Sanguszkowie herbu Pogoń Litewska
Sanguszkowie (pierwotnie Sanguszkowicze) – magnacki ród książęcy (kniaziowski) herbu Pogoń Litewska, będący gałęzią litewskiej dynastii Giedyminowiczów, a wywodzący się od przyrodniego brata króla Władysława II Jagiełły - księcia Fiodora, syna wielkiego księcia litewskiego Olgierda, syna wielkiego księcia litewskiego Giedymina. Nazwisko rodu pochodzi od imienia syna wspomnianego Fiodora - księcia Sanguszki.
PochodzenieEdytuj
Wcześniejsza literatura na podstawie błędnych przekazów latopisarskich uznawała Sanguszków za potomków księcia Lubarta Giedyminowicza. Sami zainteresowani także nie byli chyba pewni swojego pochodzenia, albowiem na podstawie mylnego przekonania o pochodzeniu od wspomnianego Lubarta swego czasu używali nazwiska Lubartowicz Sanguszko. Twórca potęgi rodu, książę Paweł Karol Sanguszko (ur. 1680, zm. 1750), za królewskim przyzwoleniem przemianował nawet znajdujący się w jego posiadaniu Lewartów na Lubartów. Obecnie historycy, powołując się na historyczne źródła dokumentowe, raczej nie mają wątpliwości co do pochodzenia tego rodu od Olgierda Giedyminowicza. Jan Tęgowski wyraził zdanie, iż właśnie w książęcym domu Sanguszków najdłużej przetrwał ród Olgierdowiczów.
Pierwotnie dobra Sanguszków znajdowały się na Wołyniu (Ratno, Kamień Koszyrski, Kowel, Sławuta). Z czasem rodzina nabyła nowe na Podolu (Satanów) i w Małopolsce (Lubartów, Tarnów). Na przełomie XV i XVI wieku ród podzielił się na dwie główne linie:
- linia koszyrsko-niesuchoiżska - zapoczątkowana przez Aleksandra, dzieląca się na dwie gałęzie:
- gałąź koszyrska ("Sanguszkowie-Koszyrscy") - zapoczątkowana przez Michała, wymarła w 1653 r.
- gałąź niesuchoiżska ("Sanguszkowie-Niesuchoiżscy") - zapoczątkowana przez Andrzeja, wymarła w 1591 r.;
- linia kowelska ("Sanguszkowie-Kowelscy") - zapoczątkowana przez Michała, istnieje po dziś dzień.
Wybrani członkowie roduEdytuj
Pokolenie 0Edytuj
- Sanguszko Fiodorowic (zm. po 1454) protoplasta książąt Sanguszków
Pokolenie 1Edytuj
- Aleksander Sanguszkowic (zm. po 1491), protoplasta linii koszyrskiej i nisuchoiżskiej
- Michał Sanguszkowic (zm. po 1511) założyciel linii kowelskiej
- Iwan Sanguszkowic protoplasta Sadowskich
Pokolenie 2Edytuj
- Michał Sanguszko[1] (zm. po 1501)
- Andrzej Aleksandrowicz Sanguszko (zm. 1534/5) starosta włodzimierski
- Wasyl Sanguszko (zm. 1557?) dworzanin królewski
Pokolenie 3Edytuj
- Andrzej Michałowicz Sanguszko[2] (zm. 1560) marszałek hospodarski
- Fiodor Sanguszko (zm. 1547/8) starosta włodzimierski, bracławski i winnicki
- Hrihory Sanguszko (1530-1555)
Pokolenie 4Edytuj
- Aleksander Sanguszko[3] (ok. 1508-1565) marszałek hospodarski
- Dymitr Sanguszko
- Roman Sanguszko (ok. 1537-1571) wojewoda bracławski, hetman polny litewski
- Andrzej Sanguszko (1553-1591)
Pokolenie 5Edytuj
- Lew Sanguszko[4] (ok. 1536-1571) rotmistrz jazdy litewskiej
- Fiodor (Roman) Sanguszko (zm. 1591) ostatni z linii niesuchoiżyskiej
- Samuel Szymon Sanguszko (zm. 1638) wojewoda witebski, pisarz, przeszedł na katolicyzm
Pokolenie 6Edytuj
- Hrehory Sanguszko[5] (zm. 1602) kasztelan lubaczowski, bracławski
- Hieronim Władysław Sanguszko (1611-1657) biskup smoleński
- Jan Władysław Sanguszko (zm.1652)
Pokolenie 7Edytuj
- Adam Aleksander Sanguszko[6] (ok. 1590-1653) wojewoda wołyński, ostatni z linii koszyrskiej
- Hieronim Sanguszko (1651-1684)
Pokolenie 8Edytuj
- Kazimierz Antoni Sanguszko (1677-1706) marszałek nadworny litewski
- Anna Katarzyna Radziwiłłowa (1676-1746)
- Paweł Karol Sanguszko (1680-1750) marszałek nadworny litewski, marszałek wielki litewski
- Barbara Urszula Sanguszkowa (1718-1791) poetka, tłumaczka, filantropka, żona Pawła Karola
Pokolenie 9Edytuj
- Janusz Aleksander Sanguszko (1712-1775) miecznik litewski, marszałek nadworny litewski
- Józef Paulin Sanguszko (1740-1781) marszałek wielki litewski
- Hieronim Janusz Sanguszko (1743-1812) generał, wojewoda wołyński
- Janusz Modest Sanguszko (1749-1806) starosta krzemieniecki
Pokolenie 10Edytuj
- Eustachy Erazm Sanguszko (1768-1844) generał, poseł, hodowca koni
- Klementyna Maria Sanguszkowa (1780-1852) żona Eustachego Erazma, filantropka
Pokolenie 11Edytuj
- Roman Stanisław Sanguszko (1800-1881) powstaniec 1830, zesłaniec
- Władysław Hieronim Sanguszko (1803-1870) polityk konserwatywny
- Dorota Sanguszko (1799-1821)
Pokolenie 12Edytuj
- Jadwiga Sanguszko (1830-1918) - żona Adama Stanisława Sapiehy, matka krakowskiego kardynała Adama Stefana Sapiehy
- Roman Damian Sanguszko (1832-1917) ordynat zasławski, kolekcjoner
- Paweł Roman Sanguszko (1834-1876) ziemianin
- Eustachy Stanisław Sanguszko (1842-1903) marszałek krajowy, namiestnik Galicji
- Helena Sanguszko (1836-1891) - słynna z urody
Pokolenie 13Edytuj
- Roman Władysław Sanguszko (1901-1984) ziemianin, hodowca koni, przemysłowiec, filantrop
Pokolenie 14Edytuj
Pokolenie 15Edytuj
- Paweł Franciszek Roman Sanguszko (ur. 1973), jedyny żyjący męski przedstawiciel rodu
PałaceEdytuj
Pałac w Zasławiu
Pałac w Sławucie (nie istnieje)
Pałac w Lubartowie
Ruiny zamku w Tarnowie
Pałac Sanguszków w Gumniskach (Tarnowie)
Zamek Koniecpolskich, Sobieskich, Rzewuskich i Sanguszków w Podhorcach
Zamek w Ostrogu (fragment)
Pałacyk Hieronima Sanguszki w Warszawie na Nowym Świecie
.jpg)
Inne pałace Sanguszków:
Linki zewnętrzneEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Michał Sanguszko. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
- ↑ Andrzej Sanguszkowicz Koszyrski. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
- ↑ Aleksander Sanguszko Koszyrski. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
- ↑ Lew Sanguszko. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
- ↑ Hrihory Sanguszko. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
- ↑ Adam Aleksander Sanguszko. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 18.5.2014].
BibliografiaEdytuj
- Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T.1 1366-1506, Lwów 1887
- J. Wolff Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895, Reprint Warszawa 1994, ISBN 83-901823-0-0
- J. Tęgowski Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań-Wrocław 1999, ISBN 83-913563-1-0
- Saturnin Sobol, Polskie rody arystokratyczne, Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka, 2001, ISBN 83-7212-323-3, OCLC 297750896.
Linki zewnętrzneEdytuj
- O Sanguszkach na stronie Muzeum Okręgowego w Tarnowie
- O Sanguszkach na stronie Krystyny Kupnickiej
- Genealogia książąt Sanguszków w serwisie Genealogy.eu
- Genealogia książąt Sanguszków (potomkowie Pawła Karola Sanguszki) w serwisie An Online Gotha