Serce Jezusa
Serce Jezusa (Najświętsze Serce Pana Jezusa, Serce Jezusowe, Serce Boże, Boskie Serce) – mistyczna Skarbnica[1], obiekt kultu w katolicyzmie. Cześć Sercu Jezusa Chrystusa oddawana jest jako symbolowi Bożej Miłości do człowieka.

(Henri Van Severen, ok. 1900)

Źródła biblijneEdytuj
Do Bożego serca odwołują się fragmenty Starego Testamentu[2]:
Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuję. Pwt 6, 4-6[3]
Miłowałem Izraela, gdy jeszcze był dzieckiem, i syna swego wezwałem z Egiptu. (...) A przecież Ja uczyłem chodzić Efraima, na swe ramiona ich brałem; oni zaś nie rozumieli, że troszczyłem się o nich. Pociągnąłem ich ludzkimi więzami, a były to więzy miłości. Oz 11, 1. 3-4[4]
Uleczę ich niewierność i umiłuję ich z serca, bo gniew mój odwrócił się od nich. Oz 14, 5[5]
Ukochałem cię odwieczną miłością, dlatego też zachowałem dla ciebie łaskawość. (...) Oto nadchodzą dni - wyrocznia Pana - kiedy zawrę z domem Izraela i z domem judzkim nowe przymierze. (...) Umieszczę swe prawo w głębi ich jestestwa i wypiszę na ich sercu. Jr 31, 3. 31. 33[6]
Tajemnica Serca Jezusa bierze swój początek z nauki Jezusa płynącej m.in. z przypowieści[7] w Ewangeliach. Szczególnymi momentami inspirującymi ten kult była scena z Ostatniej Wieczerzy, w której jeden z apostołów, św. Jan skłonił swoją głowę ku Sercu Jezusa:
Jeden z uczniów Jego – ten, którego Jezus miłował – spoczywał na Jego piersi (J 13, 23).
oraz przebicie włócznią Serca Jezusa przez jednego z żołnierzy po śmierci Jezusa na Krzyżu:
Tylko jeden z żołnierzy włócznią przebił Mu bok i natychmiast wypłynęła krew i woda (J 19, 34).
Historia kultuEdytuj
Zwolennicy Kultu Bożego Serca podają, że rozwijał się on od samego początku chrześcijaństwa, a jego pierwszymi czcicielami byli Maryja i apostołowie[2]. Serce Jezusa szczególnym kultem obdarzali święci[2][8]:
Gdy w XVII wieku Kościół katolicki chciał się przeciwstawić poglądom jansenistów, zaczął powoływać się na miłość Jezusa do ludzi[8].
Szczególnymi postaciami związanymi z tym kultem są św. Jan Eudes, św. Małgorzata Maria Alacoque[9], Bernard Franciszek de Hoyos oraz bł. Maria od Boskiego Serca Droste zu Vischering. Prekursorem kultu w Europie był jednak – wcześniej od nich działający – polski jezuita Kasper Drużbicki, autor łacińskiego traktatu Meta cordium Cor Jesu[10].
Objawienia Małgorzaty AlacoqueEdytuj
W latach 1673–1689 św. Małgorzacie osiemdziesięciokrotnie[11] ukazywał się Chrystus z Sercem na piersiach przebitym i opasanym cierniową koroną, z którego wytryskują płomienie miłości, a w ich centrum jest krzyż. Podczas objawień Chrystus zapewnił ją o nieskończonym Miłosierdziu dla ludzi. Spośród licznych objawień wyróżnia się cztery tzw. wielkie objawienia[11][12]:
Sekwencja objawień Najświętszego Serca Jezusowego św. Małgorzacie Alacoque | ||
Objawienie | Data | Wypowiedź Jezusa |
I | 27 grudnia 1673 | Moje Boskie Serce tak płonie miłością ku ludziom, że nie może dłużej utrzymać tych płomieni gorejących zamkniętych w moim łonie. Ono pragnie rozlać je za twoim pośrednictwem i wzbogacić ludzi swymi Bożymi skarbami. W nim znajdą wszystko czegokolwiek będzie im potrzeba dla ratowania swych dusz z przepaści zguby |
II | 1674[13] | „To nabożeństwo jest ostatnim wysiłkiem Jego miłości i będzie dla ludzi jedynym ratunkiem w ostatnich czasach.” Będzie jakby „odkupieniem miłosnym, oswobodzeniem ich z mocy księcia ciemności.” Będzie „pewnego rodzaju słodką wolnością dla nas w królestwie Jego miłości.” |
III | 2 lipca 1674[11] | Oto Serce, które tak umiłowało ludzi, a w zamian za to otrzymuje niewdzięczność, wzgardę i zapomnienie. Sprawia mi to przykrzejszą udrękę niż wszystko, co wycierpiałem w czasie mej męki: a to tak dalece, że jeśliby mnie choć trochę ukochano, to za nic bym sobie uważał wszystko, co wycierpiałem dla ludzi i pragnąłbym, o ile byłoby to możliwe, uczynić dla nich jeszcze więcej; lecz oni na wszystkie moje wysiłki czynienia im dobrze odpowiadają oziębłością i wzgardą Żebyś zaś mogła Mi towarzyszyć w tej pokornej modlitwie, jaką Ja wówczas zanosiłem do Ojca, wstaniesz pomiędzy jedenastą a dwunastą godziną w nocy, upadniesz na twarz i spędzisz ze mną jedną godzinę; będziesz wzywała Bożego Miłosierdzia dla uproszenia przebaczenia grzesznikom i będziesz starała się osłodzić Mi choć trochę gorycz, jakiej doznawałem z powodu opuszczenia mnie przez uczniów... Obiecuję w nadmiarze Miłosierdzie Serca Mego, że Jego Miłość wszechpotężna udzieli wszystkim, którzy komunikować będą przez dziewięć pierwszych piątków miesiąca z rzędu, łaski pokuty ostatecznej, że nie umrą w stanie niełaski ani bez sakramentów świętych i że Moje Serce będzie dla nich bezpieczną ucieczką w ostatniej godzinie ich życia. |
IV | 13–20 czerwca 1675[11] | Oto Serce, które ogromnie umiłowało ludzi, że niczego nie szczędziło, aż do zupełnego wyniszczenia Siebie, dla okazania im Swej miłości, a jednak w zamian za to doznaje od większości ludzi gorzkiej niewdzięczności, wzgardy, nieuszanowania, lekceważenia, oziębłości i świętokradztw, jakie Mi oddają w tym Sakramencie Miłości. Lecz najbardziej boli Mnie to, że w podobny sposób obchodzą się ze Mną serca służbie Mojej szczególniej poświęcone. Dlatego żądam, żeby pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała był odtąd poświęcony, jako osobne święto na uczczenie Mojego Serca i wynagrodzenia mi przez Komunię Świętą i inne praktyki pobożne zniewag, jakich doznaję, gdy wystawiony Jestem na ołtarzach. W zamian za to obiecuję ci, że Serce Moje wyleje hojne łaski na tych wszystkich, którzy w ten sposób oddadzą Mu cześć lub przyczynią się do rozszerzenia Jego święta. |
Uroczystość Najświętszego Serca Pana JezusaEdytuj
Niezwłocznie po objawieniach św. Małgorzaty zakon sióstr wizytek podjął starania w Stolicy Apostolskiej, w celu uczczenia Bożego Serca. Na prośbę biskupów francuskich po raz pierwszy Święto Najświętszego Serca Pana Jezusa obchodzono 20 października 1672[14]. Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa, przypadająca w pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała, została ustanowiona przez papieża Klemensa XIII, 6 lutego 1765[15], początkowo dla Królestwa Polskiego, w wyniku zgody papieża na skierowany do niego memoriał biskupów polskich. Uroczystość tę rozszerzył na cały kościół dopiero papież Pius IX, 23 sierpnia 1856[14].
Następnie papież Leon XIII w encyklice z 25 maja 1899 Annum Sacrum – O poświęceniu się ludzi Najświętszemu Sercu Jezusowemu[16], zaproponował poświęcenie wszystkich ludzi Bożemu Sercu, który to akt został dokonany 11 czerwca przez duchowieństwo i wiernych na całym świecie. Za jego pontyfikatu, u schyłku XIX wieku zapoczątkowano zwyczaj poświęcenia się Sercu Jezusowemu, specjalnymi aktami w postaci intronizacji, do upowszechnienia której przyczynili się m.in. peruwiańczyk o. Mateo Crawley-Boevey[17] czy polska Służebnica Boża Rozalia Celakówna.
Również następni papieże zwracali uwagę na kult Bożego Serca swoimi encyklikami: Pius XI w encyklice z 8 maja 1928 Miserentissimus Redemptor – O powszechnym obowiązku wynagradzania Najświętszemu Sercu Jezusa[18] i Pius XII w encyklice z 15 maja 1956 Haurietis aquas – O kulcie Najświętszego Serca Jezusa[14].
W Kościele rzymskokatolickim czasem szczególnym jest miesiąc czerwiec, poświęcony krzewieniu kultu i nabożeństwa ku Najświętszemu Sercu Pana Jezusa[19]. Święto Najświętszego Serca Pana Jezusa jest szczególnie obchodzone w Kościele rzymskokatolickim oraz mariawityzmie.
Serce Jezusa i Naród polskiEdytuj
Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa znany był już na początku istnienia państwa polskiego, czego wyrazem jest Modlitewnik Gertrudy zawierający modlitwy do Rany boku Chrystusa[20].
Naród polski został trzykrotnie poświęcony Sercu Jezusowemu. Po raz pierwszy 27 lipca 1920 przez biskupów na Jasnej Górze, następnie 3 czerwca 1921 na Małym Rynku w Krakowie oraz 28 października 1951 we wszystkich polskich kościołach[10]. Szczególnym miejscem czci Bożego Serca w Polsce jest Bazylika Najświętszego Serca Jezusowego przy ulicy Kopernika 26 w Krakowie, będąca hołdem narodu Polskiego składanym Bożemu Sercu[21].
Zgromadzenia zakonneEdytuj
W duchowości wielu zgromadzeń zakonnych przewodnią myślą jest idea kultu Bożego Serca takich zgromadzeń jak:
Duchowość Bożego Serca jest obecna wśród wspólnot świeckich:
- Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa
- wspólnoty intronizacyjne[22]
- Apostolstwo Modlitwy[23]
Formy kultuEdytuj
W katolicyzmie kult Serca Jezusowego przejawia się:
- w odprawianiu nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa
- w ustanowieniu uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa
- w odprawianiu pierwszych piątków miesiąca[24]
- w nabożeństwie Godziny Świętej[25]
- w odmawianiu litanii do Najświętszego Serca Pana Jezusa, nowenny do Najświętszego Serca Pana Jezusa i koronki do Najświętszego Serca Pana Jezusa[26][27]
- w śpiewaniu pieśni do Serca Jezusowego[28] czy Godzinek o Najświętszym Sercu Pana Jezusa[29]
- w nazywaniu parafii i kościołów wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Kult Bożego Serca pielęgnowany jest przez wydawaną prasę katolicką (m.in. w Polsce: siostry wizytki wydają „Wiadomości”[30], ojcowie sercanie „Czas Serca”[31] oraz ojcowie jezuici „Posłaniec Serca Jezusowego”).
Zobacz teżEdytuj
- Chrystus Król – inny tytuł Jezusa Chrystusa
- Ojcowie Najświętszych Serc, Bractwo straży honorowej Najświętszego Serca Jezusa – zakony
- Bractwo Serca Jezusowego, Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa – stowarzyszenia wiernych
- Szkaplerz Najświętszego Serca Jezusa, Tarcza Serca Jezusowego – sakramentalia
- Dzieło Osobistego Poświęcenia się Najświętszemu Sercu Jezusowemu
- Miłosierdzie Boże
- Serce Maryi
PrzypisyEdytuj
- ↑ Dufour 2008 ↓, s. 70–79.
- ↑ a b c Historia Kultu Najświętszego Serca Jezusowego. mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ Księga Powtórzonego Prawa.
- ↑ Księga Ozeasza - rozdział 11.
- ↑ Księga Ozeasza - rozdział 14.
- ↑ Księga Jeremiasza - rozdział 31.
- ↑ Daniel-Rops i Starowieyska-Morstinowa 1987 ↓, s. 191–194.
- ↑ a b Daniel-Rops i Starowieyska-Morstinowa 1987 ↓, s. 250–256.
- ↑ Św. Jan Eudes i św. Małgorzata Maria Alacoque. liturgia.wiara.pl. [dostęp 2009-06-17].
- ↑ a b Nasza Arka 2001 ↓, s. 15.
- ↑ a b c d Stanisław Hołodok: ŚWIĘTA MAŁGORZATA MARIA ALACOQUE. opoka.org.pl. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ Objawienie Najświętszego Serca Jezusowego skierowane do całej ludzkości przez świętą Małgorzatę Alacoque. mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ Jan Machniak: Nabożeństwo do Najświętszego Serca Jezusowego. [w:] Krakowska Prowincja Karmelitów Bosych [on-line]. karmel.pl. [dostęp 2015-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-25)].
- ↑ a b c Pius XII: Encyklika Haurietis aquas. opoka.org.pl, 1956-05-15. [dostęp 2015-02-02].
- ↑ Podręcznik Godziny Obecności przy Sercu Jezusa 1998 ↓, s. 56.
- ↑ Leon XIII: Encyklika Annum sacrum. duchprawdy.com, 1899-05-25. [dostęp 2015-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-17)].
- ↑ Crawley-Boevey 1957 ↓.
- ↑ Pius XI: Encyklika Misserentissimus Redemptor. opoka.org.pl, 1928-05-08. [dostęp 2015-02-02].
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 9.
- ↑ Dariusz Brozio , Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa w świetle kazań ks. Kazimierza Hamerszmita, „Studia Ełckie”, 10, 2008, s. 311 .
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 18.
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 14.
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 17.
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 4.
- ↑ Nasza Arka 2001 ↓, s. 7.
- ↑ Koronki do Najświętszego Serca Pana Jezusa. rozance-i-koronki.blogspot.com. [dostęp 2019-04-28].
- ↑ Przez Serce, z Sercem i w Sercu Jezusa 1995 ↓.
- ↑ PIEŚNI DO SERCA PANA JEZUSA. katolickapolonia.com. [dostęp 2019-04-25].
- ↑ Godzinki o Najświętszym Sercu Pana Jezusa. [w:] Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa [on-line]. strazhonorowa.pl. [dostęp 2019-04-28].
- ↑ Czasopismo „Wiadomości”. [w:] Wydawnictwo Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa [on-line]. strazjezusa.pl. [dostęp 2019-04-28].
- ↑ Czas SERCA, dwumiesięcznik dla rodzin. czasserca.pl. [dostęp 2019-04-28].
BibliografiaEdytuj
- Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa: Podręcznik Godziny Obecności przy Sercu Jezusa. Kraków: Siostry Wizytki, 1998. ISBN 83-86733-15-2. OCLC 749212107.
- Arcybractwo Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa: Przez Serce, z Sercem i w Sercu Jezusa. Kraków: Klasztor Sióstr Wizytek, 1995. ISBN 83-86733-10-1. OCLC 867964383.
- Mateo Crawley-Boevey: Jezus Król miłości. Wyd. IV. Poznań: Nakładem „Mszy Świętej”, 1957. OCLC 844681802.
- Henri Daniel-Rops, Zofia Starowieyska-Morstinowa: Dzieje Chrystusa. Wyd. 6. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1987. ISBN 83-211-0691-9. OCLC 749231495.
- Gérard Dufour: W szkole Serca Jezusowego ze Świętą Małgorzatą Marią: droga duchowa. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów, 2008. ISBN 978-83-7519-055-7. OCLC 749975773.
- Najświętsze Serca Jezusa. „Nasza Arka. Miesięcznik rodzin katolickich”, 2001-06. Kraków: Wydawnictwo AZ SC. ISSN 1640-615X.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Serce Jezusa (materiały biblioteki). [w:] Polska biblioteka cyfrowa POLONA [on-line]. polona.pl. [dostęp 2018-05-12].
- Najświętsze Serce Jezusa. serce-jezusa.com. [dostęp 2015-11-12].
- Kult Najświętszego Serca Jezusowego. mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl, 2005-06-03. [dostęp 2015-11-12].
- Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa. [w:] Konferencja Episkopatu Polski i Wydawnictwo Pallotinum [on-line]. brewiarz.katolik.pl, 2013-06-03. [dostęp 2015-11-12].