Seweryna Szmaglewska

polska pisarka

Seweryna Szmaglewska-Wiśniewska[1] (ur. 11 lutego 1916 w Przygłowie koło Piotrkowa Trybunalskiego, zm. 7 lipca 1992 w Warszawie) – polska pisarka, prozaiczka i autorka powieści dla młodzieży Czarne Stopy.

Seweryna Szmaglewska
Seweryna Szmaglewska-Wiśniewska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 lutego 1916
Przygłów k. Piotrkowa Tryb.

Data i miejsce śmierci

7 lipca 1992
Warszawa

Narodowość

Polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Oświęcimski
Nagrody

Nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1973), Nagroda specjalna Kwatery Głównej ZHP (1979)

Fotografia nagrobna Seweryny Szmaglewskiej
Grób Seweryny Szmaglewskiej na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Życiorys

edytuj

Córka Antoniego Szmaglewskiego, sekretarza gminy i Pelagii z Bystrońskich[2]. Po śmierci rodziców była wychowywana przez swoją nauczycielkę Aleksandrę Matusiakową[3]. Po ukończeniu żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego im. Królowej Jadwigi w Piotrkowie Trybunalskim wyjechała do Warszawy, gdzie uczęszczała do Studium Społeczno-Oświatowego Wolnej Wszechnicy Polskiej. Następnie studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz w Łodzi. W latach 1942–1945 była więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. 18 stycznia 1945 pod Wodzisławiem Śląskim podjęła udaną próbę ucieczki z marszu śmierci[4]. Następnie skierowała się w kierunku północno-wschodnim, a z czasem udała się jeszcze dalej od trasy marszu[4]. Ostatecznie ukryła się w gospodarstwie Dolników w Boryni (dziś część Jastrzębia Zdroju)[5].

Po II wojnie światowej zamieszkała w Łodzi, w 1946 poślubiła architekta Witolda Wiśniewskiego i przeprowadziła się do Warszawy[2]. Zeznawała podczas procesów norymberskich. Wieloletnia wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD oraz członkini Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.

W 1986, na podstawie jej książki o tematyce harcerskiej przygody pt. Czarne Stopy, powstał film fabularny pod tym samym tytułem, w reżyserii Waldemara Podgórskiego.

Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 18 E, rząd 3, grób 17)[6].

Publikacje

edytuj
  • Dymy nad Birkenau (lektura do szkoły średniej za czasów PRL), 1945;
  • Łączy nas gniew, 1955;
  • Prosta droga Łukasza, 1955;
  • Chleb i nadzieja, 1958;
  • Zapowiada się piękny dzień, 1960;
  • Czarne Stopy (dla młodzieży; lektura uzupełniająca do klasy 5. szkoły podstawowej), 1960;
  • Puste miejsce przy stole, 1963;
  • Więzienna krata: Antologia pamięci 1939-45 (opr.), 1964;
  • Krzyk wiatru, 1965;
  • Odcienie miłości, 1969;
  • Niewinni w Norymberdze, 1972;
  • Nowy ślad Czarnych Stóp, 1973;
  • Wilcza jagoda 1977;
  • Biała róża, 1983;
  • Dwoje smutnych ludzi, 1986.

Odznaczenia i nagrody[7][6]

edytuj

Patronat

edytuj

Seweryna Szmaglewska jest patronką Szkoły Podstawowej w Woźnikach.

Przypisy

edytuj
  1. Pamięci Seweryny Szmaglewskiej – Wiśniewskiej, UM Piotrków Trybunalski 22 czerwca 2018.
  2. a b Polski Słownik Biograficzny tom 48 s. 406.
  3. Ludwika Majewska, Zaangażowanie kobiet na rzecz zwiększenia swojej roli w życiu publicznym Piotrkowa Trybunalskiego w latach 1918–1939, [w:] I. Dadej i inni red., Historię swą piszcie same. Polityka, historiografia i muzealne narracje z perspektywy kobiet, Warszawa: Instytut Historii PAN, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, 2023, s. 171, ISBN 978-83-66911-62-8.
  4. a b Jacek Lachendro, Ucieczki więźniów KL Auschwitz w czasie marszu śmierci. Pomoc mieszkańców Śląska dla uciekinierów, [w:] „Kierunek Loslau. Marsz ewakuacyjny więźniów oświęcimskich w styczniu 1945 roku”, Wodzisław Śląski 2016.
  5. Janusz Lubszczyk, JASPedia [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-13].
  6. a b Seweryna Szmaglewska w bazie filmpolski.pl
  7. Życie i twórczość Seweryny Szmaglewskiej. [dostęp 2012-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  8. Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
  9. Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.
  10. „Trybuna Robotnicza”, nr 218, 13 września 1960, s. 2.
  11. Nagrody im. Ludwika Waryńskiego, "Trybuna Ludu", nr 118, 22 maja 1985, s. 1.

Bibliografia

edytuj
  • Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 412–413.

Linki zewnętrzne

edytuj