Wikipedia

Siły Powietrzne

Rodzaj Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznaczony do działań powietrznych

Siły Powietrzne (SP) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej, Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej. Ich głównym zadaniem jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.

Siły Powietrzne
Godło
Orzeł Sił Powietrznych
Państwo  Polska
Siły zbrojne Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa skrócona SP
Data utworzenia listopad 1918
Znak rozpoznawczy Roundel of Poland.svg
Proporzec PL air force flag IIIRP.svg
Najwyższe dowództwa
Cywilne Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Minister Obrony Narodowej
Wojskowe Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych
Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Prekursorem Sił Powietrznych było lotnictwo Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 roku Siły Powietrzne nosiły nazwę Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej, (WLOP), które z kolei utworzono 1 lipca 1990 roku przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.

HistoriaEdytuj

Lotnictwo II RzeczypospolitejEdytuj

Osobny artykuł: Lotnictwo wojskowe II RP.

1918–1922Edytuj

Osobny artykuł: Formowanie lotnictwa wojskowego II RP.
 
Nieuport Macchi M 9 w polskiej służbie 1920.
 
Albatrosy D.III (Oef) 7. „Kościuszkowskiej” Eskadry Myśliwskiej, z widocznym godłem eskadry
 
Breguet 14A2 39. Eskadry Breguetów 16. eskadry wywiadowczej w Kijowie, 1920

Historia Sił Powietrznych zaczyna się z końcem I wojny światowej. W 1918 roku funkcjonowało kilka polskich eskadr stworzonych w innych państwach. W Rosji istniała eskadra przy oddziałach generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, rozformowana w maju 1918 roku. We Francji pięć eskadr lotniczych powstało przy armii generała Józefa Hallera. Znalazły się w Polsce wraz z wyposażeniem w 1919 roku.

Siły Powietrzne zaczęto tworzyć w listopadzie 1918 roku. Początkowo opierały się na maszynach zdobycznych lub pozostawionych przez armie zaborców (niemiecką lub austriacką). Najwięcej sprzętu zdobyli powstańcy wielkopolscy w bitwie o Ławicę, rozegranej 6 stycznia 1919 roku, w której zdobyto kilkaset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych i balonów obserwacyjnych. Zdobyty sprzęt miał wartość 200 milionów marek niemieckich i stanowił największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża. Na zdobytych samolotach LVG 9 stycznia 1919 roku poznańska eskadra zbombardowała 25-kilogramowymi bombami lotnisko we Frankfurcie nad Odrą, wykonując bombardowanie 6 samolotami, zrzucając łącznie 900 kg bomb[1]. Na sprzęcie zdobytym na Ławicy walczono później o Lwów podczas walk polsko-ukraińskich i wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Od 1919 roku kupowano samoloty za granicą. W wyniku tego w 1920 roku Siły Powietrzne posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich i włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:

1923–1932Edytuj

W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina.

Po wojnie z ZSRR przestarzałe samoloty wycofywano, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji. W latach 1924–1926 podstawowym myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet XIX (250 sztuk) i Potez XXV (316 szuk), który był produkowany w Polsce na licencji. Cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath, a później Fokker F.VIIB/3m, również produkowany w Polsce. Później, na licencji czeskiej, wyprodukowano 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A. Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H, LeO H.13, LeO H.135B3 i Latham 43. Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęto wyposażać w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932 roku.

1933–1938Edytuj

Galeria
 
PZL.37 Łoś
 
PZL.23 Karaś
 
RWD-14 Czapla

W 1933 roku do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie około 150 sztuk, a następnie około 50 egzemplarzy PZL P.11a. W latach 1935–1936 jednostki wyposażono w myśliwce PZL P.11c (około 150 sztuk). Niestety, nowoczesne w 1935 roku samoloty cztery lata później były już przestarzałe. Rozwinięcie tych konstrukcji w postaci PZL P.24 było kierowane wyłącznie na eksport. Jedynie PZL.23 Karaś (166 sztuk) i PZL.37 Łoś (36 sztuk) względnie odpowiadały standardom ówczesnej broni. Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.

Do 1939 roku lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:

1939Edytuj

Osobny artykuł: Polskie lotnictwo wojskowe 1939.
 
Pomnik Lotników Polskich poległych w czasie II wojny światowej, Northolt Wielka Brytania

24 sierpnia 1939 roku pułki lotnicze zlikwidowano. Eskadry przydzielono do poszczególnych armii oraz brygad. Według danych z 1 września 1939 roku ogólna liczba samolotów wojskowych lotnictwa polskiego wynosiła 745, z czego w oddziałach bojowych 400 maszyn. Pozostałe 345 stanowiło sprzęt rezerwowy.

Skład lotnictwa bojowego:

Z wyjątkiem Łosi sprzęt ten ustępował pod każdym względem samolotom niemieckiej Luftwaffe, a eskadry łącznikowe były niemal bezbronne.

Mimo prawie ośmiokrotnej przewagi liczebnej nieprzyjaciela, w walkach powietrznych poniósł on poważne straty. Już 1 września brygada pościgowa zestrzeliła w rejonie Warszawy 14 samolotów niemieckich, a nazajutrz piloci 142. Eskadry (4. Pułk Lotniczy) w rejonie Chełmży – 7. Ogółem w okresie od 1 do 17 września polscy myśliwcy zestrzelili na pewno 126 samolotów niemieckich, prawdopodobnie jeszcze 10 i uszkodzili 14. Ponadto polskie załogi bombowe zestrzeliły 11 maszyn, a artyleria przeciwlotnicza – kolejne kilkadziesiąt.

Według archiwalnych źródeł niemieckich Luftwaffe straciła bezpowrotnie w kampanii polskiej około 247 samolotów, w tym 91 w wypadkach lotniczych, a niemal tyleż zostało uszkodzonych.

Lotnictwo polskie straciło około 70% sprzętu i wielu lotników. 17 września do Rumunii przeleciały 43 samoloty P.7 i P.11 oraz część Łosi. Pomiędzy 17 a 20 września większość lotników polskich przekroczyła granicę rumuńską i węgierską.

Plany na rozbudowę do roku 1942Edytuj

Wobec pogarszającej się sytuacji politycznej przed wybuchem wojny, władze polskie postanowiły rozbudować lotnictwo i wprowadzić na wyposażenie nowe typy samolotów krajowej, jak i również zagranicznej produkcji.

 
Prototyp samolotu obserwacyjnego LWS-3 Mewa. Przy wybuchu wojny w 1939 r. ponad 20 samolotów tego typu było w końcowej fazie produkcji, które jednak nie dotarły do jednostek.

Na wiosnę 1940 roku przewidziany był stan sił powietrznych[2]:

  • Eskadry obserwacyjne (razem ok. 250 samolotów)
  • Eskadry rozpoznawcze (razem ok. 290 samolotów)
 
160 sztuk francuskiego samolotu myśliwskiego MS.406 (tutaj w barwach lotnictwa Francji) miało wejść na wyposażenie lotnictwa polskiego (pierwsze już w roku 1939), jednak wybuch wojny przeszkodził w ich dostarczeniu do Polski.
 
CANT Z.506 (tutaj w barwach lotnictwa włoskiego)--w 1938 r. Polska zamówiła we Włoszech 6 sztuk tego wodnosamolotu, jednak tylko jeden dotarł do Polski przed wybuchem wojny.
  • Eskadry morskie (razem ok. 40 samolotów)
    • 3 eskadry różnych typów (w tym 6 wodnosamolotów CANT Z-506 (włoskie))

Razem więc: 30 eskadr pościgowo-myśliwskich, 18 eskadr bombowych, 14 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 18 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 3 eskadry morskie.

Na rok 1942 zatem przewidziano poniższą organizację sił powietrznych (uchwaloną przez KSUS / Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu):

  • Lotnictwo Armijne
    • 2 eskadry liniowe
    • 2 eskadry myśliwskie
    • 2 eskadry współpracy
    • 1 pluton łącznikowy
  • Lotnictwo Naczelnego Wodza (rezerwa współpracy)
    • 4 eskadry liniowe
    • 5 eskadr myśliwskich
    • 8 eskadr towarzyszących
    • Mobilizowane plutony łącznikowe
  • Lotnictwo Samodzielne Naczelnego Wodza
    • 21 eskadr bombowych
    • 10 eskadr pościgowych
    • 14 eskadr liniowych
    • 15 eskadr myśliwskich
    • 18 eskadr towarzyszących

Razem więc: 32 eskadry pościgowo-myśliwskie, 21 eskadr bombowych, 20 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 28 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 1 pluton łącznikowy.

Polskie Siły Powietrzne na ZachodzieEdytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne na obczyźnie.

1940 (Francja)Edytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne we Francji.

Po upadku Polski zaczęto tworzyć nowe jednostki we Francji. Jedyną jednostką sformowaną przed atakiem Niemiec na Francję był dywizjon 1/145, wyposażony w myśliwce Caudron CR.714 (przerobione na wojskowe samoloty sportowe, była to jedyna jednostka używająca tych maszyn). Polskich pilotów przydzielano do dywizjonów francuskich i tak zwanych kluczy kominowych. Latali na wielu typach maszyn, jednak najwięcej z nich na myśliwcach Morane-Saulnier MS.406.

1940–1947 (Wielka Brytania)Edytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii.

Lotnictwo ludowego Wojska PolskiegoEdytuj

Osobny artykuł: Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego.

Początki lotnictwa ludowego Wojska Polskiego sięgają 7 lipca 1943 roku, kiedy to dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pułkownik dyplomowany Zygmunt Berling wydał rozkaz dzienny Nr 43 o sformowaniu między innymi 1 Samodzielnej Myśliwskiej Eskadry Lotniczej. Na miejsce formowania wybrano lotnisko Grigoriewskoje położone w obwodzie riazańskim na terytorium ZSRR.

20 sierpnia 1943 roku eskadrę rozwinięto do rozmiarów pułku, któremu nadano nazwę: 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa".

1 kwietnia 1944 roku przystąpiono do formowania 2 Pułku Nocnych Bombowców „Kraków”. 31 października „zorganizowano” Dowództwo Lotnictwa Frontu Wojska Polskiego. Wymieniony organ dowodzenia, z gen. Fiodorem Połyninem na czele, powstał w wyniku przemianowania radzieckiego Dowództwa 6 Armii Lotniczej.

Po zakończeniu wojny (10 maja 1945 roku), polskie lotnictwo wojskowe przebazowano z terenu Niemiec do stałych miejsc postoju w kraju. Dysponowało wówczas następującymi jednostkami:

Jednostki samodzielne

  • 12 Pułk Lotnictwa Sanitarnego
  • 13 Pułk Lotnictwa Transportowego
  • 14 Samodzielny Pułk Korekcji i Zwiadu
  • 15 Samodzielny Pułk Lotniczy
  • 17 Pułk Lotnictwa Łącznikowego
  • 3 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
  • 4 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
  • 5 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
  • 6 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego
  • 103 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego

Pod koniec 1945 roku na stanie sił powietrznych znajdowały się 643 samoloty (152 Jak-9 wszystkich wersji, 177 Ił-2 wszystkich wersji, 121 Pe-2 wszystkich wersji, 36 UT-2, 138 Po-2, 11 C-47, 4 Li-2, 2 Szcze-2, 1 P-39, 1 Bf 108).

Po wojnie nadal rozwijano polskie lotnictwo. Z ZSRR dostarczono bombowce Pe-2 i Tu-2 (w 1950 roku) oraz bombowce treningowe USB-1 i USB-2. W 1949 roku do służby wprowadzono przebudowane na bombowce treningowe samoloty transportowe Li-2sb. W 1950 roku przeszkolono pierwszych pilotów na samolotach odrzutowych (Jak-17)[3]; do uzbrojenia weszły transportowce Ił-12 oraz samoloty treningowe Jak-18 i treningowe bombowce UTB-2. W 1951 roku pojawiły się pierwsze odrzutowce – Jak-23 i MiG-15 (również w wersji dwumiejscowej UTIMiG-15), a w 1961 roku następca MiG-a-15 – MiG-17.

Poza dostawami z ZSRR Polska podjęła również produkcję licencyjną: MiG-ów-15 (jako Lim-1, w 1952 roku) i MiG-ów-15bis (jako Lim-2, od 1957 roku). W 1955 roku rozpoczęto produkcję MiG-ów-17 (jako Lim-5). W 1964 roku powstało krajowe rozwinięcie tego samolotu – szturmowy Lim-6bis.

 
SM-1
 
Mi-2
 
An-2
 
Jak-11
 
Jak-12
 
Ił-28
 
Ił-14
 
An-26
 
MiG-15
 
Lim-5
 
MiG-21
 
MiG-23
 
TS-8 Bies
 
TS-11 Iskra
 
PZL M96 Iryda
 
Su-20
 
F-16
 
Wspólny przelot samolotów bojowych wszystkich trzech typów użytkowanych przez Siły Powietrzne. Od czoła formacji: F-16, MiG-29, Su-22.
 
CASA C-295
 
PZL W-3 Sokół
 
jeden z rządowych Embraer 175 czarterowanych od LOT-u w latach 2013-2020
 
Bell 412HP

Jedyny odrzutowy bombowiec, Ił-28, wszedł do służby w 1952 roku. Siedem lat później Polska otrzymała niewielką liczbę samolotów MiG-19, a w 1963 roku podstawowym samolotem myśliwskim stał się MiG-21. W 1979 roku do służby trafiła mała liczba samolotów MiG-23, a w roku 1989 – MiG-29.

Od 1949 roku podstawowym samolotem szturmowym był Ił-10 (od 1951 roku również wersja treningowa UIł-10). Począwszy od roku 1965 lotnictwo szturmowe zaczęło używać odrzutowców, początkowo Su-7, następnie Su-20 (1974) i Su-22 (1984).

Jedyny odrzutowy samolot szkolny, PZL TS-11 Iskra, zastąpił tłokowe Junak-2 (w służbie od 1952 roku), Junak-3 (1954) i TS-8 Bies (1958). Następca Iskry, PZL I-22 Iryda, przez pewien czas znajdował się w małej liczbie w wyposażeniu Wojsk Lotniczych, lecz ciągłe problemy sprawiły, że wszystkie Irydy wróciły do fabryki w celu dokonania modyfikacji i obecnie nie znajdują się w wyposażeniu wojska.

Od 1951 roku funkcję samolotu wielozadaniowego spełniał Jak-12, w 1955 roku dołączył do niego An-2, a później również Wilga-35P.

Samoloty transportowe i pasażerskie to kolejno: Ił-14 (od 1955 roku), Ił-18 (1961), An-12B (1966), An-26 (1972), Jak-40 (1973) i Tu-154.

W okresie powojennym polskie lotnictwo zostało również wyposażone w śmigłowce: wielozadaniowy SM-1 (licencja Mi-1) od 1956 roku, wielozadaniowy Mi-4 od 1958 roku, wielozadaniowy SM-2 od 1960 roku, Mi-2 i Mi-8 (później również Mi-17) od 1968 roku, a także szturmowy Mi-24 od 1976 roku. W użyciu znalazły się również amfibijny Mi-14 i ciężki transportowy Mi-6.

W 1954 Wojska Lotnicze połączono z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Nowa formacja skupiała zarówno jednostki lotnicze, jak i przeciwlotnicze. W 1962 rozdzielono je ponowie na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej Kraju jako odrębne rodzaje sił zbrojnych. Ta struktura funkcjonowała nieprzerwanie przez 28 lat.

1990–2004Edytuj

1 lipca 1990 roku ponownie połączono oba elementy, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej.

2004-2010Edytuj

W roku 2006 do uzbrojenia weszły dwa nowe typy maszyn: na początku roku lekki śmigłowiec PZL SW-4, 9 listopada zaś – pierwsze samoloty F-16C/D, które w przetargu na myśliwiec wielozadaniowy pokonały Gripena i Mirage’a 2000.

16 stycznia 2009 roku wycofano ze służby ostatni z 12 samolotów transportowych An-26. 24 marca przekazano pierwszy z pięciu samolotów transportowych C-130 Hercules.

Po 10 kwietnia 2010 roku Ministerstwo Obrony Narodowej wyczarterowało na cztery lata dwa samoloty Embraer 175 od PLL LOT do przewozu najważniejszych osób w państwie; samoloty te są cywilne, obsługują je cywile i nie są oznaczone szachownicą lotniczą[4].

Po 2011Edytuj

W 2011 r. wykonano prace, których celem było poprawienie bezpieczeństwa wykonywania zadań lotniczych oraz optymalizacja szkolenia. Wdrożone zostały działania naprawcze i profilaktyczne, którymi objęte zostały wszystkie jednostki organizacyjne lotnictwa Sił Powietrznych oraz pozostałych Rodzajów Sił Zbrojnych. Przeprowadzono gruntowną analizę wszystkich dokumentów normujących szkolenie lotnicze, opracowane nowe dokumenty oraz wprowadzono szereg poprawek i uzupełnień do programów i instrukcji. Zmieniono także organizację bezpieczeństwa i ubezpieczenia lotów podnosząc standard funkcjonowania lotnisk. Pracę nad systemem problematyki bezpieczeństwa zostały zwieńczone opracowaniem czterech dokumentów: "Regulaminu Lotów RL 2010", "Instrukcji Organizacji Lotów 2010", "Instrukcji Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP" oraz "Instrukcji organizacji lotniczej łączności radiowej Sił Zbrojnych RP – wydanie II". Dokonano zmian zapisów w instrukcjach użytkowania statków powietrznych, dotyczących ich doposażenia w nowe urządzenia i agregaty. Wprowadzono codzienny nadzór nad pracą służb Hydrometeoroligcznej Sił Zbrojnych RP. Zakończono rozbudowę sieci WAN Meteo – RL.

Przeprowadzono ćwiczenie Sił Powietrznych pod kryptonimem "Orzeł-11", które odbyło się we wrześniu 2011 r. Zasadniczym celem ćwiczenia było przygotowanie dowództw oraz jednostek Sił Powietrznych do realizacji działań bojowych w ramach wydzielonego Komponentu Powietrznego, a także jego zabezpieczenia i wsparcia podczas prowadzenia połączonej operacji obronnej kraju. Ćwiczenie odbyło się przy współdziałaniu z Komponentem Lądowym i Morskim, Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych, Żandarmerią Wojskową oraz Polską Agencją Żeglugi Powietrznej. Przeprowadzono je na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z wykorzystaniem ośrodków poligonowych w Ustce, Nadarzycach, Drawsku Pomorskim, na poligonach morskich znajdujących się w strefie obrony Marynarki Wojennej oraz w jednostkach uczestniczących[5].

Siły Powietrzne współorganizowały, największe w Polsce pokazy lotnicze Radom Air Show 2011, z udziałem samolotów wojskowych i cywilnych z całego świata. W pokazach wzięło udział 160 statków powietrznych, w tym 116 w pokazie dynamicznym, a 44 w statycznym. Łącznie zaprezentowano 261 lotników i 57 statków powietrznych.

Nastąpiła certyfikacja Komponentu Lotniczego "Jastrząb" składający się z czterech samolotów F-16 Jastrząb, personelu obsługi oraz ochrony wojsk, jako Siły Zdolne do Przerzutu w ramach operacji NATO. Komponent lotniczy musiał przejść certyfikację według programu TACEVAL. Program ten ma za zadanie zweryfikowanie zdolności do podjęcia działań bojowych przez okres wyznaczony przez dowództwo NATO, w warunkach ograniczonej pomocy ze strony państwa-gospodarza[6].

Kurs szkoleniowo-metodyczny kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP "Zlot 2011", który odbył się w październiku 2011 r. Celem było kreślenie roli dowódców poszczególnych szczebli dowodzenia podczas realizacji zadań, ocena poziomu umiejętności pilotażowych i bojowych kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP.[7]

2 września 2016 roku ogłoszone zostały dwa niezależne procedury przetargowe przez Inspektorat Uzbrojenia MON celem pozyskania samolotów do przewozu VIP-ów. Celem zakupu są trzy średnie maszyny, w tym jedna używana i dwie nowe. Wymagana liczba miejsc wynosi nie mniej niż 65 foteli, zasięg minimalny 5500 kilometrów, loty transatlantyckie bez międzylądowania z minimum 30 pasażerami, w konfiguracji do przewozu VIP-ów, posiadanie systemów łączności niejawnej, obrony i ochrony. Samoloty używane mają mieć silniki nie starsze niż 5 lat, a liczbę miejsc w średnich maszynach nie mniejszą niż 132. Zasięg samolotów przy pełnym obciążeniu ma pozwolić na przelot nad Atlantykiem z międzylądowaniem[8].

W październiku 2016 roku zdecydowano, że przetarg na dwa małe samoloty dla VIP-ów wygrywa Gulfstream G550, gdyż druga oferta nie spełnia wymogów. W dniu 15 listopada 2016 roku Szef IU MON gen. bryg. Adam Duda i Jeffrey Crosby, reprezentujący przedsiębiorstwo Gulfstream Aerospace, podpisali umowę na dostawę maszyn[9][10][11][12][13].

21 czerwca 2017 roku pierwsza maszyna Gulfstream G550 wylądowała na Lotnisku Chopina w Warszawie i została przekazana 1. Bazie Lotnictwa Transportowego[14]. Samolot otrzymał imię „Książę Józef Poniatowski”. Następny samolot, o imieniu „Generał Kazimierz Pułaski”, został odebrany 29 lipca 2017 roku na lotnisku w Bydgoszczy[15].

31 stycznia 2020 roku w Dęblinie, szef MON podpisał umowę na zakup 32 wielozadaniowych samolotów piątej generacji F-35 dla Sił Powietrznych[16]. Wartość umowy wynosi 4,6 mld USD[17]. Jej przedmiotem jest dostawa 32 samolotów F-35A wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym.

Dowódcy polskich sił powietrznychEdytuj

Szef Sekcji Żeglugi Napowietrznej

Dowódca Wojsk LotniczychEdytuj

Inspektorzy Wojsk LotniczychEdytuj

Szefowie Departamentu Żeglugi PowietrznejEdytuj

Dowódcy Lotnictwa w Ministerstwie Spraw WojskowychEdytuj

Inspektorzy Obrony Powietrznej PaństwaEdytuj

Naczelny Dowódca Lotnictwa i OPL, Dowódca Lotnictwa i OPLEdytuj

Dowódca Polskich Sił PowietrznychEdytuj

Inspektorzy Polskich Sił PowietrznychEdytuj

Dowódca Polskich Sił PowietrznychEdytuj

Dowódca Lotnictwa Frontu Polskiego (na Wschodzie)Edytuj

Dowódca Lotnictwa WPEdytuj

Dowódcy Wojsk LotniczychEdytuj

Dowódcy Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (samodzielny organ dowodzenia w latach 1951-1954)Edytuj

  • 1951-1952 – gen. bryg. Nikołaj Trawin
  • 1952-1954 – gen. bryg. Siergiej Sazonow

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru KrajuEdytuj

Dowódca Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (w ramach Dowództwa Wojsk Lotniczych i OPL OK)Edytuj

Główni Inspektorzy LotnictwaEdytuj

Dowódcy Wojsk LotniczychEdytuj

Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej KrajuEdytuj

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (po scaleniu WOPK i Wojsk Lotniczych w 1990 roku)[18]Edytuj

Dowódcy Sił Powietrznych (zmiana nazwy z WLOP na Siły Powietrzne 1 lipca 2004 r.)Edytuj

Inspektorzy Sił Powietrznych III Rzeczypospolitej PolskiejEdytuj

  • gen. dyw. pil. Jan Śliwka (1 stycznia 2014 – 27 stycznia 2016)
  • gen. bryg. pil. Tomasz Drewniak (28 stycznia 2016 – 17 listopada 2016)
  • płk/gen. bryg. pil. Cezary Wiśniewski (18 listopada 2016 – 17 kwietnia 2017)
  • cz.p.o. gen. bryg. pil. Mirosław Jemielniak (18 kwietnia 2017 – 6 września 2018)
  • cz.p.o. gen. bryg. pil. Jacek Pszczoła (6 września 2018 – 19 października 2018)
  • gen. bryg./gen. dyw. pil. Jacek Pszczoła (19 października 2018 – nadal)

Podstawy prawneEdytuj

Podstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dziennik Ustaw z 2012 roku poz. 461). Zgodnie z artykułem 3 ust. 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna i Wojska Specjalne, zaś na podstawie art. 3 ust 4a tej samej ustawy, Siłami Powietrznymi dowodzi Dowódca Sił Powietrznych[22]. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony. Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych. Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki wojskowe SP.

Flagi lotnictwa wojskowegoEdytuj

Współczesne (od 1993 r.)Edytuj

  • Flaga WLOP (do 2004).
    Flaga Sił Powietrznych (od 2004).

  • Flaga lotnisk i lądowisk wojskowych.

  • Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej.

  • Flaga Dowódcy Sił Powietrznych (2011-2013).

HistoryczneEdytuj

  • Flaga wojskowych portów lotniczych (1930-1938).
    Flaga PSP (1940-1947).

  • Flaga wojskowych portów lotniczych (1938-1945).

  • Flaga lotnictwa wojskowego PRL (1955-1959).

  • Flaga lotnictwa wojskowego PRL (od 1959).
    Flaga WLOP (do 1993.)

  • Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej PRL.
    (1959-1990).

  • Flaga lotnictwa morskiego WOP PRL (1959-1990).

OrganizacjaEdytuj

Ta sekcja od 2016-12 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.
Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Na dzień 1 stycznia 2012

Podległość, rodzaj wojsk Nazwa jednostki, dyslokacja, skład
Jednostki bezpośrednio podległe
Dowództwu Sił Powietrznych
Wojska lotnicze
Wojska obrony przeciwlotniczej
Wojska radiotechniczne

DowództwoEdytuj

Uzbrojenie i wyposażenieEdytuj

Podstawowymi rodzajami uzbrojenia Sił Powietrznych jest amunicja służąca do zwalczania z powietrza celów powietrznych oraz do zwalczania celów lądowych.

Rodzaj celów Zasięgu krótkiego Zasięgu średniego Zasięgu dalekiego
Cele powietrzne AIM-9X Sidewinder AIM-120C-5 Amraam n/a
AIM-9X Sidewinder Block II AIM-120C-7 Amraam
R-60 R-27 Wympieł
R-73
Cele lądowe

(precyzyjnego rażenia)

AGM-65 Maverick AGM-154 JSOW AGM-158 JASSM-ER
GBU-12 AGM-158 JASSM
GBU-24

Wojska Obrony PrzeciwlotniczejEdytuj

Zdjęcie Nazwa Pochodzenie Liczba Uwagi Przypisy
  Armata ZU-23-2
ZUR-23-2 		  ZSRR
  Polska 		brak danych Zasięg armaty 2500 m
 

 

PZR S-200C Wega   ZSRR
  Polska 		1 zestaw
6 wyrzutni 		Zasięg 255 km [23]
 

 

PZR S-125 Newa-SC   ZSRR
  Polska 		17 zestawów
51 wyrzutni 		Zasięg 25 km [23]
  PPZR Grom   Polska brak danych Zasięg 400-5500 m
Pułap 10-3500 m
  PPZR Piorun   Polska brak danych

Łącznie dostarczonych ma być

420 wyrzutni i 1300 rakiet

Dostawy w latach 2019-2022

Zasięg - do 6500 m

Pułap - do 4000 m

[24]


Wojska Radiotechniczne i RadioelektroniczneEdytuj

Zdjęcie Nazwa Pochodzenie Liczba Uwagi Przypisy
  RAT-31DL   Włochy 3 Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego, BACKBONE [25][26]
NUR-12M   Polska 3 Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego. BACKBONE [27]
NUR-12ME   Polska trójwspółrzędny radar kontroli obszaru powietrznego [28]
  NUR-15/M   Polska TRS-15 Odra. Trójwspółrzędna stacja radiolokacyjna średniego zasięgu [29]
  NUR-31/M/MK   Polska Radar kontroli obszaru powietrznego średniego zasięgu [30]
  NUR-41   Polska Radar przeznaczony do pomiaru wysokości obiektów powietrznych [31]
Gunica   Polska stacje rozpoznania pokładowych systemów elektronicznych PRP-25M i PRP-25S [32]


Wojska LotniczeEdytuj

Samolot Zdjęcie Pochodzenie Typ maszyny Wersja Liczba Wejście do służby Uwagi
F-16     Stany Zjednoczone Samolot wielozadaniowy C Bl. 52+
D Bl. 52+ 		36[33]
12[33]		 2006
MiG-29     ZSRR
  Rosja 		Samolot myśliwski 9.12 A
9.51 UB 		22[34]
6[35]		 1989 Pozyskane z ZSRR (12 sztuk nowych), Czech (10 sztuk używanych[36]) i Niemiec (22 sztuki używane zakupione za symboliczne 1 euro w 2002 roku[37]). Część poniemieckich zmodernizowana.

11 czerwca 2016 egzemplarz należący do 22 Bazy Lotnictwa Taktycznego uległ uszkodzeniu w wyniku pożaru i rok później został skreślony ze stanu[38].

18 grudnia 2017, egzemplarz należący do 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego rozbił się w okolicy Kałuszyna koło Mińska Mazowieckiego. Pilot nie katapultował się, lecz przeżył[39].

6 lipca 2018, egzemplarz należący do 22 Bazy Lotniczej w Malborku uległ katastrofie we wsi Sakówko koło Pasłęka. Pilot się katapultował, jednak nie przeżył[40].

4 marca 2019, egzemplarz należący do 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego rozbił się w lesie w okolicach miejscowości Drgicz na Mazowszu, pilot pomyślnie się katapultował[41].

Przeznaczone do zastąpienia przez zakupione Lockheed Martin F-35 Lightning II[42].

Su-22     ZSRR Samolot myśliwsko-bombowy M4K
UM3K 		12[43]
6[44]		 1984

Przeznaczone do zastąpienia przez zakupione Lockheed Martin F-35 Lightning II[42].

C-130 Hercules     Stany Zjednoczone Samolot transportowy E 5[45] 2009 Przekazane przez USA w ramach bezzwrotnej pożyczki na cele wojskowe.

W najbliższych kilku latach zostaną w tym samym trybie zastąpione przez nowsze maszyny w wersji H[46].

CASA C-295     Hiszpania Samolot transportowy M 16 2003 Jeden (o numerze bocznym 019 - zakupiony w roku 2007) utracono w 2008 w katastrofie lotniczej w Mirosławcu.
PZL M28     Polska Samolot wielozadaniowy Bryza M28B[47]
Bryza M28PT/GC[48]		 24 2002
Leonardo M-346 Bielik     Włochy Samolot szkolno-treningowy 10/16[49] 2017 Planowe zakończenie dostaw do października 2022 roku.
PZL TS-11 Iskra     Polska Samolot szkolno-treningowy 36[50] 1964
PZL-130 Orlik     Polska Samolot szkolno-treningowy TC-II Advanced 15/28 1992 Prowadzana jest modernizacja Orlików do standardu TC-II Advanced. Planowane zakończenie prac w 2021 roku[51].
Mi-8

Mi-17

    ZSRR
  Rosja 		Śmigłowiec wielozadaniowy Mi-17-1W[52]
Mi-8/17 RL[53]
Mi-8P/SAR[54]
Mi-8S[55]
Mi-8T/SAR[56]		 12 1973
Mi-2     ZSRR
  Polska 		Śmigłowiec wielozadaniowy RL[56]
P[57]
T[58]
D[59]
R[60]
URP-G[61]
Sz[62]		 16[63] 1973
PZL SW-4 Puszczyk     Polska Śmigłowiec szkolno-treningowy 24 2006
PZL W-3 Sokół     Polska Śmigłowiec wielozadaniowy W-3T
W-3P
W-3RL
W-3WA
W-3W SAR
W-3WA SAR 		4
1
6
4
1
1 		1993-1996 [64][65]
Boeing 737     Stany Zjednoczone Transportowy/pasażerski/VIP 800 NG 1 2017 Samolot o numerze fabrycznym 61358 wyprodukowany dla linii lotniczej 9air. Przekazany w czerwcu 2017. Nie wiadomo z jakich powodów samolot został zmagazynowany przez Boeinga w październiku 2017. W listopadzie 2017 zakupiony przez MON[66].


W wyniku opóźnień, kolejne dwie maszyny mają być dostarczone nie wcześniej niż do końca I kwartału 2021[67].

Gulfstream G550     Stany Zjednoczone Transport VIP 2 2017
PZL W-3 Sokół     Polska Śmigłowiec transportowy VIP W-3WA VIP 7 2008-2013 [64]
Zobacz więcej w artykule Uzbrojenie i sprzęt bojowy Wojsk Lądowych, w sekcji Lotnictwo Wojsk Lądowych.
Zobacz więcej w artykule Uzbrojenie i sprzęt bojowy Wojsk Specjalnych, w sekcji Statki powietrzne.
Zobacz więcej w artykule Marynarka Wojenna, w sekcji Lotnictwo Marynarki Wojennej.
Zobacz więcej w artykule Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, w sekcji Wyposażenie Akademickiego Ośrodka Szkolenia Lotniczego WSOP.
Osobny artykuł: Lista śmigłowców Wojska Polskiego.


Bazy lotniczeEdytuj

 
Legenda
Bazy lotnicze Sił Powietrznych:
  Szkolnego: 41, 42
  Taktycznego: 12, 21, 22, 23, 31, 32
  Transportowego: 1, 8, 33
Bazy lotnicze innych rodzajów Sił Zbrojnych RP:
  Marynarki Wojennej: 43, 44
  Wojsk Lądowych: 49, 56
Baza Miasto Wyposażenie
1 Baza Lotnictwa Transportowego   Warszawa Mi-8, PZL W-3, Gulfstream G550, Boeing 737
8 Baza Lotnictwa Transportowego   Kraków CASA C-295, PZL M28, Mi-2, Mi-8
12 Komenda Lotniska   Mirosławiec
21 Baza Lotnictwa Taktycznego   Świdwin Su-22M4, Su-22UM3K[68]
22 Baza Lotnictwa Taktycznego   Malbork MiG-29
23 Baza Lotnictwa Taktycznego   Mińsk Mazowiecki MiG-29
31 Baza Lotnictwa Taktycznego   Poznań F-16
32 Baza Lotnictwa Taktycznego   Łask F-16
33 Baza Lotnictwa Transportowego   Powidz C-130E, PZL W-3[69], PZL M28, Mi-17
41 Baza Lotnictwa Szkolnego   Dęblin TS-11, Mi-2, PZL SW-4, Aermacchi M-346
42 Baza Lotnictwa Szkolnego   Radom PZL-130, PZL M28
Osobne artykuły: Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, 43 Baza Lotnictwa Morskiego i 44 Baza Lotnictwa Morskiego.
Osobne artykuły: 1 Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych, 49 Baza Lotnicza i 56 Baza Lotnicza.
Zobacz więcej w artykule 25 Brygada Kawalerii Powietrznej, w sekcji Struktura organizacyjna brygady.

Zespoły akrobacji lotniczejEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Radosław Nawrot: Pierwszy nalot Polaków. s. 4-5.
  2. ↑ Lotnictwo, nr. specjalny 4, styczeń 2008 r., wydawnictwo Magnum-X
  3. ↑ Józef Zieliński: Lotnictwo Polskie 1918–2008. Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2008, s. 90. ISBN 83-926481-1-6.
  4. ↑ MON i LOT zaprezentowały wyczarterowane Embraery. gazeta.pl, 2010-06-11. [dostęp 2011-05-02].
  5. ↑ Komunikat ORZEŁ-11, www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  6. ↑ Komunikat ORZEŁ-11, www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  7. ↑ ZLOT-11 dobiegł końca, www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  8. ↑ Przetarg na samoloty VIP, [w:] Lotnictwo, Magnum-X, 2016, s. 8.
  9. ↑ UMOWA ZAKUPU G550 PODPISANA
  10. ↑ "Być może zaważyły terminy". Samolot dla VIP-ów pod lupą ekspertów
  11. ↑ Juliusz Sabak, Kownacki: Gulfstream G550 jako samolot VIP. Francuska oferta „nie spełniała wymogów formalnych”, defence24.pl, 21 października 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-22].
  12. ↑ Polski Gulfstream G550 zaprezentowany, defence24.pl, 7 stycznia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-01-08].
  13. ↑ Jakub Palowski, Gulfstream dla VIP w polskim malowaniu, defence24.pl, 2 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-03-03].
  14. ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej, Uroczyste przyjęcie do służby Gulfstreama G550 [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  15. ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej, Drugi samolot G550 w Polsce [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  16. ↑ F-35 - amerykański supersamolot trafi do Polski, www.komputerswiat.pl, 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-05-12] (pol.).
  17. ↑ Wiemy, ile będą kosztować Polskę F-35 - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-05-12].
  18. ↑ S. Czmur, W. Wójcik, „Dowódcy Lotnictwa i Obrony Powietrznej”, Poznań, 2000.
  19. ↑ M.P. z 2005 r. nr 21, poz. 326
  20. ↑ M.P. z 2007 r. nr 31, poz. 347
  21. ↑ M.P. z 2010 r. nr 44, poz. 622
  22. ↑ Dz.U. z 2012 r. poz. 461
  23. ↑ a b Nad Wisłą bezpieczniej? - DziennikZbrojny.pl, „DziennikZbrojny.pl” [dostęp 2018-05-29] (pol.).
  24. ↑ Jakub Palowski, Pioruny i nowe Spike już w wojsku - Defence24, 16 stycznia 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-08-10].
  25. ↑ Posterunki radiolokacyjne w Polsce w 2015 r. | [dostęp 2019-07-20] (pol.).
  26. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  27. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  28. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  29. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  30. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  31. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.., 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  32. ↑ Marta Rachwalska, PIT-Radwar wesprze systemy rozpoznania elektronicznego, defence24.pl, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2019-08-22].
  33. ↑ a b Su-22 po remoncie. Kolejnych 10 lat w służbie [FOTO], Defence24 [dostęp 2018-11-07].
  34. ↑ MiG-29 polskich Sił Powietrznych w detalach - Magnum-x, www.magnum-x.pl [dostęp 2020-02-08].
  35. ↑ MiG-29 polskich Sił Powietrznych w detalach - Magnum-x, www.magnum-x.pl [dostęp 2020-02-08].
  36. ↑ http://www.wydawnictwostratus.pl/assets/PDF-Polskie/PW-11_wkladka.pdf
  37. ↑ http://www.wydawnictwostratus.pl/assets/PDF-Polskie/PW-12_wkladka.pdf
  38. ↑ Katastrofa MiG-a. Pierwsza śmierć pilota od Smoleńska - strona 1 - Polityka.pl, www.polityka.pl [dostęp 2018-11-11] (pol.).
  39. ↑ Arkadiusz Jastrzębski, MiG-29 rozbity koło Mińska Mazowieckiego. Eksperci o bezpieczeństwie, „wiadomosci.wp.pl”, 18 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-19] (pol.).
  40. ↑ Katastrofa myśliwca MiG-a 29 pod Pasłękiem. Pilot z bazy w Malborku nie żyje. Do tragedii doszło 6.07.2018 r. Śledztwo prokuratury wojskowej - Dziennikbaltycki.pl, dziennikbaltycki.pl [dostęp 2018-11-11] (pol.).
  41. ↑ Katastrofa myśliwca na Mazowszu. To MiG-29, www.tvp.info [dostęp 2020-02-08] (pol.).
  42. ↑ a b Harpia: nowe szczegóły kontraktu na polskie F-35 - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  43. ↑ MON: Su-22 w służbie do 2025 roku - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  44. ↑ MON: Su-22 w służbie do 2025 roku - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  45. ↑ http://www.altair.com.pl/news/view?news_id=8419 [dostęp 2013-12-03].
  46. ↑ Polskie Herculesy naprawdę będą „nowe”? [ANALIZA] - Defence24, defence24.pl [dostęp 2020-07-08].
  47. ↑ WYPOSAŻENIE, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  48. ↑ WYPOSAŻENIE, Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  49. ↑ Nowe Bieliki wylądowały w Dęblinie - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-10-20].
  50. ↑ Jest kontrakt na obsługę Iskier - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-05-15].
  51. ↑ Znamy harmonogram dostaw Orlików TC-II Advanced - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-01-06].
  52. ↑ samolotypolskie.pl - Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny), www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-02-14].
  53. ↑ samolotypolskie.pl - Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny), www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-02-14].
  54. ↑ 3.Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza, www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-02-14].
  55. ↑ 3.Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza, www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-02-14].
  56. ↑ a b 3.Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza, www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-02-14].
  57. ↑ PZL Mi-2 - SAMOLOTY.PL - wszystko o lataniu, www.samoloty.pl [dostęp 2020-02-14].
  58. ↑ PZL Mi-2 - SAMOLOTY.PL - wszystko o lataniu, www.samoloty.pl [dostęp 2020-02-14].
  59. ↑ Lista śmigłowców Mi-2 | [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  60. ↑ Lista śmigłowców Mi-2 | [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  61. ↑ Lista śmigłowców Mi-2 | [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  62. ↑ Lista śmigłowców Mi-2 | [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  63. ↑ Następca Mi-2 poszukiwany, DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-05-07] (pol.).
  64. ↑ a b PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim, Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2019-12-12] (pol.).
  65. ↑ Kolejne Sokoły w wersji SAR, www.milmag.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).
  66. ↑ Rafał Lesiecki, Pierwszy B737 dla VIP-ów wylądował w Warszawie [FOTO], 15 listopada 2017 [dostęp 2017-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-16].
  67. ↑ VIP-owskie Boeingi opóźnione - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-10-03].
  68. ↑ MON: Su-22 w służbie do 2025 roku - Defence24, www.defence24.pl [dostęp 2020-07-06].
  69. ↑ PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim, Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2020-01-09] (pol.).

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Siły_Powietrzne&oldid=61141215”