Wikipedia

SM UB-40

Niemiecki okręt podwodny

SM UB-40 – niemiecki jednokadłubowy okręt podwodny typu UB II z okresu I wojny światowej. W czasie swojej służby, SM UB-40 odbył 28 patroli, podczas których zatopił 99 jednostek nieprzyjaciela, 15 uszkodził i jeden zajął jako pryz[1]. Samozatopiony w 1918.

SM UB-40
Ilustracja
Bliźniaczy SM UB-45 z załogą na Morzu Czarnym w 1916 roku
Typ

UB II

Projekt

Werk 264

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg

Początek budowy

22 lipca 1915

Wodowanie

25 kwietnia 1916

 Kaiserliche Marine
Wejście do służby

18 sierpnia 1916

Wycofanie ze służby

5 października 1918

Los okrętu

samozatopiony

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


279 ton
303 ton

Długość

36,9 metra

Szerokość

4,37 metra

Zanurzenie

3,7 metry

Zanurzenie testowe

50 metra

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 x silnik Diesla (270 KM), 2 x silnik elektryczny (280 KM)
2 wały napędowy, 2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


9,06 węzłów
5,71 węzła

Zasięg

7030 Mm @ 5 węzłów (pow.)
45 Mm @ 4 węzły (zan.)

Uzbrojenie
4 (później 6) torped, armata 88 mm
Wyrzutnie torpedowe

2 x 500 mm (dziób)

Załoga

23 osoby

Budowa edytuj

SM UB-40[a] należał do typu UBII, który był następcą typu UB I. Był średnim jednokadłubowym okrętem przeznaczonymi do działań przybrzeżnych, o prostej konstrukcji, długości 36,90 metrów, wyporności w zanurzeniu 274 BRT, zasięgu 7030 Mm przy prędkości 5 węzłów na powierzchni oraz 45 Mm przy prędkości 4 węzły w zanurzeniu[2]. W typie UBII poprawiono i zmodernizowano wiele rozwiązań uważanych za wadliwe w typie UBI. Zwiększono moc silników, zaś pojedynczy wał napędowy zastąpiono dwoma. Okręty serii od UB-30 do UB-41, budowane w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, miały zwiększoną szerokość i długość, ich wyporność w zanurzeniu wzrosła do 303 BRT[2].

Służba edytuj

1916 edytuj

Okręt został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu w latach 1915–1916. Zwodowano go 25 kwietnia 1916 roku, wszedł do służby w Kaiserliche Marine 18 sierpnia 1916 roku. Pierwszym jego dowódcą został 17 sierpnia 1916 roku mianowany Kapitänleutnant Karl Neumann[3]. Pod jego dowództwem jednostka został przydzielona do Flotylli Flandria, operowała na obszarze wschodnich wybrzeży Wielkiej Brytanii oraz kanału La Manche. Pierwszą ofiarą UB-40 był brytyjski parowiec „Barbara” o pojemności 3740 BRT. Zbudowany w 1897 roku w West Hartlepool statek płynął z ładunkiem cukru z Filadelfii do West Hartlepool. 20 października 1916 roku został zatopiony 25 mil na południe od Wyspy Wight[4][5]. Pod dowództwem Neumanna UB-40 zatopił 12 statków. Ostatnim był brytyjski statek handlowy „Grenada” o pojemności 2268 BRT. Czteromasztowy bark zbudowany w Russell & Co., Greenock w 1894 roku, płynął pod balastem z Hawru do Nowego Jorku. 22 listopada 32 mile od Beachy Head został zatrzymany i zatopiony[6]. 3 grudnia 1916 roku Karla Neumanna na stanowisku dowódcy SM UB-40 zastąpił dowodzący wcześniej SM UC-4 Oberleutnant zur See Hans Howaldt[7]. W czasie pierwszego patrolu pod dowództwem Howaldta UB-40 zajął jako pryz holenderski parowiec „Oldambta” o pojemności 470 BRT[8].

1917 edytuj

Pierwszą ofiarą UB-40 w 1917 roku był belgijski kuter rybacki „Anna Prosper” o pojemności 70 BRT, który został zatrzymany i zatopiony na Morzu Północnym około 20 mil na wschód od Lowestoft[9]. W czasie patrolu w ujścia Sekwany 25 marca 1917 roku UB-40 zatrzymał i zatopił sześć francuskich kutrów rybackich[8]. 30 marca storpedował brytyjski parowiec „Somme” o pojemności 1828 BRT. Zbudowany w 1916 roku w stoczni S. P. Austin & Son, Ltd. w Sunderland statek płynął z Newport do Rouen z ładunkiem węgla. Został zaatakowany 20 mil na północny wschód od przylądka Barfleur w Normandii. W wyniku ataku śmierć poniosło 5 członków załogi[10]. W połowie kwietnia 197 roku UB-40 wyszedł na kolejny patrol. 16 kwietnia 1917 roku, 25 mil na zachód od Beachy Head UB-40 zaatakował brytyjski statek transportowy „Cairndhu” o pojemności 4109 BRT, który płynął z ładunkiem węgla z Tyne do Gibraltaru. Zbudowany w Sunderland w 1911 roku parowiec zatonął, a śmierć poniosło 11 członków załogi[11].

17 kwietnia w kanale La Manche UB-40 bez ostrzeżenia storpedował brytyjski statek szpitalny HMHS „Lanfranc”[b][12]. Zbudowany w Caledon Shipbuilding & Engineering Company w 1906 roku jako pasażerski liniowiec statek został zmobilizowany i przebudowany na szpital w 1915 roku. Statek został przystosowany do transportu 403 rannych. Wszedł do służby w Royal Navy 6 października 1915 roku. W dniu zatonięcia statek płynął z Hawru do Southampton z 387 rannymi, w tym 167 niemieckimi jeńcami wojennymi. W wyniku ataku śmierć poniosło 34 żołnierzy, 17 brytyjskich oraz 17 niemieckich[13]. Ponad 570 rozbitków zostało uratowanych przez brytyjskie niszczyciele HMS „Badger”, HMS „Jackal” przy pomocy brytyjskiego okrętu podwodnego HMS P47 oraz francuskiej łodzi „Roitelet”[14].

Na zakończenie patrolu 19 kwietnia UB-40 storpedował i uszkodził zbudowany w Barclay, Curle & Co., Ltd. z Glasgow rok wcześniej brytyjski tankowiec „Limeleaf” o pojemności 7339 BRT. Statek płynął z ładunkiem paliwa z Port Arthur do Sheerness, w wyniku ataku śmierć poniosło 7 członków załogi[15]. Uszkodzenia były na tyle poważne, że statek został wyeliminowany ze służby do końca wojny. W 1926 roku został sprzedany Nippon Tanker K.K. w Tokio[16]. W 1938 roku został wcielony do Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej i w czasie II wojny światowej służył jako „Ogura Maru No.3” i 23 lutego 1944 roku został zatopiony przez amerykański okręt podwodny USS „Cod” (SS-224)[17].

16 maja operując u południowych wybrzeży Anglii, w rejonie pomiędzy Portsmouth a Eastbourne, UB-40 zatopił dwa brytyjskie statki transportowe[8]. Pierwszym był „Highland Corrie” o pojemności 7583 BRT, który płynął z ładunkiem mrożonego mięsa z La Plata w Argentynie do Londynu. W wyniku ataku torpedowego statek zatonął i śmierć poniosło 5 członków załogi[18]. Drugim był „Pagenturm” o pojemności 5000 BRT, zbudowany w 1909 roku w J. C. Tecklenborg A.G. w Geestemünde statek płynął z zaopatrzeniem armii z Londynu do Barry[19]. Do końca majowego patrolu UB-40 zatopił jeszcze cztery statki brytyjskie: 17 maja żaglowiec „Florence Louisa” o pojemności 115 BRT, zatrzymany i zatopiony około The Needles[8]. 20 maja 16 mil na południowy wschód od Beachy Head UB-40 zatopił dwa brytyjskie parowce: „Porthkerry” o pojemności 1920 BRT, 7 zabitych oraz „Tycho” o pojemności 3216 BRT, 15 zabitych[8].

W czasie kolejnego patrolu u południowych wybrzeży Wielkiej Brytanii UB-40 w dniach od 7 do 12 czerwca UB-40 zatopił osiem jednostek oraz cztery uszkodził. 7 czerwca w okolicach Brighton UB-40 storpedował z budowany w 1887 roku w Belfaście „Mahopac” o pojemności 3216 BRT. Statek płynął w konwoju pod balastem do Filadelfii, po trafieniu torpedą, uszkodzony dopłynął do pobliskiej plaży, gdzie osiadł na płyciźnie[20]. Krótko po tym UB-40 zaatakował i uszkodził kolejny statek z konwoju „Oldfield Grange” o pojemności 4653 BRT[21]. 9 i 10 czerwca u wybrzeży Francji UB-40 zatrzymał i zatopił cztery francuskie kutry rybackie[8]. Potem okręt powrócił w okolice Brighton i 11 czerwca uszkodził dwa oraz zatopił jeden brytyjski statek handlowy[8]. W drugim patrolu w końcu czerwca UB-40 zatopił cztery oraz uszkodził jeden statek[8]. W lipcu 1917 roku w czasie kolejnego patrolu u południowych wybrzeży Anglii UB-40 zatopił pięć statków brytyjskich. Największym z nich był pasażerski parowiec „Salsette” o pojemności 5842 BRT. Płynący z Londynu do Bombaju wybudowany w stoczni Caird & Co. w Greenock statek został zatopiony około 15 mil na południowy zachód od Portland Bill. W wyniku ataku śmierć poniosło 15 osób[22].

W sierpniu 1917 roku UB-40 operował w okolicach wybrzeża Francji. W okresie od 12 do 19 sierpnia zatopił 5 statków oraz jeden uszkodził. 12 sierpnia zatrzymał i zatopił dwa niewielkie żaglowce francuskie. 14 sierpnia około 150 mil na południowy zachód od Ushant zatopił norweski parowiec „Tuddal” o pojemności 3511 BRT, który płynął z Hawany do Hawru z ładunkiem cukru[23]. Następnego dnia 95 mil od Ushant łupem UB-40 padł brytyjski parowiec „Brodstone” o pojemności 4927 BRT, płynący z ładunkiem węgla[24].

We wrześniu UB-40 zatopił cztery statki, w październiku kolejne trzy oraz jeden uszkodził, w listopadzie jeden uszkodził oraz dwa zatopił. Największym z nich był brytyjski parowiec „Aparima” o pojemności 5704 BRT. Płynący z Londynu do Barry pod balastem transportowiec został storpedowany i zatonął około 6 mil od latarni Anvil Point. W wyniku ataku śmierć poniosło 57 członków załogi[25]. 14 grudnia Hans Howaldt został skierowany na dwumiesięczny urlop, po którym objął dowództwo okrętu SM UB-107[7]. Jego miejsce zajął Karl Dobberstein[26].

1918 edytuj

Po przejęciu dowództwa przez Karla Dobbersteina UB-40 wyszedł w pierwszy patrol bojowy w drugiej połowie stycznia. Pierwszym zatopionym przez UB-40 statkiem w 1918 roku był norweski parowiec „Carolus” o pojemności 1041 BRT, który płynął z ładunkiem węgla z Barry do Rouen[27]. Karl Dobberstein dowodził okrętem do 17 maja 1918 roku[1]. Pod jego dowództwem UB-40 zatopił pięć statków oraz dwa uszkodził[8]. Największym z zatopionych był zbudowany w 1917 roku w Richardson, Duck & Co., Ltd., Stockton, brytyjski parowiec „Ikeda” o pojemności 6311 BRT[28]. Płynący z Londynu do Galveston pod balastem parowiec został zaatakowany i zatopiony około 7 mil na zachód od Brighton[29]. 18 maja 1918 roku Karl Dobberstein został zastąpiony przez Oberleutnanta zur See Hansa Joachima Emsmanna[30]. W okresie dowodzenia okrętu przez Emsmanna UB-40 zatopił 26 statków o łącznej pojemności 11 624 BRT oraz uszkodził trzy o pojemności 3323 BRT[30]. 31 lipca 1918 roku Hans Joachim Emsmann został przeniesiony na stanowisko dowódcy UC-116, nie wiadomo, kto był kolejnym dowódcą okrętu. SM UB-40 został samozatopiony 5 października 1918 roku w Ostendzie, w momencie opuszczenia bazy przez Niemców.

W czasie swojej służby UB-40 odbył 28 patroli[1], zatopił 99 statków nieprzyjaciela o łącznej pojemności 134 067 BRT, uszkodził piętnaście (56 738 BRT) oraz zajął jeden jako pryz (5470 BRT)[8].

Uwagi edytuj

  1. ↑ SM - Seiner Majestät.
  2. ↑ HMHS - Her Maiestry Hospital Ship.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c UB 40. [w:] WWI U-boats [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  2. ↑ a b Moller ↓, s. 45.
  3. ↑ Karl Neumann. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.). (22 grudnia 1887 -?) następnie dowódca SM UB-13, SM UB-2, SM UB-6, SM UC-67 oraz UB-139. Pod jego dowództwem wymienione powyżej okręty zatopiły 67 statków o łącznej pojemności 104 034 BRT, jeden okręt wojenny (834 BRT), uszkodziły 3 statki (8249 BRT) oraz zajęły jeden jako pryz. – Uboat.net WWI U-boat commanders.
  4. ↑ Barbara. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  5. ↑ Barbara. [w:] SS Barbara [+1916] [on-line]. wreck.eu. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  6. ↑ SV Grenada (+1916). wreck.eu. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  7. ↑ a b Hans Howaldt. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.). (12 listopada 1888 - 6 września 1970) następnie dowódca SM UB-107. 23 grudnia 1917 roku został odznaczony Pour le Mérite. W 1936 roku zdobył brązowy medal w żeglarstwie. – Uboat.net WWI U-boat commanders.
  8. ↑ a b c d e f g h i j Ships hit by UB 40. [w:] WWI U-boat Successes [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  9. ↑ Anna Prosper. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  10. ↑ Somme. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  11. ↑ Cairndhu. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-02-26]. (ang.).
  12. ↑ HMHS Lanfranc (+1917). wreck.eu. [dostęp 2014-02-28]. (ang.).
  13. ↑ The War on hospital ships, from the narratives of eye-witnesses (1917). Londyn, T. Fisher Unwin Ltd., 1917. [dostęp 2014-02-28]. (ang.).
  14. ↑ Mackenzie J. Gregory: Booth Line's S.S. "Lanfranc" 2. bluestarline.org. [dostęp 2014-02-28]. (ang.).
  15. ↑ Limeleaf SS (1916~1916) Ogura Maru No.3 (+1944). wreck.eu. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  16. ↑ Limeleaf. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  17. ↑ Bob Hackett, Peter Cundall: IJN OGURA MARU No. 3: Tabular Record of Movement. [w:] Stories and Battle Histories of the IJN's Oilers and Tanker Fleet [on-line]. Imperial Japanese Navy Page. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  18. ↑ Highland Corrie. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  19. ↑ Pagenturm. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-01]. (ang.).
  20. ↑ Mahopac. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-02]. (ang.).
  21. ↑ Oldfield Grange. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-02]. (ang.).
  22. ↑ Salsette. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-02]. (ang.).
  23. ↑ Tuddal. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  24. ↑ Brodstone. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  25. ↑ Aparima. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  26. ↑ Karl Dobberstein. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.). (4 października 1888 - 28 sierpnia 1917) wcześniej dowódca SM UC-11, a następnie SM UC-170, na którego pokładzie zginął wraz z całą załogą. – Uboat.net WWI U-boat commanders.
  27. ↑ Carolus. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  28. ↑ SSS Ikeda [+1918]. wreck.eu. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  29. ↑ Ikeda. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
  30. ↑ a b Hans Joachim Emsmann. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2014-03-03]. (ang.). (20 czerwca 1892 - 28 października 1918) wcześniej dowódca SM UB-10, a następnie SM UB-116, na którego pokładzie zginął wraz z całą załogą. – Uboat.net WWI U-boat commanders.

Bibliografia edytuj

  • Eberhard Moller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present. Londyn: Greenhill Books Lionel Leventhal Ltd., 2004, s. 44. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Robert Gardiner (red.): Conway's All the World Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press Ltd., 1985, s. 181. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007, s. 102-103. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=SM_UB-40&oldid=65987913”