Sandałowiec
Sandałowiec (Santalum L.) – rodzaj roślin z rodziny sandałowcowatych. Należy do niego 16 gatunków[3] występujących na nizinach Australii, Azji Południowo-Wschodniej i wyspach Pacyfiku[4].
| ||
 Sandałowiec biały | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | Santalanae | |
| Rząd | sandałowce | |
| Rodzina | sandałowcowate | |
| Rodzaj | sandałowiec | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Santalum L. Sp. Pl. 1: 349. 1753 | ||
Morfologia i biologiaEdytuj
Wiecznie zielone drzewa lub krzewy. Są półpasożytami: przeprowadzają fotosyntezę, ale wodę z solami mineralnymi pobierają z korzeni innych roślin[4]. Ich drewno ma charakterystyczny zapach. Liście naprzeciwległe, całobrzegie, skórzaste lub mięsiste. Kwiaty obupłciowe, czterokrotne, zebrane w boczne lub szczytowe drobne wiechy. Owocami są mięsiste pestkowce.
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna
Rodzaj należący do rodziny sandałowcowatych (Santalaceae R.Br.) z rzędu sandałowców (Santalales R. Br. ex Bercht. & J. Presl), w obrębie okrytonasiennych (Magnoliales)[1].
- Wykaz gatunków[3]
- Santalum acuminatum (R.Br.) A.DC.
- Santalum album L. – sandałowiec biały
- Santalum austrocaledonicum Vieill.
- Santalum boninense (Nakai) Tuyama
- Santalum ellipticum Gaudich.
- Santalum fernandezianum Phil.
- Santalum freycinetianum Gaudich.
- Santalum haleakalae Hillebr.
- Santalum insulare Bertero ex A.DC.
- Santalum lanceolatum R.Br.
- Santalum macgregorii F.Muell.
- Santalum murrayanum (T.L.Mitch.) C.A.Gardner
- Santalum obtusifolium R.Br.
- Santalum paniculatum Hook. & Arn.
- Santalum papuanum Summerh.
- Santalum spicatum (R.Br.) A.DC.
- Santalum yasi Seem.
- Uwaga
Nazwa sandałowiec czerwony stosowana jest w odniesieniu do gatunku pterokarpus sandałowy Pterocarpus santalinus (bobowate).
ZastosowanieEdytuj
Owoce niektórych gatunków są jadalne[4]. Z sandałowca białego otrzymuje się olejek sandałowy. Niektóre gatunki bywają uprawiane jako rośliny ozdobne, ale ich uprawa ze względu na półpasożytniczy tryb życia jest trudna.
Znaczenie w hinduizmieEdytuj
Rasarnawa, dzieło hinduistycznej alchemii tantrycznej (rasajany), datowane na około XI w. n.e., zapewnia, że rytuał wielbienia Śiwy z użyciem drzewa sandałowego, aloesu, kamfory i szafranu prowadzi do osiągnięcia śiwaloki – nieba boga Śiwy[5].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-10] (ang.).
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-10] (ang.).
- ↑ a b Santalum L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-11].
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ David Gordon White: 15. Ocean rtęci : alchemiczny tekst z jedenastego wieku. W: Praktyki religijne w Indiach. Donald S.Lopez Jr (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2001, s. 344. ISBN 83-88238-68-X.