Scranton (Pensylwania)

Scranton – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Pensylwania, nad rzeką Lackawanna.

Scranton
Ilustracja
Państwo  Stany Zjednoczone
Stan  Pensylwania
Burmistrz William Courtright
Powierzchnia 65,89 km²
Populacja (2018)
• liczba ludności
• gęstość
77 182
1169 os./km²
Nr kierunkowy 610
Kod pocztowy 18447, 18501-18505, 18507-18510, 18512, 18514-18515, 18517-18519, 18522, 18540, 18577.
Położenie na mapie Pensylwanii
Mapa konturowa Pensylwanii, po prawej znajduje się punkt z opisem „Scranton”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Scranton”
Ziemia41°24′38″N 75°40′03″W/41,410556 -75,667500
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Stany Zjednoczone
Ten artykuł należy dopracować:
od 2014-09 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
od 2014-09 → zweryfikować treść i dodać przypisy,
od 2014-09 → napisać artykuł w sposób neutralny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

HistoriaEdytuj

W 1776 roku tereny obecnego miasta Scranton były zamieszkiwane przez rdzennych Amerykanów. Z czasem w Scranton zaczęli osiedlać się osadnicy z Nowej Anglii, budowali oni liczne młyny i zakładali małe przedsiębiorstwa wytwórcze. W roku 1845 w Scranton rozpoczęła się produkcja żelaza i stali, z czasem miasto stało się wiodącym producentem żelaznych szyn. W 1851 roku dojechał tam pierwszy pociąg, jednakże w początkowym okresie linię wykorzystywano tylko w celach towarowych.

W 1856 roku Scranton stało się gminą, tzw. borough. W roku 1866 mieszkało tam 35 tys. mieszkańców, dla których wybudowano pierwszą w Stanach Zjednoczonych linię tramwajową (pojazdy te nazywano wówczas "trolley car", od rolki którą zakończony był odbierak prądu z sieci) – z tego powodu miasto zaczęto nazywać The Electric City, co oznacza dosłownie Elektryczne Miasto. Na początku ubiegłego wieku miasta liczyło ponad 100 tysięcy osób i było 38. miastem pod względem populacji w Stanach Zjednoczonych.

W 1901 roku przemysł hutniczy został przeniesiony do Lackawanna i Scranton utraciło jeden z głównych gałęzi przemysłu. W latach 1900–1925 obserwowano napływ ludności robotniczej do miasta z terenów Europy Wschodniej. Kiedy po II wojnie światowej zmalało wydobycie węgla, miasto zaczęło borykać się z wieloma kłopotami natury finansowej i społecznej. W 1954 roku zlikwidowano linie trolejbusową, a rok później miasto zostało zalane przez huragan Diane. W 1959 zalano dużą część szybów górniczych, w latach 60. i 70. spadła też produkcja jedwabiu i przemysłu włókienniczego. Od roku 1980 trwa rewitalizacja miasta.

 
Widok na centrum Scranton

GospodarkaEdytuj

W mieście rozwinął się przemysł odzieżowy, włókienniczy, elektrotechniczny, elektroniczny, metalowy oraz poligraficzny[1].

DemografiaEdytuj

[2][3]

Kultura i edukacjaEdytuj

 
Muzeum Kolejnictwa w Scranton

Wiele atrakcji turystycznych Scranton nawiązuje do dawnej produkcji żelaza i węgla, jak również do różnorodności etnicznej tego miasta. W mieście istnieje muzeum kolejnictwa, muzeum tramwajów, muzeum górnictwa węglowego oraz muzeum filmowo-telewizyjne. Turystów przyciąga także Narodowa Bazylika Świętej Anny i Katedra Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika.

Od 1862 roku odbywa się tu parada na cześć dnia św. Patryka, organizowana przez irlandzkich emigrantów. W 2008 roku obchody tego święta zgromadziły około 150 tys. uczestników. W mieście znajduje się również kino oraz częściowo zadaszony amfiteatr na ok. 15 tys. miejsc. Uwagę zwraca Scranton Cultural Center, zorganizowany w masońskiej świątyni, w której mieści się duża sala balowa i kilka mniejszych sal. Odbywają się tam koncerty muzyki poważnej i spektakle taneczne.

W mieście znajdują się dwie szkoły wyższe; Scranton High School oraz West Scranton High School. Prawie 10000 uczniów uczy się w miejskich szkołach publicznych. W mieście są także szkoły wyznaniowe np. prywatna szkoła jezuitów i Jesziwa Bais Mosze, kilka szkół diecezji Scranton oraz szkoła prawosławna – w Scranton szkoły średnie są tylko prywatne.

Miasto jest miejscem akcji popularnego w USA serialu komediowego The Office.

Kościoły i związki wyznanioweEdytuj

 
Katedra św. Stanisława w Scranton

Polski Narodowy Kościół KatolickiEdytuj

Miasto Scranton jest historyczną stolicą Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego, założonego na początku XX wieku przez polską społeczność tego miasta.

Historia tego Kościoła łączy się z sylwetką ks. Franciszka Hodura, polskiego emigranta, który od 1893 roku był wikariuszem w (większości etnicznie polskiej) parafii pw. Serca Jezusowego w Scranton, kierowanej przez ks. Ryszarda Austa. Ks. Aust był postacią konfliktową, cechowała go buta połączona z arogancją. Sam niejednokrotnie stwierdzał publicznie, że wcale nie czuje się Polakiem oraz że Polaków wręcz nienawidzi.[potrzebny przypis] Młodego ks. Hodura drażnił wyzysk materialny oraz moralna wzgarda, z jaką śląski proboszcz odnosił się do ludzi – zalecił więc założenie nowej parafii katolickiej pw. św. Stanisława.

21 marca 1897 roku Franciszek Hodur przejął (wbrew woli swojego ordynariusza) kierownictwo w kościele św. Stanisława w Scranton i ogłosił powstanie „Polskiego Kościoła Reformowanego” (potem przyjął nazwę: Polski Narodowy Kościół Katolicki. Rzymscy katolicy rozpoczęli nagonkę na ks. Hodura, w wyniku czego parafianie Hodura zawiązali pismo „Straż”. 4 lipca 1897 roku ostatecznie zakończyła się budowa kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Scranton, parafia liczyła ok. 1200 wiernych i licznych sympatyków z okolicznych miejscowości.

Zgromadzenie parafialne z 18 września 1898 roku zdecydowało jednogłośnie o odłączeniu parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Scranton od kościoła rzymskokatolickiego. 6 stycznia 1903 roku wierni ze Scranton zarejestrowali w Sądzie Powiatowym Country of Lockawanna nowy związek wyznaniowy: „Polski Kościół Reformowany”. 29 września 1907 roku ks. Franciszek Hodur otrzymał w Utrechcie sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Utrechtu ks. Gerarda Gula, w asyście ks. bpa Jakuba Jana van Thiela z Haarlemu oraz ks. bpa Mikołaja Spita z Deventer. W mieście znajduje się Mauzoleum Franciszka Hodura.

Ludzie związani ze ScrantonEdytuj

 
Bp William O’Hara

Miasta partnerskieEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Scranton, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-10].
  2. ↑ Population and Housing Unit Estimates (ang.). [zarchiwizowane z tego adresu].
  3. ↑ Census of Population and Housing (ang.). Census.gov. [zarchiwizowane z tego adresu].
  4. ↑ Orthodox Jewish Community (ang.). [dostęp 2014-08-06].
  5. ↑ Temple Hesed (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scranton_(Pensylwania)&oldid=64272144”