Sady (województwo opolskie)
Sady (niem. Baumgarten) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Niemodlin[4].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2012) |
234[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-100[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0500197 |
Położenie na mapie gminy Niemodlin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
 50°37′44″N 17°39′19″E/50,628889 17,655278[1]
| |
Wieś położona na południowy wschód od Niemodlina.
Historia edytuj
Wieś wzmiankowana w dokumentach po raz pierwszy w 1375 roku.
W 1440 roku stanowiła własność rycerza Hansa Pange. Świadczy o tym dokument wystawiony przez Bernarda Niemodlińskiego 10 stycznia tegoż roku. Książę przekazał wtedy Hansowi Pange z Sadów (Baumgarten), jako nagrodę za wierną służbę, „stary młyn przed miastem z całym jego urządzeniem, ze stawem, lasem i wzgórzem – ze wszystkim, co od dawna do niego należy”.
W 1683 roku wieś została kupiona przez pana na Niemodlinie Zygfryda Erdmanna von Zierotin za sumę 17.000 talarów i włączona do dóbr niemodlińskich (Herrschaft Falkenberg).
Od roku 1715 Sady wraz z pobliskimi Skarbiszowicami i Wydrowicami należały do dóbr tułowickich, które po odłączeniu od dóbr niemodlińskich stały się samodzielnym państwem stanowym Herrschaft Tillowitz. Dobra szlacheckie w Sadach tworzyły dominium gospodarujące na 1 107 ha z folwarkiem, w którym hodowano niewielkie ilości trzody i bydła. Gmina wiejska liczyła 46 domów, 350 mieszkańców oraz 35 gospodarstw chłopskich i zagrodniczych, zajmujących 830 ha ziemi. W wiosce znajdował się stary cmentarz i ruiny dawnego kościoła z kamieniem nagrobnym jednego z hrabiów Pücklerów z Grodźca. Katolicy uczęszczali do kościoła w Prądach, a 98 miejscowych protestantów do kościoła ewangelickiego w Niemodlinie. Szkołę dla 120 dzieci nauczanych przez jednego nauczyciela wybudowano w Sadach w 1844 roku.
Administracyjnie Sady w latach od 1742 do 1816 należały do powiatu prudnickiego, natomiast od roku 1817 wieś weszła w skład powiatu niemodlińskiego.
W okresie międzywojennym miejscowość zamieszkiwało 500 osób, które utrzymywały się z rolnictwa i leśnictwa oraz z rzemiosła i pracy w przemyśle, kilka osób zajmowało się handlem. W 1930 roku przy pomocy kolonistów z Westfalii zostały zasiedlone tutejsze dobra szlacheckie, przy czym wykarczowano 150 ha lasu.
Po II wojnie światowej miejscowość otrzymała w 1945 roku nazwę Baruszewice zmienioną w 1946 na Sady[5], co jest tłumaczeniem przedwojennej historycznej nazwy Baumgarten (w 1447 wymieniana jako Bomgarte). W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie opolskim.
Obecnie miejscowość liczy około 240 mieszkańców.
W Sadach urodził się w 1897 roku Wilhelm Goldmann, jeden z największych wydawców niemieckiej literatury, dzieł naukowych i popularnonaukowych, powieści kryminalnych, założyciel wydawnictwa Wilhelm Goldmann-Verlag w Lipsku. Obecnie wydawnictwo Goldmanna wchodzi w skład koncernu Bertelsmanna.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120310
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1131 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
Bibliografia edytuj
- Elżbieta Woźniak, Mariusz Woźniak: Od Tillowitz do Tułowic: UG Tułowice, 2007
- Paszkowska Aleksandra: Zamek w Niemodlinie dzieje i architektura: Niemodlińskie Towarzystwo Regionalne, 2007
- Puls Niemodlina nr 37 (8) 2007