Sergiusz Abżółtowski
Sergiusz Abżółtowski (ur. 24 czerwca 1890[1] w Merwie, zm. we wrześniu 1939[2]) – pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego.
| |
 pułkownik dyplomowany pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 czerwca 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1939 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
         
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Syn Mikołaja Adolfa[1], Polaka – generała rosyjskiego (katolika) i Anny z Hopfenhausenów[1], Rosjanki (prawosławnej)[3].
Ukończył Korpus kadetów w Sumach (Ukraina), Michajłowską Szkołę Artylerii w Petersburgu (1910). W tym samym roku przydzielono go do 2 pułku pskowskich dragonów. W październiku 1913 został mianowany dowódcą 2 baterii I dywizjonu konno-górskiej artylerii. W sierpniu 1914 został komendantem dywizjonowej szkoły podoficerskiej. Od 14 września 1914 służył na froncie. W grudniu 1915 przeniesiono go do 1 baterii 6 Brygady Artylerii Ciężkiej. Później trafił do lotnictwa. Służył w charakterze obserwatora w 2 Niszczycielskim Oddziale Lotniczym. W 1917 przeszkolił się na pilota w Sewastopolu[1]. Dowodził 5 Niszczycielskim Oddziałem Lotniczym. Służbę w rosyjskich siłach powietrznych zakończył w stopniu kapitana pilota i z nalotem 82 godzin[4].
W 1918 w Stanach Zjednoczonych Ameryki razem z kpt. Jerzym Kossowskim zgłosił się ochotniczo do Armii Polskiej we Francji jako szeregowy aby dostać się do Armii Hallera. Początkowo skierowany został do obozu w Sillé-le-Guillaume. W lipcu tego roku przeniesiony został do Szkoły Lotniczej w Dijon, a następnie do Szkoły Lotniczej w Longvie i Szkoły Wyższego Pilotażu w Pau.
Na początku 1919 objął kolejno funkcje pomocnika do spraw technicznych i dowódcy lotnictwa Armii Polskiej we Francji[1]. Kiedy wybuchła wojna polsko-bolszewicka został mianowany szefem lotnictwa Frontu Południowo-Zachodniego i Środkowego. Później pełnił funkcję zastępcy Szefa Lotnictwa Polowego. 25 listopada 1920 został mu zatwierdzony stopień majora wojsk lotniczych z dniem 1 kwietnia 1920[5].
W latach 1921–1922 był słuchaczem I Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W grudniu 1924 został przesunięty w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych ze stanowiska szefa Wydziału Ogólno–Organizacyjnego na stanowisko II inspektora[6]. 1 grudnia 1924 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na pułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 2. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki[7]. Od maja 1925 dowodził 3 pułkiem lotniczym w Poznaniu-Ławicy. Z dniem 1 lutego 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska, oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII i skierowany na dwumiesięczny urlop, a z dniem 31 marca tego roku przeniesiony w stan spoczynku[8].
Po przewrocie majowym 1926 wciągnięty przez płk. Ludomiła Rayskiego, ówczesnego dowódcę lotnictwa, na tzw. „listę kondotierów” (oficerów starszych zasługami wojennymi i stażem w lotnictwie)[3]. Płk Rayski (następnie generał brygady) w związku z pochodzeniem ochrzcił go „Moskalem”, co, mimo zasług wojennych, spowodowało w ramach czystek w armii po przewrocie majowym, zwolnienie do rezerwy w wieku 39 lat[3]. W 1930 r. został przewodniczącym komisji zajmującej się polepszeniem stanu wyszkolenia pilotów myśliwskich, a w larach 1936–1939 był wykładowcą w Wyższej Szkole Lotniczej[9].
Płk Abżółtowski był dużej klasy teoretykiem wojskowo-lotniczym. Bardzo płodnym pisarzem, twórcą piśmiennictwa lotniczego. W 1921 wydał Taktykę lotnictwa. Był redaktorem Regulaminów lotniczych, twórcą polskiej operacyjnej myśli lotniczej[3].
W 1939 zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w trakcie przekraczania niemiecko-radzieckiej linii demarkacyjnej[4].
Publikacje edytuj
Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939 gdzie zredagował hasła związane z taktyką lotniczą[10] oraz redaktorem naczelnym Małej encyklopedii lotniczej[11]. Autor szeregu publikacji fachowych:
- Doktryna i organizacja lotnictwa (1932),
- O niebezpieczeństwie lotniczym i obronie przeciwlotniczej kraju (1934),
- O niebezpieczeństwie lotniczym (1937).
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie, 1921)[1][12][13]
- Złoty Krzyż Zasługi (29 kwietnia 1925)[14]
- Medal Niepodległości (4 listopada 1933)[15]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
- Polowa Odznaka Pilota nr 3 (11 listopada 1928)[16]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[17]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)[1][18]
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)[1]
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)[1]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 2–3. [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Abżółtowski Sergiusz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-01-20].
- ↑ a b c d Marian Romeyko: Przed i po maju. s. 550–551.
- ↑ a b M. Niestrawski, Abżółtowski Sergiusz, dostępny na stronie internetowej http://web.archive.org/web/20160304081510/https://www.infolotnicze.pl/2013/06/11/sergiusz-abzoltowski/; [dostęp 19 października 2013]
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, Nr 47), MSWojsk, 8 grudnia 1920, s. 1321.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 16 grudnia 1924 roku, s. 727.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 731.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 70, 83.
- ↑ Zieliński 2015 ↓, s. 13.
- ↑ Laskowski 1931 ↓, t.I.
- ↑ Abżółtowski 1938 ↓.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1987 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 39, poz. 1831)
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1553)
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi na polu organizacji lotnictwa wojskowego”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 435 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem czasie wojny 1918–1920”.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 279.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208)
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa Praca zbiorowa pod red. mjr. dypl pil. Marjana Romeyki, Warszawa 1933.
- Sergiusz Abżółtowski: Mała encyklopedia lotnicza. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Zakł. Graf. B. Wierzbicki, 1938.
- Marian Romeyko [red.]: Przed i po maju. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 550–551.
- Niestrawski Mariusz, Abżółtowski Sergiusz, dostępny na stronie internetowej http://web.archive.org/web/20160304081510/https://www.infolotnicze.pl/2013/06/11/sergiusz-abzoltowski/; [dostęp: 19 października 2013, godz. 11.46].
- Józef Zieliński: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921–2012. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13990-9. OCLC 924867180.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Sergiusza Abżółtowskiego w bibliotece Polona