Seweryn Krzemieniewski
Seweryn Józef Krzemieniewski (ur. 4 stycznia 1871 w Kowiesach, zm. 24 kwietnia 1945 w Krakowie) – polski botanik, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego.
 z żoną Heleną w laboratorium | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 stycznia 1871 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz Rakowicki w Krakowie |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
profesor |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Ukończył gimnazjum w Siedlcach (1890); podjął początkowo studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim (1892–1894), by przenieść się na nauki przyrodnicze, a w 1895 zmienić uczelnię na Uniwersytet Jagielloński. Tamże ukończył studia w 1898 i został demonstratorem w Katedrze Fizjologii Roślin; lata 1900–1902 spędził w Akademii Rolniczej w Dublanach jako asystent w Katedrze Botaniki. W 1902 powrócił na Uniwersytet Jagielloński i został asystentem w Katedrze Fizjologii Roślin u Emila Godlewskiego (starszego). W 1905 doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim, cztery lata później obronił rozprawę habilitacyjną. Odbył także studia specjalistyczne w Delfcie i Lipsku.
Od 1931 był członkiem korespondentem, a od 1938 – członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności; od 1903 był współpracownikiem (od 1931 członkiem) Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności (od 1919 PAU)[1].
W latach 1909–1919 był profesorem botaniki Akademii Rolniczej w Dublanach. Od 1911 kierował Stacją Doświadczalną Botaniczno-Rolniczą we Lwowie, a w 1919 został profesorem Uniwersytetu Lwowskiego. W latach 1923–1924 pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, 1931–1932 rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[2]. Od 1926 do 1939 jego asystentem był Walerian Bętkowski[3].
W okresie sowieckiej okupacji Lwowa 1939–1941 nadal prowadził działalność naukową. W sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie[4].
Od 1941 pracował jako karmiciel wszy zdrowych w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla we Lwowie, dzięki czemu – tak jak i inni tam zatrudnieni – uniknął niemieckich represji wobec Polaków. W 1944 osiadł w Krakowie. Pracował tamże w Instytucie Odo Bujwida, a krótko przed śmiercią podjął wykłady z anatomii i fizjologii roślin na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Działał w Polskiej Radzie Ochrony Przyrody, należał m.in. do Czechosłowackiej Akademii Pracy, Towarzystwa Naukowego we Lwowie, od 1934 do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; od 1937 był prezesem Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Zainicjował powstanie rezerwatu flory stepowej w Krzywczycach pod Lwowem. 11 listopada 1937 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[5][6].
Był autorem około 70 prac naukowych z fizjologii, mikrobiologii, rolnictwa, historii botaniki i ochrony przyrody. Zajmował się m.in. problemem podniesienia uprawy łąk i pastwisk podkarpackich i tatrzańskich.
Zmarł w Krakowie, pochowany jest na cmentarzu Rakowickim (kwatera XIVA-wsch-28)[7][8].
Żoną Seweryna Krzemieniewskiego była od 1899 Helena Józefa z Choynowskich, botanik, mikrobiolog, jego wieloletnia współpracownica, po II wojnie światowej profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815–1952). Kraków 2002.
- ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7188-964-6.
- ↑ Wanda Marciniak: Bętkowski Walerian mgr. W: Sylwetki polskich dydaktyków i nauczycieli biologii. Kielce: Perpetuum Mobile na zlecenie Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2014, s. 18. ISBN 978-83-64436-01-7.
- ↑ [Dzieje najnowsze: Tom 14, PAN, 1983].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
- ↑ Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 258 z 13 listopada 1937.
- ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-05-10].
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 150, ISBN 978-83-233-4527-5.
Bibliografia edytuj
- Słownik biologów polskich (pod redakcją Stanisława Feliksiaka), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.
Linki zewnętrzne edytuj
- Prace Seweryna Krzemieniewskiego w serwisie Polona.pl
- Seweryn Krzemieniewski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-08].