Senat Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1922–1927)

Senat I kadencji (1922–1927) to izba wyższa parlamentu wybrana 12 listopada 1922. Pierwsze posiedzenie odbyło się 28 listopada 1922, zaś ostatnie 13 lipca 1927. Senat I kadencji wybrał wraz z Sejmem I kadencji jako Zgromadzenie Narodowe trzech Prezydentów RP.

Rzeczpospolita Polska

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka II RP Ustrój polityczny Konstytucja Mała Konstytucja z 1919 roku Statut Organiczny Województwa Śląskiego Konstytucja marcowa (Nowela sierpniowa) Konstytucja kwietniowa Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Sądownictwo Najwyższy Trybunał Administracyjny Inwalidzki Sąd Administracyjny Trybunał Stanu Trybunał Kompetencyjny Sąd Najwyższy Prokuratoria Generalna Parlament Sejm Sejm Ustawodawczy Sejm I kadencji Sejm II kadencji Sejm III kadencji Sejm IV kadencji Sejm V kadencji Posłowie Senat Senat I kadencji Senat II kadencji Senat III kadencji Senat IV kadencji Senat V kadencji Senatorowie Sejm Śląski Sejm Śląski I kadencji Sejm Śląski II kadencji Sejm Śląski III kadencji Sejm Śląski IV kadencji Prezydenci Premierzy Rząd Wojsko Polskie II RP Podział administracyjny Wojewodowie Wybory parlamentarne Partie polityczne Polityka zagraniczna Naczelnik Państwa Wikiprojekt Polityka

Wybory

Senat I kadencji został wyłoniony w drodze demokratycznych wyborów pięcioprzymiotnikowych (bezpośrednich, powszechnych, równych, tajnych i proporcjonalnych) przeprowadzonych na podstawie Konstytucji uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy, oraz na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1922 ordynacja wyborcza do Senatu RP. Czynne prawo wyborcze mieli obywatele, którzy ukończyli 30 lat i od roku od dnia ogłoszenia wyborów zamieszkiwali okręg wyborczy, z wyjątkiem świeżo osiadłych kolonistów, robotników zmieniających pracę oraz urzędników służbowo zmieniających pracę. Bierne prawo wyborcze mieli obywatele, posiadający w dniu ogłoszenia wyborów ukończone 40 lat.

Wybierano 111 senatorów, z czego 93 w okręgach wyborczych oraz 18 z list państwowych. Okręgami wyborczymi były województwa oraz wydzielony okręg miasto Warszawa.

Udział poszczególnych list wyborczych w wyborach do Senatu w 1922

Numer listy	Nazwa listy	Mandaty uzyskane w okręgach	Mandaty z list państwowych	Ogółem
Lista nr 1	Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”	14	3	17
Lista nr 2	Polska Partia Socjalistyczna	6	1	7
Lista nr 3	Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”	7	1	8
Lista nr 5	Komunistyczny Związek Proletariatu Miast i Wsi	0	0	0
Lista nr 6	Związek Rad Ludowych	0	0	0
Lista nr 7	Narodowa Partia Robotnicza	3	0	3
Lista nr 8	Chrześcijański Związek Jedności Narodowej	39	9	48
Lista nr 10	Unia Narodowo-Państwowa	0	0	0
Lista nr 12	Polskie Centrum	0	0	0
Lista nr 15	Chłopskie Stronnictwo Radykalne	0	0	0
Lista nr 16	Blok Mniejszości Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej	18	4	22
Lista nr 20	Żydowski Demokratyczny Blok Ludowy	0	0	0
Lista nr 22	Państwowe Zjednoczenie na Kresach	1	0	1
Lista nr 23	Związek Narodowo-Żydowski (Małopolska)	4	0	4
Lista nr 24	Blok Mniejszości Narodowych (Wilno)	1	0	1
Lista nr 28	Zjednoczenie Krajowe „Polesie”	0	0	0
Ogółem		93	18	111

W trakcie kadencji 7 senatorów zrzekło się mandatu, zaś 8 zmarło.

Struktura Senatu I kadencji

Pierwsze posiedzenie Senatu RP 28 listopada 1922

Marszałkiem seniorem otwierającym pierwsze posiedzenie był Bolesław Limanowski z PPS, zaś sekretarzami Bolesław Bielawski ze Związku Ludowo-Narodowego i Jan Woźnicki z PSL „Wyzwolenie”.

1 grudnia 1922 na Marszałka Senatu wybrano Wojciecha Trąmpczyńskiego, a na wicemarszałków Jakuba Bojkę z PSL „Piast”, Antoniego Stychela z ZLN i Jana Woźnickiego z PSL „Wyzwolenie”.

Funkcjonowały senackie komisje:

• Komisja Administracyjna – przewodniczący Juliusz Zdanowski (ZLN);
• Komisja Gospodarstwa Społecznego – przewodniczący Andrzej Średniewski PSL „Piast”);
• Komisja Oświaty i Kultury – przewodniczący Stanisław Kalinowski (PSL „Wyzwolenie”);
• Komisja Prawnicza – przewodniczący Michał Ringel (KŻ);
• Komisja Regulaminowa – przewodniczący Leon Kazimierz Łubieński (ChN);
• Komisja Skarbowo-Budżetowa – przewodniczący Leon Nowodworski (ChD);
• Komisja Spraw Zagranicznych i Wojskowa – przewodniczący Marian Kiniorski (ZLN).

Bibliografia

• Andrzej Ajenkiel: Historia sejmu polskiego t. II. Część II, II Rzeczpospolita. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-09500-8.brak strony w książce