacanów[3].

Słupia
wieś
Ilustracja
Pomnik upamiętniający partyzantów Batalionów Chłopskich poległych w bitwie pod Słupią
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

buski

Gmina

Pacanów

Liczba ludności (2003)

642

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

28-133[2]

Tablice rejestracyjne

TBU

SIMC

0258939

Położenie na mapie gminy Pacanów
Mapa konturowa gminy Pacanów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Słupia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Słupia”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Słupia”
Położenie na mapie powiatu buskiego
Mapa konturowa powiatu buskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Słupia”
Ziemia50°23′00″N 21°02′23″E/50,383333 21,039722[1]

Prywatna wieś szlachecka, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wiślickim województwa sandomierskiego[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.

Wieś należy do parafii pw. Świętego Marcina w Pacanowie. Na terenie Słupi znajduje się bar, stacja benzynowa, stadion GLKS Zorza Tempo, zabytkowy młyn, zniszczona cegielnia, pomnik partyzantów BCh oraz remiza OSP Słupia. Przez wieś przepływa kanał „Strumień”, który wylewa cyklicznie co roku zalewając okoliczne łąki i pola.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Słupia[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0258945 Góra część wsi
0258951 Gródza część wsi
0258968 Miany część wsi
0258974 Podgórze część wsi
0258980 Słupia Wielka część wsi
0258997 Ugory część wsi

Historia edytuj

Wszystko wskazuje na to, że Słupia (wcześniej Słup) była od dawien dawna siedzibą właścicieli Pacanowa i okolic. Słup w języku staropolskim oznaczał także gród. Jan Długosz w „Liber beneficiorum” podaje, że „dziedzicami są Mikołaj Grot i Skubisz herbu Rawicz...” Przez prawie 300 lat tutaj mieli swoją siedzibę Paczanowscy (Pacanowscy) herbu Jelita, którzy trzymali się w Słupi i Niegosławicach do około roku 1684.

Inwentarz z 1738 roku wyróżnia Słupię Małą i Wielką. Od połowy XVIII wieku Słupia należała do rodziny Sołtyków. W 1756 roku został podpisany dokument przez Kajetana Sołtyka, biskupa krakowskiego, dotyczący własności Słupi.

W 1817 roku Słupia i połowa Pacanowa przeszła na rzecz córki Kantego Sołtyka, Katarzyny Wielogłowskiej i jej męża Aleksandra. W 1827 roku w Słupi było 31 domów i 268 mieszkańców. Syn Aleksandra Wielogłowskiego, Bolesław brał czynny udział w powstaniu listopadowym. Po roku 1848 dobra Słupia weszły w skład dóbr staszowskich. Dobra Słupia Wielka składały się w 1860 roku z folwarków Niegosławice, Słupia Wielka, Rataje Słupskie. W 1864 roku mocy ukazu z 2 marca 1864 roku o uwłaszczeniu chłopów wydanego przez cara Aleksandra II Romanowa mieszkańcy (rolnicy) Słupi otrzymali na własność posiadaną przez siebie ziemię wraz z budynkami.

W 1885 roku w majątku istniały już wówczas młyn wodny i cegielnia należące do rodziny Radziwiłłów. Po ślubie z Krystyną Dembińską, Maciej Radziwiłł zadecydował o budowie w Słupi pałacu dla siebie i rodziny[7]. Zbudowano młyn elektryczny. Pałac był w posiadaniu rodziny Radziwiłłów do wiosny 1945 roku. W czasie wojny rezydowało tu kilkanaście osób, między innymi rodziny Radziwiłłów z Rytwian i Sichowa. W 1941 r. Niemcy założyli w Słupi obóz obóz pracy, gdzie początkowo kierowano Żydów i Romów z Pacanowa, Stopnicy i Nowego Korczyna. Od drugiej połowy 1942 r. kierowano tam również Polaków, zmieniono charakter obozu na karny. Więźniowie pracowali przy melioracji okolicznych terenów, następnie byli przekazywani do innych obozów pracy lub koncentracyjnych. W latach 1941-1944 przez obóz przeszło kilka tysięcy więźniów[8].

Od 1951 w pałacu ma swoją siedzibę Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez siostry albertynki[9].

Zabytki edytuj

  • spichrz dworski z połowy XIX w. (nr rej.: A.64 z 8.02.1958 i z 11.02.1967)[10]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 124943
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1162 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-09].
  4. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. GUS. Rejestr TERYT
  7. Radziwiłł 2000 ↓, s. 109.
  8. Trzaskowska-Kubasik 2022 ↓, s. 42.
  9. Historia Domu Pomocy Społecznej w Słupi. dpsslupia.albertynki.pl. [dostęp 2015-10-12].
  10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 4 [dostęp 2015-10-12].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj