Sezam indyjski

Sezam indyjski (Sesamum indicum L.), znany także jako sezam wschodni, kunżut, łogowa wschodnia – gatunek jednorocznej rośliny oleistej z rodziny połapkowatych (Pedaliaceae), (sezamowatych). Występuje tylko w uprawie.

Sezam indyjski

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	połapkowate
Rodzaj	sezam
Gatunek	Sezam indyjski
Nazwa systematyczna
Sesamum indicum L. Sp.Pl.2 1753
Synonimy
Sesamum orientale L.)

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, rozgałęziona dorastająca do 1,5 m, kanciasta, u niektórych form skłonna do fascjacji (staśmienia pędów), pokryta gruczołkowatymi włoskami.

Liście

Dolne, ogonkowe +/- okrągłe. Środkowe, duże, ząbkowane, szerokolancetowate, na długich ogonkach. Górne liście krótkoogonkowe, wąskolancetowate, całobrzegie.

Kwiaty

Samopylne, duże, do 3 cm długości, osadzone na krótkich szypułkach, białe lub fioletowe z czerwonymi plamami, osadzone po 1-3 rzadziej po 5 w kątach liści. Mają cztery pręciki i jeden prątniczek (staminodium), formy staśmione łącznie mają 10 pręcików i prątniczek. Korona jest silnie omszona, grzbiecista (grzbiecista), z pięciu zrośniętych płatków. Korona opada wieczorem w dniu rozwinięcia się kwiatu.

Owoce

Torebki 4-, 6- lub 8-kanciaste, zielone, silnie omszone, po dojrzeniu pękające wzdłuż nerwów owocolistków. Torebka zawiera ok. 80 nasion. Nasiona płaskie, matowe o zmiennej barwie od białej (najbardziej cenione) do prawie czarnych, zawierające ok. 50% tłuszczu. MTN średnio wynosi 3,3 g. Plon nasion dochodzi do 1 t z hektara.

Pokrój

Kwiaty

Owoce

Siewki

Zastosowanie

• Roślina uprawna: głównymi producentami sezamu są Indie i Chiny. W dalszej kolejności plasują się: Meksyk, Gwatemala i inne kraje Ameryki Środkowej oraz Sudan.
• Medycyna: Nasiona sezamu indyjskiego zawierają sporo nienasyconych kwasów tłuszczowych: oleinowego oraz linolowego. Nasiona są bogatym źródłem mikro i makroelementów. Posiadają znaczne ilości niacyny. W 100 g zawierają bogaty zestaw aminokwasów:
  • izoleucyna - 1050 mg
  • leucyna - 1737 mg
  • lizyna - 715 mg
  • metionina – 715 mg
  • cystyna - 295 mg
  • fenyloalanina - 1192 mg
  • tyrozyna - 811 mg
  • treonina - 1021 mg
  • tryptofan - 325 mg
  • walina - 1259 mg
  • arginina - 2473 mg
  • histydyna - 553 mg
  • alanina - 1270 mg
  • kwas asparaginowy - 1537 mg
  • kwas glutaminowy - 4200 mg
  • glicyna - 1660 mg
  • prolina - 1270 mg
  • seryna - 1116 mg

Wartość odżywcza Sezam, nasiona (100 g)

Wartość energetyczna 2710 kJ (647 kcal) Białka 23,2 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 50% 50% 50% 50% M 41% 41% 41% 41% Węglowodany 10,0 g szczegółowe informacje Przyswajalne 2,1 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Dwucukry Sacharoza 0,2 g Laktoza 0,0 g Skrobia 0,5 g Błonnik 7,9 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 32% 32% 38% 38% M 21% 21% 26% 26% Tłuszcze 59,9 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 6,66 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 18,69 g Wielonienasycone 21,78 g omega-3 0,38 g α-Linolenowy (ALA) 0,38 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 35% 35% M 24% 24% 24% 24% omega-6 21,4 g Linolowy (LA) 21,4 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 178% 178% 195% 195% M 126% 126% 153% 153% Woda 3,7 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1%

Witaminy Witamina C 0,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,783 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 71% 71% 71% 71% M 65% 65% 65% 65% Ryboflawina (B2) 0,447 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 41% 41% 41% 41% M 34% 34% 34% 34% Niacyna (B3) 7,5 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 54% 54% 54% 54% M 47% 47% 47% 47% Witamina B6 0,79 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 61% 61% 53% 53% M 61% 61% 46% 46% Foliany 0,097 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 24% 24% 24% 24% M 24% 24% 24% 24% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,002 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 2,53 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 17% 17% 17% 17% Makroelementy Fosfor 775 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 111% 111% 111% 111% M 111% 111% 111% 111% Wapń 114 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 11% 9,5% 9,5% M 11% 11% 11% 9,5% Magnez 377 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 122% 118% 118% 118% M 94% 90% 90% 90% Potas 387 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,2% 8,2% 8,2% 8,2% M 8,2% 8,2% 8,2% 8,2% Sód 13 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 1,0% 1,1% M 0,9% 0,9% 1,0% 1,1% Mikroelementy Żelazo 5,9 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 33% 33% 74% 74% M 74% 74% 74% 74% Miedź 1,30 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 144% 144% 144% 144% M 144% 144% 144% 144% Cynk 2,79 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 35% 35% M 25% 25% 25% 25% Mangan 1,42 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 79% 79% 79% 79% M 62% 62% 62% 62%

Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Zbiory

• Sztuka kulinarna: z nasion otrzymuje się jadalny olej sezamowy, który jest tłoczony na zimno. Ma jasnożółtą barwę i jest bezwonny. Jest on surowcem do produkcji margaryny. W cukiernictwie służy do wyrobu chałwy i ciastek – sezamków. Piekarnie wykorzystują ziarno sezamowe do posypywania pieczywa dla smaku czy aromatu. Pozostałe po tłoczeniu makuchy zawierają łatwo przyswajalne składniki i są szeroko wykorzystywane w kuchni orientalnej, ponadto stanowią doskonałą paszę treściwą dla wszystkich zwierząt gospodarczych.
• W kosmetyce wykorzystuje się olej ekstrahowany lub z drugiego tłoczenia służący m.in. do wyrobu wysokogatunkowych mydeł. Z kwiatów sezamu otrzymuje się olejek eteryczny, wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Indyjska medycyna ludowa liście moczone w occie wykorzystuje w leczeniu świerzbu. Olej sezamowy łagodzi dolegliwości skórne, wzmacnia włosy i paznokcie, zmiękcza i nawilża skórę.