Siedem Sióstr (Moskwa)

Siedem Sióstr, Siedem Sióstr Stalina – grupa siedmiu wieżowców w Moskwie zaprojektowanych w stylu socrealizmu i wybudowanych w latach 1947–1953.

Siedem (Osiem) Sióstr na znaczkach z 1950

Historia i charakterystyka stylu edytuj

Pierwszym budynkiem zaliczanym do tzw. „Wieżowców Stalina”[1] (сталинские высотки) miał być Pałac Rad – imponujący gmach Rady Najwyższej ZSRR o łącznej wysokości 495 metrów, nie został on jednak ukończony.

Pomysłodawcą budowy w stolicy Związku Radzieckiego wieżowców łączących w sobie tradycyjną rosyjską architekturę ze wzorcami zaczerpniętymi od amerykańskich drapaczy chmur (głównie neogotyckich oraz w stylu art déco – np. Empire State Building) był Józef Stalin. 13 stycznia 1947 Rada Ministrów ZSRR przyjęła dekret o budowie w Moskwie ośmiu wieżowców upamiętniających obchodzone w tym roku 800-lecie powstania miasta (ostatecznie ukończono i oddano do użytku tylko siedem[2]). Wieżowce wpisują się w nurt socrealizmu. Ich charakterystyczną cechą jest poziomowana sylwetka, masywna u podstawy i zwężająca się kolejnymi partiami aż do smukłej iglicy, często zwieńczonej symbolem radzieckiej gwiazdy. Budynki zawierają elementy inspirowane rosyjskim barokiem lub angielskim neogotykiem. Po oddaniu do użytku siedmiu z ośmiu planowanych wieżowców dwa przeznaczono do celów administracyjnych (gmach Uniwersytetu Moskiewskiego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR[3]), dwa uczyniono hotelami (Leningradskaja i Ukraina), a trzy domami mieszkalnymi (na placu Kudryńskim, na placu Czerwonej Bramy i na Wybrzeżu Kotielniczeskim)[4].

W tym samym stylu zbudowano moskiewski Hotel Pekin oraz wieżowce w innych radzieckich miastach (Ryga i Kijów), wzniesiono je także w kilku miastach państw bloku wschodniego. Najwyższym z zagranicznych bliźniaczych budynków „Siedmiu Sióstr” jest warszawski Pałac Kultury i Nauki, gdzie do standardowego schematu dodano dekoracje zaczerpnięte z polskiego historyzmu (wykorzystano także część projektu nieukończonej „ósmej siostry” z Moskwy). Pałac przypomina także Wieżę Niepodległości – niezrealizowany projekt Juliusza Nagórskiego z 1934, brak jednak danych pozwalających stwierdzić wzorowanie się architektów na przedwojennym pomyśle[5][6]. Również w Berlinie miał powstać podobny budynek na miejscu tamtejszego zamku, jednak pomysłu nie zrealizowano.

Położenie w Moskwie edytuj

 
Rozmieszczenie stalinowskich wieżowców w Moskwie. Liczby objaśniono w spisie obok, przy czym 5 i 6 nie zbudowano (5 – planowany Pałac Rad)

W skład zespołu wchodzą [numery odnoszą się do mapki po prawej]:

Siedem Sióstr edytuj

Zdjęcie Nazwa Nazwa oryginalna Wysokość Ilość pięter Stacja metra Data oddania do użytku
  Gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego Главное здание Московского государственного университета 240 m 36[7] Uniwiersitiet 1953
  Hotel Ukraina Гостиница «Украина» 206 m 29 Kijewskaja 1955
  Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim Жилой дом на Котельнической набережной 176 m 26 Taganskaja 1952
  Gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych FR Здание Министерства иностранных дел РФ 172 m 27 Smolenskaja 1953
  Dom na placu Kudryńskim Жилой дом на Кудринской площади 160 m 22 Krasnopriesnienskaja 1954
  Wieżowiec na placu Czerwonej Bramy Высотное здание на площади Красных Ворот 138 m 21 Krasnyje worota 1953
  Hotel Leningradskaja Гости́ница «Ленингра́дская» 136 m 17 Komsomolskaja 1953

Projekty niezrealizowane edytuj

Pałac Rad edytuj

 
Przedstawiony graficznie projekt Pałacu Rad
Osobny artykuł: Pałac Rad.

Pomysłodawcą budowy Pałacu Rad, miejsca zjazdów delegatów ze wszystkich republik związkowych ZSRR był Siergiej Kirow, I Sekretarz KC Kompartii Azerbejdżanu. W 1931, sześć lat po rzuceniu pomysłu przez Kirowa, władze Związku Radzieckiego zdecydowały, że pałac stanie w Moskwie, w miejscu Soboru Chrystusa Zbawiciela, który specjalnie wyburzono. Ostatecznie przyjęto projekt Borisa Iofana, Władimira Szczuko i Władimira Gelfrejcha zakładający budowę pałacu w stylu socrealistycznym. Budynek miał łącznie liczyć 415 metrów wysokości i 100 pięter, miał wówczas stać się największym budynkiem na świecie. Na jego szczycie stanąć miał osiemdziesięciometrowy pomnik Włodzimierza Lenina[8].

Budowę Pałacu Rad rozpoczęto w 1937. Zdołano jedynie postawić fundamenty, dalsze prace przerwał wybuch wojny radziecko-niemieckiej. Rozebrano stalową konstrukcję budynku wykorzystaną do budowy fortyfikacji pod Moskwą. Po zakończeniu wojny nigdy nie wznowiono budowy pałacu wykorzystując w 1958 jego fundamenty do stworzenia Basenu Moskwa (ukończony w 1960), rok wcześniej przemianowano stację metra Dworiec Sowietow na Kropotkinskaja. Basen został zniszczony w 1994 w związku z podjętą w 1990 decyzją o odbudowie soboru (zakończona w roku 2000)[9].

Administracyjny budynek w Zarjadje edytuj

 
Administracyjny budynek w Zarjadje na radzieckim znaczku z 1950

Administracyjny budynek w Zarjadje miał być „ósmą siostrą” wybudowaną zgodnie z projektem Dmitrija Czeczulina, w której urzędować miało Ministerstwa Ciężkiej Inżynierii Mechanicznej. Zgodnie z projektem „ósma siostra” liczyć miała 275 metrów wysokości i 37 pięter, zakończenie prac przewidziano na rok 1954. Byłby więc to najwyższy z moskiewskich wieżowców Józefa Stalina. Budowa Administracyjnego budynku w Zarjadje ruszyła z opóźnieniem w stosunku do pozostałych drapaczy chmur, przebiegała także dużo wolniej niż planowano czego powodem były warunki hydrogeologiczne, a także konieczność przygotowania ogromnego placu budowy. Do wiosny 1953 ukończono jedynie fundamenty[10][11].

W 1954 budowa została zawieszona przez rząd ZSRR czego powodem miał być brak poparcia Czeczulina dla działań Nikity Chruszczowa potępiających „ekscesy architektoniczne”. Z tego powodu powstała dotąd część konstrukcji została zdemontowana i przeznaczona do budowy innych obiektów. Na jego miejscu zgodnie z wolą Chruszczowa wybudowano Hotel Rossija zapisany do Księgi rekordów Guinnessa[12][13].

Część projektu wdrożono do wciąż powstającego Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie przez co budowla jest często nazywana „ósmą siostrą”. Określenie to stosuje się także wobec Pałacu Triumfu w Moskwie, budowlę wzorowaną na stylu wieżowców stalinowskich[14].

Budynki bliźniacze edytuj

Państwo i miasto Zdjęcie Nazwa Wysokość Ilość pięter Stacja metra Data oddania do użytku
  Polska, Warszawa   Pałac Kultury i Nauki 237 m 42 Centrum 1955
  Chiny, Szanghaj   Shanghai Exhibition Center 110 m 17 Jing'an Temple 1959
  Łotwa, Ryga   Wieżowiec Akademii Nauk Łotwy 108 m 21 brak 1955
  Rumunia, Bukareszt Casa Presei Libere 104 m 15 M6 Piata Presei Libere 1957[15]
  Czechy, Praga   Hotel International Prague 88 m 16 Dejvická 1954
  Ukraina, Kijów Dom przy ulicy Chreszczatyk 25 85 m 14 Chreszczatyk 1954
  Ukraina, Kijów   Hotel Ukraina 66 m 14[16] 1961
  Bułgaria, Sofia   Largo 40 m 10 Serdica 1955

Odrodzenie stylu edytuj

Państwo i miasto Zdjęcie Nazwa Wysokość Ilość pięter Stacja metra Data oddania do użytku
  Rosja, Moskwa   Pałac Triumfu 264 m 57 Sokoł 2005
  Rosja, Moskwa   Edelweiss 176 m 43 Sławianskij Bulwar 2003
  Kazachstan, Astana   Triumf Nur-Sułtan 142 m 39 2006
  Rumunia, Bukareszt   Pałac Parlamentu 86 m 16 M1 et M3 Izvor 1989

Przypisy edytuj

  1. Określenie „Siedem Sióstr” je dla mieszkańców Moskwy obce, stosują wobec nich termin „Wieżowce Stalina”
  2. Газета.Ru - Недоделанная высотка [online], gazeta.ru [dostęp 2019-09-05].
  3. Po 1991 MSZ FR
  4. Сталинские высотки: 10 мифов и фактов - Мослента [online], moslenta.ru [dostęp 2019-09-05] (ros.).
  5. Jarosław Zieliński: Pałac Kultury i Nauki, Księży Młyn 2012, s.16.
  6. Pałac Kultury i Nauki w Warszawie [online], www.pkin.pl [dostęp 2019-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-02].
  7. Главное Здание МГУ | Статьи | Из истории московских небоскребов [online], www.mmforce.net [dostęp 2019-09-03].
  8. Niezwykłe konstrukcje [cz. 11]. Pałac Rad – najwyższy budynek świata | Gadżetomania.pl [online], gadzetomania.pl [dostęp 2019-09-03] (pol.).
  9. Кафедральный соборный Храм Христа Спасителя (Москва) / Организации / Патриархия.ru [online], www.patriarchia.ru [dostęp 2019-09-03] (ros.).
  10. Шоссе Энтузиастов. Дорога великих свершений - Алексей Рогачев - Google Книги [online], books.google.hu [dostęp 2019-09-03].
  11. Здание в Зарядье : Сталинские высотки: фото, архитекторы, история, цены [online], visotki.ru [dostęp 2019-09-03] (ros.).
  12. Последний небоскреб Сталина. Неосуществленное здание в Зарядье. - Комсомо тосканцеврядно гомеоморфен аномалии шушар рабочего духа — LiveJournal [online], greedyspeedy.livejournal.com [dostęp 2019-09-03] (ang.).
  13. Высотные здания позднего сталинизма [online], archi.ru [dostęp 2019-09-03].
  14. ЖК Триумф-Палас - цены на сайте от официального застройщика ДОНСТРОЙ, планировки жилого комплекса, ипотека, акции новостройки - Москва, Чапаевский переулок, 3 - ЦИАН [online], www.cian.ru [dostęp 2019-09-03].
  15. Casa Presei Libere - opis budynku [online], www.budowle.pl [dostęp 2019-09-03] (pol.).
  16. Hotel Ukraine Украина Kijów – Dokonaj rezerwacji z HRS [online], www.hrs.com [dostęp 2019-09-03] (pol.).