Samookaleczenie
Ten artykuł od 2010-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Samookaleczenie (ang. self-mutilation, self-harm) – umyślne, celowe uszkodzenie własnego ciała powodujące określone konsekwencje, takie jak np. krwawienie, zasinienie, oparzenie lub ból, jednak bez intencji samobójczych (głównym celem jest regulacja wewnętrznego napięcia)[1].
| |||
![]() | |||
|
CharakterystykaEdytuj
Najczęstszymi formami samookaleczeń to nacinanie nożem, żyletką lub scyzorykiem skóry na ramionach, przedramionach i dłoniach (rzadziej gdzie indziej, m.in. na nogach), przypalanie zapalniczką, papierosem lub rozgrzanym przedmiotem, polewanie skóry substancjami żrącymi, uderzanie głową o ścianę, wbijanie w skórę ostrych przedmiotów (np. igieł, szpilek, agrafek, pinezek, cyrkli), a także intensywne zadrapywanie, czy szorowanie do krwi. W najnowszych klasyfikacjach diagnostycznych samookaleczenia często klasyfikuje się jako oddzielną kategorię, a nie jako objaw kliniczny w przebiegu innych zaburzeń[1].
U młodzieży zjawisko pojawia się najczęściej między 12, a 14 rokiem życia utrzymując się średnio przez około dwa lata mając charakter kompulsywny[1].
Do kategorii samookaleczenia nie należą: obgryzanie paznokci, wyskubywanie skórek, zdrapywanie strupów, trichotillomania (wyrywanie włosów, czy rzęs), rytuały plemienne, a także modyfikacje kulturowe (piercing, tatuaż). Osobno traktowane są samookaleczenia występujące w przypadku chorób (np. psychoz) lub po zażyciu substancji psychoaktywnych[1].
KryteriaEdytuj
Według klasyfikacji DSM-5 kryteriami diagnostycznymi samookaleczenia są:
- powtarzalność (co najmniej pięć zdarzeń w przeciągu ostatniego roku),
- obniżony nastrój, lęki, smutek, negatywna opinia o swojej osobie,
- doznawanie ulgi pod wpływem bodźca samookaleczającego, świadomość rozwiązania trudności interpersonalnych,
- kompulsywny charakter zachowań - trudność w opanowaniu chęci samookaleczenia, nawet mimo doświadczenia negatywnych konsekwencji[1].
Funkcje samouszkodzeń w życiu jednostkiEdytuj
Według Glorii Babiker i Lois Arnold samookaleczenia mają następujące funkcje:
- związane z radzeniem sobie i przetrwaniem:
- związane z ja:
- wzmożenie poczucia autonomii i kontroli,
- odzyskanie poczucia rzeczywistości,
- okazja do zaopiekowania się sobą,
- związane z radzeniem sobie z własnym doświadczeniem:
- demonstrowanie lub wyrażanie własnych doświadczeń traumatycznych,
- ponowne przeżywanie urazu,
- związane z karaniem własnej osoby i byciem ofiarą:
- karanie się,
- oczyszczenie,
- karanie prześladowcy,
- radzenie sobie z dezorientacją w sferze doznań seksualnych,
- dotyczące relacji z innymi ludźmi:
Kwestie prawneEdytuj
Samouszkodzenie nie jest co do zasady przestępstwem według polskiego Kodeksu karnego. Jednakże dopuszczenie się go w celu unikania służby wojskowej[2] lub zastępczej[3] podlega karze (odpowiednio: pozbawienia wolności do 3 lat i grzywnie, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat).