Sestyna liryczna
Sestyna liryczna, także sekstyna liryczna (wł. sestina) – forma wiersza powstała w XIII wieku w Prowansji[1], za jej wynalazcę uchodzi trubadur Arnaut Daniel[2]. Zbudowana z sześciu strof sześciowersowych i jednej trzywersowej, kończącej cały utwór (nazywanej envoi bądź tornada). Motywem przewodnim całej sestyny jest sześć wybranych wcześniej wyrazów, które powtarzają się w określonej kolejności na końcach wersów w każdej ze strof[3]. Sestyny pisali m.in. Dante, Petrarka, Luís de Camões, Rudyard Kipling, Ezra Pound, W.H. Auden, Elizabeth Bishop, Joan Brossa, John Ashbery. Współcześnie w Polsce sestyna pojawia się m.in. u Stanisława Barańczaka, Andrzeja Sosnowskiego, Marcina Sendeckiego, Adama Wiedemanna[potrzebny przypis].
Kolejność powtarzania wyrazów:
- zwrotka: ABCDEF
- zwrotka: FAEBDC
- zwrotka: CFDABE
- zwrotka: ECBFAD
- zwrotka: DEACFB
- zwrotka: BDFECA
- trójwiersz: bAdFeC
- Przez cień rozkoszny żywej zieloności,
- Pierzchliwie biegnąc nielitosna światłość,
- Tu mię dościgła aż z Trzeciego Nieba.
- Ze szronów już wtedy oczyściła wzgórza
- Miłosnem tchnieniem Odnowienia pora,
- Do życia budząc smugi łąk i gaje!
- Widzianoż kiedy rozkoszniejsze gaje,
- Lub wiatr czy wzruszał żywsze zieloności?
- Nie wiem – , lecz pomnę: gdy ta przyszła pora,
- To w trwodze mając zbyt gorącą światłość,
- Za nic bym nie był zbiegł w cieniste wzgórza –
- Lecz pod wznioślejszy krzew, co sięga Nieba.
- [...]
- Więc z zieloności owej, w inną światłość,
- Szlakiem do Nieba, przez wyniosłe wzgórza,
- Gdy na mnie pora, zdążam w Wieczne Gaje! –
- Francesco Petrarca, Sestina V, tłum. Felicjan Faleński
Angielski poeta, znany jako wirtuoz formy, Algernon Charles Swinburne napisał sestynę podwójną The Complaint of Lisa, składającą się ze strof dwunastowersowych i sześciowersowej tornady.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 347. ISBN 978-83-233-4066-9.
- ↑ Arnaut Daniel: Lo ferm voler qu’el cor m’intra. trobar.org. [dostęp 2017-02-12]. (ang.).
- ↑ Poetic Form: Sestina. [w:] POETS.org [on-line]. Academy of American Poets. [dostęp 2014-01-16]. (ang.).