Seweryn Wysłouch
Seweryn Wiktor Józef Wysłouch (ur. 19 marca 1900 w Pirkowiczach koło Drohiczyna, zm. 28 lutego 1968 we Wrocławiu) – polski profesor, historyk państwa i prawa.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk prawnych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| dziekan Wydziału Prawa UWr | |
Życiorys edytuj
Edukację do 11 roku życia pobierał w domu, a następnie wstąpił do prywatnego męskiego gimnazjum „Katche’go w Wilnie na ul. Piaskowej[1]. Po wybuchu wojny i ewakuacji w 1915 roku liceum do Rosji, wraca do rodzinnego majątku Pirkowicze, gdzie razem z braćmi pomaga ojcu w jego prowadzeniu. W 1920 roku razem z braćmi wstępuje do wojska, w którym służy od 9 lipca 1920 do 14 kwietnia 1923 roku. Uczestniczy jako szeregowiec piechoty w walkach o Grodno, a później, w szeregach Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Lucjana Żeligowskiego walczy o Wilno. Po zakończeniu walk z bolszewikami pozostawał nadal w wojsku, gdzie ostatecznie w wieku 23 lat ukończył Wojskowe Kursy Maturalne, po czym wstąpił na studia na Uniwersytecie Stefana Batorego, na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych[2]. Już na drugim roku studiów (1925 rok) pełnił obowiązki młodszego asystenta, zaś od roku 1927 został zastępca starszego asystenta przy Katedrze Prawa Narodów[3]. 30 czerwca 1927 uzyskał dyplom magistra praw na USB w Wilnie. Od 1927 do 1939 był pracownikiem naukowym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. 18 stycznia 1932 uzyskał doktorat prawa na USB w Wilnie, natomiast habilitację uzyskał w 1937 roku. Polem jego zainteresowań badawczych była historia i współczesne problemy dawnych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. W wypadku badań współczesnych wiele miejsca poświęcił mniejszościom narodowym, w tym szczególnie Białorusinom[4].
Przed wojną poza działalnością naukową angażował się także w politykę i działania samorządowe. W 1934 roku został radnym miejskim Wilna, wybranym z listy Bloku Gospodarczego Odrodzenia Wilna, uzyskując 4 747 głosów[5]. Oprócz tego był członkiem Klubu Włóczęgów Seniorów w Wilnie, utworzonego przez Teodora Nagurskiego i członków pierwszego składu Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich. Klub Włóczęgów Seniorów zajmował się propagowaniem idei regionalizmu i tak zwanej krajowości na ziemiach północno-wschodnich II RP. Razem ze Stanisławem Swianiewiczem Wysłouch był autorem głównych tekstów programowych Klubu Włóczęgów Seniorów, które publikowano między innymi na łamach czasopisma „Włóczęga”[6].
Po wojnie profesor (w 1945) i prorektor (od 1947 do 1952) Uniwersytetu Wrocławskiego. Razem z innymi wileńskimi naukowcami-prawnikami (Iwo Jaworski, Andrzej Mycielski, Adam Chełmoński, Witold Świda, Alina Wawrzyńczykowa) znalazł się w grupie pionierów tworzących Wydział Prawa na Uniwersytecie Wrocławskim[7]. Jego ogromną zasługą na stanowisku prorektora Uniwersytetu Wrocławskiego było uratowanie przed kompletną dewastacją, a następnie remont zabytkowej Auli Leopoldyńskiej w gmachu głównym tej uczelni[8]. Od 1956 do 1958 dziekan Wydziału Prawa.
W 1948 współorganizator Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu. Założyciel i dyrektor (1949–1953) wrocławskiego oddziału Instytutu Zachodniego, współzałożyciel Instytutu Śląskiego w Opolu, od 1957 do 1960 przewodniczący jego rady naukowej.
Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[9].
Wywód genealogiczny edytuj
| 4. Antoni Wysłouch h. Odyniec | ||||||
| 2. Antoni Izydor Wysłouch h. Odyniec | ||||||
| 5. Teofila Andrzeykowicz h. Andrzeykowicz | ||||||
| 1. Seweryn Wysłouch h. Odyniec | ||||||
| 6. Alfons Skarżyński h. Bończa | ||||||
| 3. Seweryna Skarżyńska h. Bończa | ||||||
| 7. Seweryna Cichońska | ||||||
Przypisy edytuj
- ↑ Danuta Malicka, Uwagi do biografii Seweryna Wysłoucha, [w:] Seweryn Wysłouch, Stosunki narodowościowe na terenie województw wschodnich, [Wilno 1939/40] Warszawa 2013, s. XXXIX.
- ↑ D. Malicka, op. cit., s. XL.
- ↑ Danuta Malicka – Seweryn Wysłouch jako badacz dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Wrocław na litewskie millenium, pod re. A. Srebrakowskiego i G. Straucholda, Wrocław 2010, s. 110.
- ↑ D. Malicka, Zagadnienie białoruskie w publicystyce Seweryna Wysłoucha, „Regiony i pogranicza”, 2009, nr 2.
- ↑ Oficjalne wyniki wyborów do Rady Miejskiej, „Kurjer Wileński” 1934, nr 158 z 13 VI, s. 2.
- ↑ A. Srebrakowski, Wileńscy „Włóczędzy”, Wrocław 1997, s. 38–50.
- ↑ A. Srebrakowski, Wileńscy naukowcy we Wrocławiu, [w:] Nauka w powojennym Wrocławiu 1945-2015, Wrocław 2015, red. W. Kucharski, K. Bock-Matuszczyk, G. Strauchold, s. 50–58.
- ↑ D. Malicka, Rektor z Kresów. Zasługi Seweryna Wysłoucha dla środowiska akademickiego Wrocławia w latach 1946–1968, [w:] Nauka w powojennym Wrocławiu 1945-2015, red. W. Kucharski, K. Bock-Matuszczyk, G. Strauchold, Wrocław 2015, s. 70.
- ↑ Seweryn Wysłouch - dane o grobie [online], groby.cui.wroclaw.pl [dostęp 2023-08-07].
Bibliografia edytuj
- Karol Jonca, Seweryn Wysłouch, w: Uczeni wrocławscy (1945–1979) (pod redakcją Jana Trzynadlowskiego), Ossolineum, Wrocław 1980
- Słownik historyków polskich (pod redakcją Marii Prosińskiej-Jackl), Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1994