STS-9 (ang. Space Transportation System; znana również jako STS-41A) – szósta misja wahadłowca kosmicznego Columbia i dziewiąty lot programu lotów wahadłowców. Głównym zadaniem wyprawy było przeprowadzanie doświadczeń w zbudowanym przez ESA laboratorium Spacelab, umieszczonym i używanym w ładowni wahadłowca[2][3].

STS-9
Emblemat STS-9
Dane misji
Indeks COSPAR

1983-116A

Zaangażowani

Stany Zjednoczone NASA

Oznaczenie kodowe

STS-9

Pojazd
Wahadłowiec

Columbia

Załoga
Zdjęcie STS-9
L-P: Garriott, Lichtenberg, Shaw, Young, Merbold, Parker
Start
Miejsce startu

Stany Zjednoczone, KSC, LC39-A

Początek misji

28 listopada 1983 16:00:00 UTC[1]

Orbita okołoziemska
Apogeum

254 km

Perygeum

241 km

Okres orbitalny

89,5 min

Inklinacja orbity

57,0°

Lądowanie
Miejsce lądowania

Edwards AFB, Pas startowy 17

Lądowanie

8 grudnia 1983 23:47:24 UTC[1]

Czas trwania misji

10 dni, 7 godz, 47 min, 24 sek[1]

Przebyta odległość

6 913 505 km[1]

Liczba okrążeń Ziemi

167[1]

Program lotów wahadłowców

Załoga edytuj

źródło[3][2][4]

Załoga rezerwowa edytuj

*(liczba w nawiasie oznacza liczbę lotów odbytych przez każdego z astronautów)

Parametry misji edytuj

Cel lotu edytuj

Pierwszy lot europejskiego laboratorium kosmicznego Spacelab-1, które przez cały czas orbitalnego lotu znajdowało się w ładowni wahadłowca. Pierwszy astronauta-obcokrajowiec na pokładzie amerykańskiego statku kosmicznego (Ulf Merbold ze Stuttgartu)[3].

Przebieg misji edytuj

Po raz pierwszy na pokładzie wahadłowca znalazła się 6-osobowa załoga. Astronauci pracowali przez całe 24 godziny (na dwie zmiany), co pozwoliło na prowadzenie badań bez przerw na odpoczynek, przy pełnym wykorzystaniu wyposażenia Spacelab do obserwacji Ziemi, badań fizyki atmosfery, plazmy kosmicznej, promieniowania kosmicznego, ultrafioletowego, rentgenowskiego i słonecznego, zagadnień z astrofizyki, biologii i techniki materiałowej. Awaria dwóch komputerów spowodowała opóźnienie lądowania o jedną dobę[2]. W momencie, w którym powinien rozpocząć się zapłon przednich silników RCS przestał działać jeden z czterech głównych komputerów. Po chwili Columbia straciła drugi komputer. Centrum dowodzenia postanowiło odwołać lądowanie. Wkrótce odmówił posłuszeństwa zespół IMU (zespół przyrządów kontrolujących orientację promu w przestrzeni). Dopiero osiem godzin później, kiedy Youngowi udało się naprawić jeden z dwóch zepsutych komputerów, wydano zezwolenie na lądowanie. Należało odwrócić wahadłowiec bez pomocy przednich silników RCS (zestaw rakietowych silników korekcyjnych). Operacja powiodła się. Silniki OME wyhamowały prom na tyle, że opuścił orbitę i zaczął opadać w kierunku Bazy Lotniczej Edwards w Kalifornii. Dwie minuty przed lądowaniem nastąpił wyciek hydrazyny w dwóch z trzech pomp APU (pompy na pokładzie wahadłowca, wytwarzające i utrzymujące odpowiednie ciśnienie w instalacji hydraulicznej promu). Kilka minut po wylądowaniu na skutek pożaru doszło do wybuchu w sekcji silnikowej. Gdyby pożar lub wybuch nastąpił kilka minut wcześniej, jeszcze podczas lotu, wahadłowiec straciłby sterowność i runął na ziemię. Bez pomp APU nie można kierować systemem hydraulicznym[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Mark Wade: STS-9. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2017-07-23]. (ang.).
  2. a b c Władysław Geisler. Kosmiczne loty załogowe w roku 1983. „Astronautyka”. 2 (132), s. 8-10, 1983. Polskie Towarzystwo Astronautyczne. (pol.). 
  3. a b c d Tomáš Přibyl: Dzień, w którym nie wróciła COLUMBIA. Bielsko-Biała: Wydawnictwo >DEBIT<, 2003, s. 158. ISBN 83-7167-224-1.
  4. Robert Godwin: Space Shuttle. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o., 2011, s. 52, seria: Historia podboju Kosmosu. ISBN 978-83-7648-973-5.

Linki zewnętrzne edytuj