Wikipedia

Sarah Bernhardt

francuska aktorka teatralna i filmowa

Sarah Bernhardt, właśc. Henriette Rosine Bernardt (ur. 22 października 1844 w Paryżu, zm. 26 marca 1923 tamże) – francuska aktorka. Występowała głównie w teatrach Paryża, w latach 1872–1880 w Comédie-Française. Była znana z teatralnych ról dramatycznych.

Sarah Bernhardt
Ilustracja
Sarah Bernhardt (1880)
Imię i nazwisko

Henriette Rosine Bernardt

Data i miejsce urodzenia

22 października 1844
Paryż

Data i miejsce śmierci

26 marca 1923
Paryż

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Sarah Bernhardt jako Hamlet

Życiorys edytuj

Urodziła się w rodzinie żydowskiej[1] jako Rosine Bernardt. Jej matką była pochodząca z Amsterdamu Julie Bernardt (1821–1876), córka kupca Moritza Barucha Bernardta i jego żony Sary Hirsch. Aktorka zmieniła rodzinne nazwisko, modyfikując je w formę Bernhardt.

Sceniczna kariera Bernhardt zaczęła się w 1862, kiedy młoda aktorka studiowała jeszcze w Comédie-Française, najbardziej prestiżowym teatrze we Francji. W pewnym momencie zdecydowała się opuścić rodzinny kraj i przeniosła się do Belgii, gdzie została kochanką arystokraty Henriego de Ligne. W 1864 urodził się im syn Maurice. Po narodzinach dziecka książę zaproponował jej małżeństwo, ale jego rodzina sprzeciwiła się legalizacji związku i przekonała Bernhardt do odrzucenia oświadczyn i zakończenia związku[2].

Po wyrzuceniu z Comédie-Française za spoliczkowanie jednej z aktorek powróciła do życia kurtyzany, z którym zapoznała ją jej matka w bardzo młodym wieku. Dzięki temu w latach 1862–1865 zarobiła pokaźną sumę pieniędzy. W tym czasie nabyła swoją słynną trumnę, która często służyła jej za łóżko. Bernhardt twierdziła, że spanie w niej pomogło jej zrozumieć wiele tragicznych ról.

Potem Bernhardt powróciła do grania w teatrze, podpisując kontrakt z Théâtre de l’Odéon w 1866. Jej najsłynniejszą rolą z tamtego okresu była parodia florenckiego barda w sztuce Przechodzień François Coppée (styczeń 1869)[3]. Wraz z wybuchem wojny francusko-pruskiej (1870) przedstawienia zostały wstrzymane i Sarah przekształciła teatr w prowizoryczny szpital, gdzie opiekowała się rannymi żołnierzami[4]. Międzynarodową sławę zdobyła w latach 70. XIX wieku i szybko stała się najbardziej rozchwytywaną aktorką w Europie i Nowym Jorku. W przerwie między kolejnymi trasami Sarah wykupiła prawa najmu Théâtre de la Renaissance(inne języki), gdzie zajęła stanowisko producentki, reżyserki oraz głównej aktorki w latach 1893-1899.[5]

W 1872 opuściła Odéon i wróciła do Comédie-Française. Jednym z jej największych sukcesów była główna rola w sztuce Voltaire’a Zair (1874). Sarah odbyła nawet podróż na Kubę, gdzie wystąpiła w teatrze Sauto w Matanzas w 1887 roku. Ponadto udzielała lekcji aktorstwa wielu młodym dziewczętom, w tym aktorce i kurtyzanie Liane de Pougy.

W 1880 otrzymała duński królewski Medal Nagrody na kokardzie Orderu Danebroga[6].

W 1899 Bernhardt przejęła były Théâtre des Nations(inne języki) na Place du Châtelet w Paryżu i zmieniła jego nazwę na Théâtre Sarah-Bernhardt. 21 stycznia nastąpiło otwarcie, podczas którego Sarah stworzyła jedną ze swoich najbardziej docenianych kreacji, w spektaklu La Tosca Victoriena Sardou. Zaraz później wystawiono wznowienie Fedry Racine’a (24 stycznia), następnie Patron Bénic Gastona de Wailly’ego (14 marca), Samarytankę Octave’a Fauilleta (25 marca) oraz Damę kameliową Aleksandra Dumasa 9 kwietnia. 20 maja swój debiut miała najbardziej kontrowersyjna rola Bernhardt: zagrała Hamleta w sztuce Szekspira w adaptacji napisanej prozą przez Eugène’a Moranda i Marcela Schwoba na jej zamówienie. Sztuka została obsypana entuzjastycznymi recenzjami, pomimo że trwała cztery godziny bez przerwy. Bernhardt wyrobiła sobie opinię poważnej dramatycznej aktorki, zyskując tytuł Boskiej Sarah. Prawdopodobnie była najsłynniejszą aktorką XIX wieku[potrzebny przypis].

Bernhardt brała również udział w skandalizujących produkcjach, takich jak Judasz Johna Wesleya De Kaya. Spektakl był wystawiony w Globe Theatre w Nowym Jorku tylko raz, w grudniu 1910 roku, po czym został zakazany, tak samo jak w Bostonie i Filadelfii. Biorąc pod uwagę, jak w 1910 roku wyglądała scena teatralna Nowego Jorku, fabuła sztuki była oburzająca. Maria Magdalena, która najpierw była kochanką Poncjusza Piłata, a potem Judasza Iskarioty, związała się z Jezusem. Kiedy Judasz zorientował się, że Maria Magdalena oddała się Jezusowi, zdecydował się wydać przyjaciela Rzymianom. Dla nowojorskich miłośników teatru dopełniającym elementem prowokacji był fakt, że rolę Judasza grała ponętna Sarah Bernhardt[7].

Do śmierci zarządzała swoim Théâtre Sarah-Bernhardt. Potem to stanowisko zajął jej syn Maurice, który zmarł w 1928 roku. Teatr zachował swoją nazwę aż do niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej[8], kiedy został przemianowany na Théâtre de la Cité ze względu na żydowskie korzenie Bernhardt[9].

Została pochowana na Cmentarzu Père-Lachaise.

 
Plakat Alfonsa Muchy do sztuki Gismonda

W 1894 Alfons Mucha zaprojektował plakat do sztuki z jej udziałem pt. Gismonda i od tej pory projektował wszystkie plakaty do jej spektakli – stały się czołowymi dziełami secesji[9].

Życie prywatne edytuj

Miała romans z belgijskim arystokratą Charlesem-Josephem Eugène’em Henrim, księciem de Ligne, z którym miała swoje jedyne dziecko – syna Maurice’a Bernhardta (ur. 1864), męża Polki Marii Jabłonowskiej (1863-1914).

W Londynie w 1882 poślubiła greckiego aktora Aristidesa Damalę (we Francji znanego jako Jacques Damala). Małżeństwo oficjalnie trwało do śmierci Damali w 1889 w wieku 34 lat, ale w praktyce zakończyło się szybciej z powodu uzależnienia aktora od morfiny[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Snel, Harmen. The ancestry of Sarah Bernhardt; a myth unravelled, Amsterdam, Joods Historisch Museum, 2007, ISBN 978-90-802029-3-1
  2. ↑ Madame Sarah, Cornelia Otis Skinner, Houghton Mifflin 1966
  3. ↑ Aston, Elaine (1989). Sarah Bernhardt: A French Actress on the English Stage. Oxford: Berg Publisher’s Limited. p. 5.
  4. ↑ Arthur Golf; Robert Fizdale (1991). The Divine Sarah: The Life of Sarah Bernhardt. New York: Knopf. pp. 82–85.
  5. ↑ Robert, Gottlieb (2010). Sarah: The Life of Sarah Bernhardt. London: Yale University Press. p. 121.
  6. ↑ Lars Stevnsborg: Kongeriget Danmarks ordener, medaljer og hederstegn. Syddansk Universitetsforlag, 2005, s. 338. ISBN 87-7838-911-9. (duń.).
  7. ↑ Heribert von Feilitzsch, Felix A. Sommerfeld: Spymaster in Mexico, 1908 to 1914, Henselstone Verlag LLC, Amissville, VA, 2012, p. 352
  8. ↑ McCormick 1995.
  9. ↑ a b c Sarah Bernhardt ↓.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sarah_Bernhardt&oldid=72464850”