Saragossa
Saragossa (hiszp. Zaragoza) – miasto w północno-wschodniej Hiszpanii, w środkowym biegu Ebro. Stolica Aragonii, znana z mauretańskiego pałacu i barokowej katedry.
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Wspólnota autonomiczna | |||||
Prowincja | |||||
Comarca | |||||
Alkad |
Pedro Santisteve | ||||
Powierzchnia |
973,78 km² | ||||
Wysokość |
199 m n.p.m. | ||||
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
976 | ||||
Kod pocztowy |
50001-50020 | ||||
Tablice rejestracyjne |
Z | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii | |||||
Położenie na mapie Aragonii | |||||
Położenie na mapie Europy | |||||
41°39′N 0°53′W/41,650000 -0,883333 | |||||
Strona internetowa |
Etymologia
edytujObecna nazwa miasta pochodzi od rzymskiej Caesaraugusta, na cześć Oktawiana Augusta. Następnie po podbojach muzułmańskich nazwa została zniekształcona jako Saraqusta, by w końcu w języku hiszpańskim zostać najpierw Saragosą, a potem Zaragozą[1].
Historia
edytuj- Osada założona przez Iberów o.k. 25 r. p.n.e. (Salduba), później kolonia rzymska (Caesaraugusta)
- Od V w. zajmowana kolejno przez Wandalów, Swewów i Wizygotów
- Od 714 w rękach Maurów, w 778 oblegana przez Karola Wielkiego[2]
- Od 1039 stolica państwa muzułmańskiego, którym władała dynastia Beni-Kasim. Miasto było wówczas przystanią naukowców i poetów. Chrześcijański bohater Cyd (El Cid) walczył od 1085 przez pięć lat, jako najemny dowódca wojsk mauretańskich, odnosząc wiele zwycięstw w wojnach przeciwko chrześcijanom
- W 1118 zdobyta przez Alfonsa I Walecznego i ustanowiona stolicą Aragonii aż do zjednoczenia z Kastylią przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego z Izabelą Kastylijską w 1479
- Od 1318 siedziba arcybiskupa
- XIV–XVI wiek – ważny ośrodek handlowy i przyspieszony rozwój miasta
- W 1474 założenie uniwersytetu
- W 1529 układ hiszpańsko-portugalski o podziale stref wpływów na półkuli wschodniej (Filipiny/Moluki) – dopełnienie traktatu z 1494 z Tordesillas
- 1710 bitwa pod Saragossą w trakcie hiszpańskiej wojny sukcesyjnej – w jej wyniku możliwe było zajęcie opuszczonego Madrytu przez arcyksięcia Karola VI Habsburga
- W latach 1808 i 1809 dwukrotnie oblegana i po niezwykle zaciętej obronie pod dowództwem generała José de Palafoxa zdobyta przez wojska napoleońskie. U boku Francuzów walczyły oddziały polskiej Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem J. Chłopickiego
- W czasie hiszpańskiej wojny domowej 1936-39 opanowana przez wojska generała Franco (w sierpniu i wrześniu 1937 operacja zaczepna wojsk republikańskich, w której wyróżniła się polska XIII Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego; głównych celów, tj. zdobycia Saragossy i odciążenia Frontu Północnego, nie osiągnięto)
- Expo 2008 poświęcone wodzie i zrównoważonemu rozwojowi
Zabytki
edytuj- Nuestra Señora del Pilar – bazylika o czterech wieżach i jedenastu kopułach, zbudowana na przełomie XVII/XVIII w. We wnętrzu znajduje się ołtarz z ozdobną galeryjką i kaplica z figurą Najśw. Marii Panny na Kolumnie (El Pilar). Ukazała się podobno św. Jakubowi w 40 r[potrzebny przypis]. Na suficie freski Goi. Katedra jest celem wielu pielgrzymek, szczególnie połączonych z Fiesta de la Raza, uroczystościami przypominającymi odkrycie Ameryki (12 października).
- La Catedral del Salvador (La Seo) – stara katedra, jej budowę rozpoczęto w XII w. a zakończono w XVII w. Wskutek długiego okresu budowy dostrzega się wiele stylów: od gotyku i mauretańskiego do baroku. We wnętrzu piękna krata w prezbiterium oraz gotyckie stalle. Wśród rzeźb głównego ołtarza widnieją postacie Krzyżaków.
- La Lonja – giełda, renesansowa budowla z XVI w. Wewnątrz wspaniałe reliefy i ornamenty kamienne. W architekturze budynku widać wpływy florenckie.
- Aljafería – alkazar z XI wieku, znacznie przebudowany w następnych stuleciach. Zachowały się mauretański dziedziniec, meczet, pałac królów katolickich. Siedziba Las Cortes de Aragón - Kortezów Aragonii (lokalny parlament). Najokazalszy obiekt mauretański poza Andaluzją.
- Puente de Piedra – siedmiołukowy most nad rzeką Ebro (z XV wieku)
- ruiny rzymskie - z rzymskiego okresu dziejów miasta zachowały się resztki murów, teatru, łaźni, forum oraz portu rzecznego.
- Alma Mater Museum – muzeum diecezjalne mieszczące się w pałacu biskupim
Demografia
edytujWedług danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zaragozy (hiszp. Grande Área Urbana) ma 746 152 mieszkańców na powierzchni 2295 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 95 031 osób, co stanowi wzrost o 14.6%[3].
- Rozwój populacji centrum administracyjnego Saragossy (1842–2011)
Klimat
edytujMiesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie temperatury w dzień [°C] | 10.5 | 13.1 | 17.3 | 19.6 | 24.1 | 29.3 | 32.4 | 31.7 | 27.1 | 21.4 | 14.8 | 10.8 | 21,0 |
Średnie dobowe temperatury [°C] | 6.6 | 8.2 | 11.6 | 13.8 | 18.0 | 22.6 | 25.3 | 25.0 | 21.2 | 16.2 | 10.6 | 7.0 | 15,5 |
Średnie temperatury w nocy [°C] | 2.7 | 3.3 | 5.8 | 7.9 | 11.8 | 15.8 | 18.3 | 18.3 | 15.2 | 11.0 | 6.3 | 3.2 | 10,0 |
Opady [mm] | 21 | 22 | 19 | 39 | 44 | 26 | 17 | 17 | 30 | 36 | 30 | 21 | 322 |
Średnia liczba dni z opadami | 4.0 | 3.9 | 3.7 | 5.7 | 6.4 | 4.0 | 2.6 | 2.3 | 3.2 | 5.4 | 5.1 | 4.8 | 51,1 |
Wilgotność [%] | 75 | 67 | 59 | 57 | 54 | 49 | 47 | 51 | 57 | 67 | 73 | 76 | 61 |
Średnie usłonecznienie [h] | 131 | 165 | 217 | 226 | 274 | 307 | 348 | 315 | 243 | 195 | 148 | 124 | 2694 |
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 249 m n.p.m., 1981–2010) |
Gospodarka
edytujOśrodek przemysłowy, handlowy, naukowy, kulturalny i turystyczny. Fabryka koncernu Opel zatrudniająca 6700 osób, w której produkowane są modele Corsa, Meriva i Combo.
16 km na zachód od Saragossy znajduje się port lotniczy Saragossa (IATA: ZAZ, ICAO: LEZG), który służy jako lotnisko cywilne i baza Hiszpańskich Sił Powietrznych. Lotnisko było wykorzystywane przez NASA jako lądowisko awaryjne dla promów kosmicznych w przypadku TAL (Transoceanic Abort Landing).
Wystawa Światowa 2008
edytujW Saragossie w dniach 14.06.2008–14.09.2008 odbywała się Wystawa Światowa Expo Zaragoza 2008. Dzięki organizacji wystawy Saragossa zyskała nowoczesną infrastrukturę i prestiż[5]. Pojawiły się jednak również głosy krytyki: przed Expo 2008 znacznie wzrosły ceny nieruchomości, a w zakolu rzeki, w którym usytuowano tereny wystawowe, wycięto wiele drzew [1].
Urodzeni w Saragossie
edytuj- Eva Bes, hiszpańska tenisistka
Miasta partnerskie
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jairo J. García Sánchez , Aragón y sus topónimos (I) [online], Centro Virtual Cervantes, 13 grudnia 2002 [dostęp 2024-01-05] (hiszp.).
- ↑ TAI GABE DIGITALA SL , Año 778, entonces aparecen los nabarros (I) [online], naiz: IRITZIA, 4 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-05] (hiszp.).
- ↑ Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol.) Ministerstwo Rozwoju
- ↑ Valores climatológicos normales. Zaragoza Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
- ↑ strona Expo Saragossa [dostęp: 19.08.2015]
Linki zewnętrzne
edytuj- Turismo de Aragón. Senderos de Aragon - Szlaki Aragonii (hiszp.)
- Asociación Cultural „Los Sitios de Zaragoza” - Stowarzyszenie Kulturalne „Miejsca w Saragossie” (hiszp.)